Δεν είναι ακόμη πολλά γνωστά για το ενδεχόμενο νοθείας στις κάλπες ή στη διάρκεια της καταμέτρησης, αλλά ένα πράγμα είναι σαφές: ο Recep Tayyip Erdogan είναι τώρα ο πανίσχυρος πρόεδρος της Τουρκίας. Στη διάρκεια της πενταετούς θητείας του, ουσιαστικά δεν θα αντιμετωπίσει κανέναν έλεγχο και ισορροπία.
Οι ηγέτες της ΕΕ δεν μπορούν να αποφύγουν να εκφράσουν τη θέση τους για τις τουρκικές εκλογές όταν συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 28-29 Ιουνίου. όταν σχηματίσουν μία συλλογική γνώμη (αν διαμορφώσουν), θα πρέπει να λάβουν υπόψη τέσσερα στοιχεία.
Πρώτον, η προεκλογική εκστρατεία της Τουρκίας ήταν τόσο άδικη όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Διεξήχθη υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης και με ένα νέο εκλογικό νόμο, ο οποίος έδωσε εκτεταμένες εξουσίες τόσο σε περιφερειακό όσο και σε τοπικό επίπεδο για την επιρροή της εκστρατείας, της ψηφοφορίας και της καταμέτρησης. Ο Erdogan χρησιμοποίησε τα κρατικά μέσα και κατέληξε να έχει τηλεοπτικό χρόνο 181 ωρών, σε σχέση με περίπου 22 ώρες που είχαν συνολικά όλοι του οι αντίπαλοι. Οι συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης σχεδόν ποτέ δεν μεταδόθηκαν από τα συστημικά κανάλια, τα οποία είναι όλα σε χέρια επιχειρηματιών φίλων προς το ΑΚΡ.
Δεύτερον, η διαδικασία ψηφοφορίας και καταμέτρησης των ψήφων είχε παρόμοια τύχη. Αυτή περιλάμβανε την αντικατάσταση φακέλων το τελευταίο λεπτό όπως και την εκδίωξη εκπροσώπων της αντιπολίτευσης από τα εκλογικά κέτρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η προσέλευση των ψηφοφόρων ανήλθε στο 87%.
Επίσης, η νίκη ανακοινώθηκε πολύ γρήγορα, εκδόθηκε ένα διπλό μήνυμα από τον πρόεδρο: ας ξεχάσουμε την προεκλογική εκστρατεία και ας προχωρήσουμε με τη “νέα” Τουρκία. Εν ολίγοις, μην σκεφτείτε να αμφισβητήσετε τη νομιμότητα των εκλογών. Για τον υπόλοιπο κόσμο, το μήνυμα ήταν ακόμη πιο αμβλύ: η Τουρκία έδωσε ένα μάθημα στη δημοκρατία.
Τρίτον, η Τουρκία είναι τώρα μια θεσμοθετημένη απολυταρχία, χωρίς πραγματικούς ελέγχους και ισορροπίες. Ο πρόεδρος δεν θα έχει πρωθυπουργό και θα διορίσει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους και υπουργούς χωρίς την εμπλοκή της βουλής. Επίσης θα έχει σημαντικές εξουσίες στο διορισμό δικαστών. Η χώρα είναι σε διαφορετική τροχιά από αυτή της ΕΕ. Δεν υπάρχει τρόπος να εναρμονιστεί το νέο στυλ διακυβέρνησής της με τα πρότυπα της ΕΕ. Δεν υπάρχει πρόθεση στην Άγκυρα να επιστρέψει σε ένα σύστημα που δεν πλησιάζει κοντά σε αυτά τα πρότυπα.
Τέταρτον, η Άγκυρα θα εφαρμόσει μια πιο εθνικιστική εξωτερική πολιτική, στο επίκεντρο της οποίας θα είναι η Τουρκία, πόσο μάλλον όταν το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ εξασφάλισε έναν σημαντικό αριθμό εδρών στη βουλή και είναι ακόμη πιο απαραίτητο για το ΑΚΡ. Είναι προφανές ότι αρκετοί από τους υποστηρικτές του ΑΚΡ που ψήφισαν τον Erdogan ως πρόεδρο, μεταπήδησαν στο εθνικιστικό ΜΗΡ στις βουλευτικές εκλογές. Ο εθνικισμός σημείωσε μια σταθερή πρόοδο. Δείτε τις συνέπειες.
Οι ΗΠΑ προφανώς θα ακούσουν πιθανώς πιο οξείες δηλώσεις για τα πολλά θέματα στα οποία υπήρχαν ήδη σοβαρές αποκλίσεις. Η ΕΕ θα συνεχίσει να δέχεται κριτική για ισλαμοφοβία και άδικη μεταχείριση των μεταναστών, του θέματος της βίζας και της τελωνειακής ένωσης.
Επιπλέον, η επανεκλογή του Erdogan συμβαίνει σε μια στιγμή που η ΕΕ αντιμετωπίζει μία ακόμη εσωτερική κρίση -τη μετανάστευση και το άσυλο- όπου, εκτός από μια συνολική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ των 28, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας θεωρείται ως “πρότυπο”.
Η πρώτη αντίδραση της ΕΕ στις εκλογές της Τουρκίας ήταν μια συνετή αναγνώριση των αποτελεσμάτων και μια εκδήλωση της ανάγκης για άμεση αντιμετώπιση βασικών ελλείψεων αναφορικά με το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η ενδιαφέρουσα πτυχή θα είναι ο τόνος τον οποίο θα χρησιμοποιήσουν οι ηγέτες της ΕΕ στην αναγνώριση της νίκης του Τούρκου προέδρου. Οι θλιβερές εμπειρίες του Βερολίνου και της Χάγης το περασμένο έτος και του Παρισιού τον Ιανουάριο, ίσως να μην προκαλέσουν πολύ ενθουσιασμό. Θα εκφράσουν μια σαφή βούληση να συνεχίσουν να συνεργάζονται με την Τουρκία, αλλά δεν υπάρχει διάθεση για ενθουσιώδεις αγκαλιές, καθώς οι τουρκικές παρεμβάσεις στην εσωτερική πολιτική της ΕΕ, είναι ακόμη στο μυαλό όλων.
Βραχυπρόθεσμα, η Τουρκία θα οργανώσει τη νέα της δομή εξουσίας. Οι ενδείξεις θα έλθουν όταν προσδιοριστούν αυτοί που είναι επικεφαλής των οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων. Η κατάσταση είναι δεινή: διψήφιος πληθωρισμός, τεράστιο χρέος, νομισματική κρίση και -το πιο σημαντικό- μια ακατανόητη πολιτική μηδενικών επιτοκίων, που βρίσκεται πολύ ψηλά στο μυαλό του προέδρου.
Ένα από τα πρώτα μεγάλα ταξίδια του Erdogan στο εξωτερικό στη νέα του θητεία θα είναι η σύνοδος του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στις 11-12 Ιουλίου. Εκεί θα ανακύψουν σημαντικά θέματα, ιδίως η σύμβαση για την αγορά των S-400 από τη Ρωσια και τα πιθανά αντίμετρα από το αμερικανικό Κογκρέσο, το οποίο θα μπορούσε να μπλοκάρει την παράδοση των F35 αεροσκαφών στην τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Αν και δεν είναι επιχείρηση του ΝΑΤΟ, ο αγώνας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Βόρεια Συρία θα μπορούσε επίσης να παραμείνει ένα σημείο διαμάχης μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας.
Είναι ασαφές εάν πολλές διμερές συναντήσεις θα διεξαχθούν με τους ηγέτες της ΕΕ στις Βρυξέλλες, αλλά πρόκειται να είναι άβολες συναντήσεις μεταξύ ενός θριαμβευτή Τούρκου ηγέτη και δυσαρεστημένων Ευρωπαίων ηγετών. Οι τελευταίοι θα έχουν στο μυαλό τους όχι μόνο τους πρόσφυγες και την οικονομία, αλλά το πιο σημαντικό -τουλάχιστον για το Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Γερμανία- τη συνεργασία κατά της τρομοκρατίας. Εξάλλου, περίπου 1.000-2.000 τζιχαντιστές με ευρωπαϊκά διαβατήρια είναι αυτή τη στιγμή σε τουρκικό έδαφος, και η δηλωμένη στρατηγική του Ισλαμικού Κράτους είναι να σταλούν πίσω στην Ευρώπη, στις χώρες καταγωγής τους. Επομένως, η συνεργασία με την Τουρκία είναι απαραίτητη.
Μακροπρόθεσμα, η ΕΕ θα πρέπει να λάβει μια απόφαση για το βέλτιστο μείγμα πολιτικής με την Τουρκία. Δεδομένης της ολικής αδυναμίας επιστροφής στις συνομιλίες ένταξης -απαγορευτικό για το Βερολίνο, το Παρίσι, τη Χάγη και τη Βιέννη- οι επιλογές είναι οι ίδιες με εκείνες πριν τις εκλογές: απελευθέρωση της βίζας, εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης, πρόσφυγες και αντιτρομοκρατία. Είναι όλα δύσκολα θέματα. Παρά ταύτα, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να αυξάνει την υποστήριξή της στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στα ανεξάρτητα ΜΜΕ και στην κοινωνία των πολιτών. Αυτό είναι πιθανώς ένα πιο δύσκολο έργο από ό,τι ήταν πριν από τις εκλογές. Εάν η ΕΕ πιστεύει στην ήπια δύναμη, η Τουρκία είναι ο τόπος να την εφαρμόσει. Αυτή η χώρα έχει σημασία.
*Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/76683?lang=en
**Πηγή: Capital.gr. Οι απόψεις δεσμεύουν αποκλειστικά τον αρθρογράφο.
