Ενδιαφέρουσα Συνέντευξη του σεισμολόγου Γεράσιμου Παπαδόπουλου στη Τζούλια Λιακοπούλου για την iskra.
Η σεισμική έξαρση στην Κρήτη, ξεκίνησε στις αρχές του Ιουνίου!
Γεράσιμος Παπαδόπουλος: Η Κρήτη καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του ελληνικού σεισμικού τόξου που περιλαμβάνει το Ιόνιο, την Κρήτη και τμήμα των Δωδεκανήσων. Γι’ αυτό η περιοχή της Κρήτης έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα και το νησί έχει πληγεί πολλές φορές από σεισμούς.
Ο Δρ. Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος είναι επιστημονικός συνεργάτης της ΕΕ και της UNESCO και διδάσκων στο Μεταπτυχιακό Τμήμα «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» του ΕΚΠΑ.
Διετέλεσε Διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2002-2018).
Ασχολείται ερευνητικά με τη Σεισμολογία και την Επιστήμη των Τσουνάμι από το 1982, όταν έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από τη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ. Υπήρξε συνιδρυτής (2005) του Συστήματος της UNESCO για Προειδοποίηση για Τσουνάμι στο ΒΑ Ατλαντικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο και Πρόεδρος του Συστήματος (2017-2020).
Έχει διευθύνει πολλά Διεθνή και Εθνικά ερευνητικά προγράμματα και δημοσίευσε περισσότερες από 160 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες και 10 βιβλία. Περισσότεροι από 5000 άλλοι ερευνητές σε όλο τον κόσμο παραπέμπουν στο έργο του!!!
Από τις πλέον αναγνωρισμένες εργασίες του αφορά στη 12βάθμια κλίμακα μέτρησης της έντασης των τσουνάμι, η εισαγωγή της οποίας έγινε το 2001 και σήμερα εφαρμόζεται παγκοσμίως και αναφέρεται ως “κλίμακα Papadopoulos–Imamura” φέροντας το όνομα των 2 ερευνητών-συγγραφέων, του καθηγητή Γ. Παπαδόπουλου και του Ιάπωνα καθηγητή F. Imamura.
Έχει τιμηθεί με Διεθνή και Εθνικά βραβεία κι έχει δώσει δεκάδες ομιλιών σε Διεθνή Συνέδρια και πανεπιστήμια σε όλες τις ηπείρους! Έχει συμμετάσχει ως πρόεδρος, αντιπρόεδρος και μέλος σε σειρά Διεθνών και Εθνικών επιστημονικών επιτροπών και συμβουλίων. Έχει διοργανώσει μεγάλα επιστημονικά Διεθνή Συνέδρια. Υπήρξε ιδρυτής από το 2010 και επικεφαλής του εκδοτικού συμβουλίου (Editor–in–Chief) του γεωφυσικού περιοδικού Research in Geophysics.
Έχει διατελέσει ερευνητής στο εργαστήριο σεισμολογίας του ΜΙΤ στη Βοστώνη (1984), στο Εθνικό Κέντρο Γεωεπιστημών και Φυσικών Καταστροφών στην Tsukuba της Ιαπωνίας (2003) και το 2004 ήταν προσκεκλημένος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Tohoku στο Sendai της Ιαπωνίας!
Τ. Λ: Κύριε Παπαδόπουλε, η σεισμική δραστηριότητα στην Κρήτη, είχε ξεκινήσει από τις αρχές Ιουνίου. Αυτό, ήταν ένα δείγμα, αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την λέξη, για τον σεισμό των 6 Ρίχτερ στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου και ο οποίος, προκάλεσε τεράστιες υλικές ζημιές, τον θάνατο ενός ανθρώπου και τον τραυματισμό σχεδόν 15 ανθρώπων;
Γ.Π:Nαι βέβαια. Η σεισμική έξαρση ξεκίνησε στις αρχές του Ιουνίου και συνεχίστηκε αμείωτη μέχρι που έγινε ο ισχυρός σεισμός μεγέθους 6. Είχαμε υποψίες ότι επρόκειτο για προσεισμική ακολουθία, αλλά με επιφυλάξεις, λόγω των πολλών αβεβαιοτήτων που υπεισέρχονται όταν αξιολογούμε μια εξελισσόμενη σεισμική δράση. Θα μπορούσε να είναι και ένα σμήνος σεισμών που δεν θα κατέληγε σε μεγάλο σεισμό. Μέσα στο Σεπτέμβρη έγινε πιο ξεκάθαρος ο προσεισμικός χαρακτήρας. Σε κάθε περίπτωση, πρακτική αξία έχει το γεγονός ότι στις 21/7 η επιστημονική κοινότητα, μέσω της αρμόδιας επιτροπής, ομόφωνα επισήμανε τον κίνδυνο και εισηγήθηκε την πλήρη εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου Εγκέλαδος. Πολύ ορθά ο ΟΑΣΠ και η Γεν. Γραμμ. Πολιτικής Προστασίας ζήτησαν αμέσως την εφαρμογή του σχεδίου από τις τοπικές αρχές.
Τ. Λ: Γιατί δεν άντεξαν τα κτήρια; Έχει να κάνει με το μικρό εστιακό βάθος της δόνησης, με την κατασκευή των σπιτιών ή υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες;
Γ.Π: Πάντα σε μια καταστροφή συνεργούν πολλοί παράγοντες. Εδώ συνήργησαν το μικρό εστιακό βάθος, η γειτνίαση της πληγείσας περιοχής με τη σεισμική εστία και βεβαίως, το γεγονός ότι η πλειονότητα των κτιρίων είναι παλιά, δηλαδή προ του 1960 όταν δεν υπήρχε αντισεισμικός κανονισμός στη χώρα. Ωστόσο, βλάβες παρατηρήθηκαν και σε νεότερα κτίσματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέγιστη επιτάχυνση του εδάφους την ώρα του σεισμού προσέγγισε το 80% του g, δηλαδή της επιτάχυνσης της βαρύτητας. Αυτή η τιμή είναι πολύ υψηλή για τα ελληνικά δεδομένα και ασφαλώς καταπόνησε τα κτίρια και πολλά τα έβλαψε.
Τ. Λ: Η Κρήτη είναι ιδιαίτερα σεισμογενής περιοχή;
Γ. Π: Η Κρήτη καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του ελληνικού σεισμικού τόξου που περιλαμβάνει το Ιόνιο, την Κρήτη και τμήμα των Δωδεκανήσων. Γι’ αυτό η περιοχή της Κρήτης έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα και το νησί έχει πληγεί πολλές φορές από σεισμούς. Στο βιβλίο μου «A Seismic History of Crete» έχω περιλάβει πλήρη περιγραφή όλων των γνωστών σεισμών της Κρήτης από την προϊστορική περίοδο μέχρι πρόσφατα. Γνωρίζουμε δεκάδες ισχυρών σεισμών στο υποθαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης. Έως τώρα, όμως, δε γνωρίζαμε ισχυρό σεισμό μεγέθους περίπου 6 με επίκεντρο στη χέρσο της Κρήτης, πάνω στη ξηρά του νησιού. Ο πρόσφατος σεισμός ήταν ο πρώτος! Και αυτό σημαίνει σημαντική πρόοδο στις γνώσεις μας για τα ενεργά ρήγματα και τις εστίες πιθανών μελλοντικών σεισμών στην Κρήτη.
Τ. Λ: Πώς περιμένετε να εξελιχθεί η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή;
Γ. Π: Οι μετασεισμοί είναι πολλοί και θα εξακολουθήσουν για αρκετές μέρες. Αυτό όμως είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Το ενδεχόμενο και άλλου μετασεισμού, που θα προσεγγίσει το μέγεθος 5 ή και θα το υπερβεί, παραμένει ανοιχτό! Μετά από 10 ή 20 μέρες θα αρχίσει η σταδιακή εξασθένιση της μετασεισμικής ακολουθίας. Πάντως, οι κάτοικοι που έχουν κτίσματα με βλάβες δεν πρέπει να τα χρησιμοποιήσουν πριν πάρουν τη σχετική γνωμάτευση των μηχανικών.
Τ. Λ: Έχουμε, όμως και τη Θήβα… Η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή της Θήβας, ξεκίνησε, αν γνωρίζω καλά, στις αρχές Ιουλίου. Τι συμβαίνει κύριε Παπαδόπουλε γενικότερα στον Ελλαδικό χώρο; Πόσο σεισμογενής είναι η χώρα μας;
Γ.Π: Και για τη Θήβα η επιστημονική κοινότητα, μέσω της αρμόδιας επιτροπής, ομόφωνα επισήμανε τον κίνδυνο στις 21/7 και στις 29/9 και εισηγήθηκε την πλήρη εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου Εγκέλαδος. Οι τοπικές αρχές εφαρμόζουν τα προβλεπόμενα προληπτικά μέτρα, και κάνουν πολύ καλά, όπως το ζήτησαν εξάλλου ο ΟΑΣΠ και η Γεν. Γραμμ. Πολιτικής Προστασίας, και πολύ ορθά. Και ας μη γίνει τελικά ένας ισχυρός σεισμός. Η πρόληψη πρέπει να υπάρχει.
- T. Λ: Με αφορμή την έκρηξη του ηφαιστείου Κούμπρε Βιέχα στο νησί Λα Πάλμα, στα Κανάρια Νησιά, και την τεράστια καταστροφή που έχει προκληθεί, θα ήθελα να μας πείτε τι γίνεται στην Ελλάδα; Πόσα και ποια είναι τα ενεργά ηφαίστεια που υπάρχουν και ποιος είναι ο βαθμός επικινδυνότητας για τη χώρα μας; Έχετε ασχοληθεί μ’ αυτό το θέμα πάρα πολλά χρόνια. Ως καθ’ ύλην αρμόδιος, πείτε μας τι πρέπει να περιμένουμε…
Γ. Π: Στο ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου έχουμε τα εξής ηφαίστεια, με σειρά επικινδυνότητας: Σαντορίνη, Νίσυρος, Μέθανα. Το ηφαίστειο της Μήλου θεωρείται μάλλον σβησμένο. Πολύ σημαντική είναι η πρωτοβουλία που ανέλαβε προ ετών ο ΟΑΣΠ και δημιούργησε ειδική επιτροπή για την παρακολούθηση των ενεργών ηφαιστείων. Προς το παρόν τα ηφαίστεια ησυχάζουν, αλλά η παρακολούθηση και η εκτίμηση της επικινδυνότητάς τους εκ μέρους της επιτροπής είναι συνεχής ώστε να ενημερώσεις έγκαιρα, αν χρειαστεί, τον ΟΑΣΠ και τη Γεν. Γραμμ. Πολιτικής Προστασίας.
Τ. Λ: Τελικά, οι σεισμοί μας προειδοποιούν και πώς πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε;
Γ. Π: Συχνά υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια. Για παράδειγμα, οι προσεισμοί σήμερα θωρούνται ως το πιο πολλά υποσχόμενο πρόδρομο φαινόμενο για την πρόγνωση του κύριου σεισμού. Αλλά προς το παρόν, οι κύριες δράσεις για τη μείωση του σεισμικού κινδύνου είναι η δόμηση αντισεισμικών κατασκευών, η εφαρμογή των σχεδίων έκτακτης ανάγκης και η ανάπτυξη προγραμμάτων εκπαίδευσης, ενημέρωσης και άσκησης τόσο των στελεχών των αρμόδιων υπηρεσιών όσο και του γενικού πληθυσμού.
