Πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από την ευρωζώνη.
Στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2003 έχει πέσει το ευρώ, με την ισοτιμία του έναντι του δολαρίου να κυμαίνεται στο 1,046 και την Deutsche Bank να προβλέπει ότι θα κατρακυλήσει στο 0,95 μέσα στο 2017.
Από μόνη της, η ισοτιμία του νομίσματος δεν λέει και πολλά πράγματα, μάλιστα η πτώση του ευρώ θα μπορούσε να έχει και θετικές συνέπειες, τουλάχιστον για ορισμένες χώρες και κοινωνικές τάξεις: ενίσχυση των εξαγωγών, ενθάρρυνση στην υποκατάσταση εισαγωγών από εγχώρια προϊόντα, τόνωση του πληθωρισμού σε μια ευρωζώνη που υποφέρει από αποπληθωρισμό και “απεργία” επενδύσεων, αύξηση του εξωτερικού τουρισμού. Αρκετούς από αυτούς τους στόχους, άλλωστε, επεδίωκε και το περίφημο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ υπό τον Μάριο Ντράγκι.
Ωστόσο η πτωτική πορεία του ευρώ δεν οφείλεται κυρίως στη βούληση και τις πρωτοβουλίες των κυρίαρχων της ευρωζώνης. Είναι πασίγνωστο ότι το χρήμα που έριξε στην αγορά ο Ντράγκι απέτυχε να αναζωογονήσει την αναιμική οικονομική ανάπτυξη και ότι κατά κύριο λόγο εξαντλήθηκε στο να βοηθήσει τις τράπεζες να κλείσουν κάποιες από τις μαύρες τρύπες τους.
Ο πιο άμεσος παράγοντας που ωθεί προς τα κάτω το ευρώ είναι η άνοδος του δολαρίου λόγω της δυναμικότερης ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας σε σύγκριση με εκείνη της ευρωζώνης. Η προοπτική δημοσιονομικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ με τα μεγάλα επενδυτικά προγράμματα που έχει εξαγγείλει ο Τραμπ στους τομείς των υποδομών δημιουργεί προσδοκίες για περαιτέρω άνοιγμα της ψαλίδας. Η εντελώς φυσιολογική, υπό αυτές τις συνθήκες, απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να αυξήσει τα επιτόκια κατά 0,25% (άλλες τρεις αυξήσεις επιτοκίων αναμένονται εντός του 2017) έκανε ακόμη πιο ελκυστικό το δολάριο.
Οι εξελίξεις αυτές τροφοδοτούν το ήδη ισχυρό κύμα μετανάστευσης κεφαλαίων από τις χώρες της ευρωζώνης προς τις ΗΠΑ και άλλους διεθνείς προορισμούς. Από το Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016, οι εκροές από την ευρωζώνη ξεπέρασαν το μισό τρισ ευρώ (για την ακρίβεια, υπολογίζονται σε 526,8 δισ ευρώ). Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, το συνολικό δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι, με τον τελευταίο υπολογισμό που έχουμε υπ’ όψη μας, 323,7 δισ ευρώ.
Η πίεση πάνω στο ευρώ αυξάνεται από τις εντεινόμενες οικονομικές και πολιτικές αβεβαιότητες για το μέλλον της ευρωζώνης. Βασική πηγή αβεβαιότητας, μετά και το ΟΧΙ στο πρόσφατο δημοψήφισμα, είναι η Ιταλία με το εξαιρετικά εύθραυστο τραπεζικό της σύστημα. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η ανακεφαλαιοποίηση της Monte dei Paschi φαινόταν να οδηγείται σε αποτυχία. Αν συμβεί αυτό, θα αναγκάσει το ιταλικό κράτος να τη διασώσει με χρήματα των φορολογουμένων και με κούρεμα των επενδύσεων των ομολογιούχων, κάτι που θα δώσει τροφή στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων και άλλες αντι-ΕΕ δυνάμεις εν όψει των εκλογών που δεν θα αργήσουν. Η νέα υποτροπή του ελληνικού προβλήματος επιτείνει τις αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα της ευρωζώνης με τη μορφή που την ξέρουμε.
Σ’αυτό το φόντο έρχονται σε πρώτο πλάνο οι αρνητικές επιπτώσεις από τη διολίσθηση του ευρώ: επιτάχυνση της εκροής κεφαλαίων, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει τραπεζικές κρίσεις, επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις που εισάγουν εμπορεύματα και υπηρεσίες και κυρίως κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, πιο ακριβό πετρέλαιο, βενζίνη και φυσικό αέριο, μεγαλύτερη οικονομιική αιμορραγία για τις οικογένειες που έχουν παιδιά στο εξωτερικό και πάει λέγοντας.
Περιττό να πούμε ότι η καθημαγμένη στα Μνημόνια Ελλάδα είναι καταδικασμένη να δέχεται τις χειρότερες επιπτώσεις, χωρίς να εισπράττει σχεδόν τίποτα το θετικό, είτε με “σκληρό”, είτε με “μαλακό” ευρώ. Και η κατάσταση αυτή θα διαιωνίζεται όσο η χώρα μας δεν δραπετεύει από τη νομισματική φυλακή μιας ευρωζώνης, η οποία εμφανίζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά θνησιγενής.
Α.Θ.