Η αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας, της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας, από την Ευρωπαϊκή Ένωση ωθεί την πολιτική των ηγετών της ΕΕ στην κατεύθυνση της διεύρυνσης προς τα ανατολικά, και ειδικότερα προς τα Βαλκάνια, προκειμένου να αντισταθμίσουν τη βαρύτητα που χάνουν στο διεθνές γίγνεσθαι.
Υπό το πρίσμα αυτό η άτυπη Σύνοδος Κορυφής με τους πρωθυπουργούς των κρατών της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας, καθώς και των έξι ηγετών Βοσνίας–Ερζεγοβίνης, Κροατίας, Κοσόβου, Μαυροβουνίου, Σερβίας και Σλοβενίας που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, έπειτα από πρόσκληση της Καγκελαρίου της Γερμανίας ‘Ανγκελα Μέρκελ και του Προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, την περασμένη Δευτέρα, είχε τη δική της σημασία.
Η ιδέα αυτής της Συνόδου για τα Βαλκάνια ανήκει στην γερμανίδα καγκελάριο και στον Γάλλο πρόεδρο, οι οποίοι δεν κρύβουν την ανησυχία τους με το έντονο ενδιαφέρον της Κίνας για την περιοχή. Βρυξέλλες, Γερμανία και Γαλλία δεν είδαν με καλό μάτι την πρόσφατη Σύνοδο των « 16+1 » (στην πραγματικότητα 17+1, αφού συμμετείχε και η Ελλάδα), η οποία διοργανώθηκε στις 11 και 12 Απριλίου, στο Ντουμπρόβνικ, με θέμα τον «Δρόμο του μεταξιού». Σε αυτή τη Σύνοδο πολλοί ηγέτες που οι χώρες της ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση (Βουλγαρία, Κροατία, Εστονία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Τσεχία, Σλοβακία, Σλοβενία) μαζί με τους ομολόγους τους της Αλβανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μοντενέγκρο, της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας βρέθηκαν δίπλα δίπλα με τον Κινέζο πρωθυπουργό Λι Κετσιάνγκ.
«Ενώ ήταν ιδιαίτερα παρούσα, στρατιωτικά και διπλωματικά, τη δεκαετία του 1990, στα Δυτικά Βαλκάνια, περιοχή με την οποία έχουμε ιστορικούς δεσμούς, η Γαλλία στράφηκε προς άλλες περιοχές μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον», ανέφεραν ανωνύμως πηγές της γαλλικής προεδρίας. Η Σύνοδος του Βερολίνου είναι η νέα ευκαιρία για την επιστροφή της Γαλλίας στα Βαλκάνια, εκτίμησαν γαλλικές πηγές στην εφημερίδα Le Figaro.
Και ενώ η διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων επιλύθηκε πρόσφατα γύρω από το θέμα της ονομασίας και η χώρα αποκαλείται στο εξής Βόρεια Μακεδονία, οι διαμάχες παραμένουν στην περιοχή, ειδικά ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο, παρά τη δέσμευση για έναρξη διαλόγου, το 2013, αφού η Σερβία δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της πρώην επαρχίας της του Κοσόβου και οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες βρίσκονται στο χειρότερο σημείο.
«Αυτό είναι το βασικό εμπόδιο για συνεργασία στην περιοχή», ανέφερε πηγή κοντά στον Εμανουέλ Μακρόν, στην Le Monde. Ο Γάλλος πρόεδρος θα αναμειχθεί προσωπικά στο θέμα Σερβίας-Κοσόβου αφού θα επισκεφθεί την Σερβία τον προσεχή Ιούλιο, ενώ ο Γάλλος ΥΠΕΞ θα επισκεφθεί την Αλβανία και το Κόσοβο.
Μέρκελ-Μακρόν διαφωνούν για την διεύρυνση της ΕΕ
Στη Σύνοδο του Βερολίνου, Μέρκελ και Μακρόν επιχείρησαν να διερευνήσουν τις προσδοκίες όλων των χωρών της περιοχής που επιθυμούν ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως συνέβη ήδη στην περίπτωση της Κροατίας και της Σλοβενίας. Διαφώνησαν όμως δραματικά και κρύωσαν κυρίως τις ελπίδες του Ζόραν Ζάεφ και της Αλβανίας για γρήγορη έναρξη των διαπραγματεύσεων για ένταξη στην ΕΕ.
Η κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας Die Welt είχε κάνει προκαταβολικά μια εξαιρετική ανάλυση για την πολιτική του Βερολίνου στα Δυτικά Βαλκάνια, ανατρέχοντας στο πρόσφατο παρελθόν.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η καγκελάριος «είχε βοηθήσει παρασκηνιακά για να διευθετηθεί η επί δεκαετίες συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και ‘Μακεδονίας’ δια της μετονομασίας σε Βόρεια Μακεδονία».
Σύμφωνα πάντα με τη γερμανική εφημερίδα «αποφασιστικής σημασίας θα είναι δύο συνομιλίες που θα λάβουν χώρα λίγο πριν τη βαλκανική σύνοδο του Βερολίνου: κατ’ αρχάς η Μέρκελ θα έχει ιδιαίτερη συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ. Στη συνέχεια με τον Μακρόν. Η Μέρκελ θα ήθελε να ανταμείψει τη Βόρεια Μακεδονία για την υποχωρητικότητά της στο ζήτημα της ονομασίας με την άμεση έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο Μακρόν, που εστιάζει περισσότερο στην εμβάθυνση παρά στη διεύρυνση της ΕΕ, δεν το θέλει. Πιθανός συμβιβασμός: η Μέρκελ υπόσχεται να ασκήσει επιρροή στον Μακρόν για την ταχεία έναρξη διαπραγματεύσεων και η Βόρεια Μακεδονία θα περιμένει να περάσουν οι ευρωεκλογές, ώστε ο Μακρόν να τηρήσει τα προσχήματα. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα έχουμε ανακοινώσεις τη Δευτέρα».
Ανησυχία για πιθανή αλλαγή συνόρων
Πάντως, άλλος φάνηκε να είναι ο πονοκέφαλος για την Άνγκελα Μέρκελ: η καγκελάριος φέρεται να ανησυχεί για την επερχόμενη αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια με την ανταλλαγή εδαφών που έχουν ήδη συμφωνήσει Σερβία και Κοσσυφοπέδιο. Το Βερολίνο δεν φαίνεται να επιθυμεί μία τέτοια ανταλλαγή, καθώς εκτιμά ότι θα αποτελούσε προηγούμενο για άλλες μετατοπίσεις συνόρων. Αλλά και σε αυτό το σημείο μάλλον δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων με τον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει συμφιλιωθεί με την ιδέα της ανταλλαγής εδαφών, προκειμένου να επιλυθεί το ζήτημα του Κοσόβου- σύμφωνα πάντα με την εφημερίδα.
Συμπέρασμα της Welt: «Αν ο Εμανουέλ Μακρόν δηλώσει προσηλωμένος στο στάτους κβο, τότε όχι μόνο θα αλλάξει άποψη η (Υψηλή Εκπρόσωπος της ΕΕ) Φεντερίκα Μογκερίνι, αλλά και θα ανακοπεί η δυναμική της σχετικής πρότασης. Αν ο πρόεδρος τηρήσει επαμφοτερίζουσα στάση, οι υποστηρικτές της ανταλλαγής εδαφών θα κερδίσουν νέα ώθηση και η Άνγκελα Μέρκελ θα πρέπει να ανησυχεί για την πολιτική παρακαταθήκη της καγκελαρίας της στα Βαλκάνια».
Η ακροδεξιά τρομάζει τον Μακρόν
Τελικά, στη Σύνοδο του Βερολίνου η Μέρκελ πρόσφερε ελάχιστα στους Βαλκάνιους συνομιλητές της για την πολυπόθητη διεύρυνση στην ΕΕ. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν.
Ας σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε υποσχεθεί, μεταξύ άλλων, στη Σερβία την επονομαζόμενη ενδεικτική ημερομηνία ένταξης το 2025. Οι Βρυξέλλες προωθούν την ημερομηνία αυτή ως κίνητρο για μεταρρυθμίσεις και επίλυση διαφορών. Από το Παρίσι προέκυψαν όμως αιφνιδιαστικά κάποιες αντιρρήσεις – και έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να αναπροσαρμόσει τα σχέδιά της.
Η αρνητική στάση των Γάλλων έχει ενταθεί από τότε. Μόνο με μεγάλη προσπάθεια οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν πέρυσι να δώσουν στη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία την προοπτική να αρχίσουν οι ενταξιακές συνομιλίες το 2019.
Αλλά τώρα το θέμα καθυστερεί, και πάλι με ευθύνη του Μακρόν. Στην πραγματικότητα, η έκθεση για την διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έπρεπε να είχε δημοσιευθεί τον Απρίλιο 2019, εξετάζοντας μεταξύ άλλων, το καθεστώς των μεταρρυθμίσεων στις δύο χώρες. Ωστόσο, μετά από αίτημα των Γάλλων, η έκθεση δεν θα δημοσιευθεί μέχρι τις 29 Μαΐου 2019 την πρώτη τακτική συνεδρίαση της Επιτροπής μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές.
Ο Μακρόν φοβάται ότι θα δώσει «όπλα» στους ακροδεξιούς εθνικιστές αντιπάλους του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, αν οι Γάλλοι μάθουν ότι η ΕΕ θέλει τώρα να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, όπως με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.
«Η περαιτέρω αναβολή της έκθεσης συνεπάγεται κινδύνους», εκτίμησε το Spiegel. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε σε όλες τις εκθέσεις της ότι η Συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος της Βόρειας Μακεδονίας ήταν ο τελευταίος λόγος για να ξεκινήσει η διαδικασία προσχώρησης της χώρας», προειδοποίησε ο Λουξεμβούργιος υπουργός Εξωτερικών Άσελμπορν. «Θα ήταν ένα σοβαρό λάθος της ΕΕ προς τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και προς ολόκληρη τη Βαλκανική, αν η Βόρεια Μακεδονία απομακρυνθεί τώρα από την ΕΕ». Οπως προειδοποίησε και ο Άσελμπορν: «Αυτό θα σήμαινε ότι οι δεξιοί λαϊκιστές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Λεπέν, θα καθορίζουν την ημερήσια διάταξη».