Λιγότερες πλέον οι εισφορές λόγω αύξησης των ελαστικών μορφών απασχόλησης και της γήρανσης του πληθυσμού
Βόμβα στα θεμέλια του Ασφαλιστικού βάζει η έκρηξη των ελαστικών μορφών απασχόλησης η οποία μαζί με τη γήρανση του πληθυσμού οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέες περικοπές στις συντάξεις πέραν αυτών που έχει ψηφίσει η σημερινή κυβέρνηση και οι οποίες προβλέπεται να τεθούν σε ισχύ από το 2019. Η εικονική μείωση της ανεργίας για την οποία πανηγυρίζει η σημερινή κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ οφείλεται κυρίως στην αύξηση της προσωρινής και μερικής απασχόλησης, που αντικαθιστούν σε μεγάλο βαθμό τις θέσεις πλήρους απασχόλησης. Το αποτέλεσμα είναι να προκαλείται τεράστια αιμορραγία εισφορών από το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας και να απειλείται η βιωσιμότητά του παρά τις πρωτοφανείς περικοπές που έχουν επιβληθεί στους συνταξιούχους.
Μελέτη του καθηγητή Οικονομικών και Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββα Ρομπόλη είναι αποκαλυπτική για το ντόμινο αρνητικών επιπτώσεων που προκαλεί στα ασφαλιστικά ταμεία και για τους νέους κινδύνους που ελλοχεύουν για τους συνταξιούχους από την υποαπασχόληση και τη γήρανση του πληθυσμού. Σύμφωνα με αυτήν μόνο από τη γήρανση του πληθυσμού η επιβάρυνση στο σύστημα κινείται στα 1,3 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ από τις ελαστικές μορφές απασχόλησης το κόστος ανέρχεται στα 2,4 δισ. ευρώ ετησίως.
Η αύξηση του πλήθους των συνταξιούχων σε συνδυασμό με την παράλληλη έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και την ανεργία προκαλεί εκρηκτικές επιπτώσεις. Σήμερα 1,2 εργαζόμενοι (οι 6 στους 10 είναι με μισούς μισθούς λόγω των ευέλικτων μορφών εργασίας) συντηρούν ένα συνταξιούχο! Σε ένα υγιές αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα η αναλογία είναι 4 προς 1. Η τάση είναι κατά τη δεκαετία του 2020 ένας εργαζόμενος να συντηρεί έναν συνταξιούχο!
Στην ανάλυση του Ρομπόλη χρησιμοποιούνται κατάλληλα προσαρμοσμένοι πίνακες θνησιμότητας ώστε να ενσωματώνουν την τάση της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και να λαμβάνουν υπόψη τις μειώσεις των συντάξεων που θα συντελεστούν από 1/1/2019 λόγω του Μεσοπρόθεσμού Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής με 620 ευρώ (μεικτά) κύρια και 145 ευρώ (μεικτά) επικουρική σύνταξη ενώ θεωρούν όλες τις άλλες οικονομικές και δημογραφικές παραμέτρους σταθερές. Και όπως εκτιμά ο ίδιος, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα θα επιβαρυνθεί μόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής κατά 37,3 δισ. ευρώ σε παρούσες αξίες. Η συνολική αυτή επιβάρυνση μεταφράζεται σε περίπου 1,3 δισ. ευρώ ανά έτος για την περίοδο 2017-2057.
Το εύρημα αυτό αναδεικνύει με τον πιο εύληπτο τρόπο ότι η χρηματοδότηση της επιβάρυνσης του Ασφαλιστικού εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, με περαιτέρω περικοπές των συντάξεων (κύριων και επικουρικών), είναι ανεπαρκής και περιορισμένη. Αντίθετα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η κάλυψη της επίδρασης της αύξησης του προσδόκιμου ζωής με ρυθμό δύο έτη ανά δεκαετία απαιτεί επαρκή χρηματοδότηση που μπορεί να προέλθει μόνο με μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής (1,5%-2%) του ΑΕΠ, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, μεταξύ των άλλων, στον περιορισμό του χάσματος μεταξύ παραγωγικότητας και κοινωνικών ανισοτήτων στη χώρα μας.
Ο Σάββας Ρομπόλης χτυπά καμπανάκι για την κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος τη δεκαετία 2020-2030, αναφέροντας: «Τη δεκαετία 2020-30, όπως είναι ο ελληνικός πληθυσμός σήμερα, με τη βάση δεδομένων που έχουμε εμείς, φαίνεται ότι θα συντελεστεί το φαινόμενο που λέμε στην κοινωνική ασφάλιση “baby boom”. Δηλαδή, θα έχουμε μία μεγάλη αύξηση των συνταξιούχων λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Στη δεκαετία αυτή θα συνταξιοδοτηθούν στην Ελλάδα αυτοί που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1960. Και σε αυτή τη δεκαετία έχουμε το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Με αφορμή την εκτίμηση ότι την επόμενη 20ετία ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί έως και 1 εκατομμύριο, ο Ρομπόλης επισημαίνει: «Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι ότι, αν τελικά πάμε προς αυτήν την κατεύθυνση, υπάρχουν δύο ζητήματα. Το ένα σε σχέση με το Ασφαλιστικό. Εμείς είδαμε ότι για να αποκατασταθεί η αρνητική επίπτωση της γήρανσης του πληθυσμού στο Ασφαλιστικό θα πρέπει κάποια στιγμή στο μέλλον να χρειαστεί να μειωθούν οι συντάξεις περαιτέρω 17,5%». Και προσθέτει: «Η ελληνική πολιτεία από χθες ενόψει αυτής της κατάστασης πρέπει να διαμορφώσει μία ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική. Και σήμερα να την είχαμε έτοιμη και να την εφαρμόζαμε αργεί να αποδώσει». Επισημαίνεται ότι τοπροσδόκιμο ζωής είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος για τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων δεδομένου ότι συνεπάγεται μεγαλύτερο χρόνο πληρωμής των συντάξεων και άρα αύξηση των δαπανών των συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Στο μεταξύ την πλήρη επικράτηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στις προσλήψεις και κατά συνέπεια την αύξηση του ποσοστού της υποαπασχόλησης, η οποία μάλιστα κατά τη διάρκεια της κρίσης έχει σχεδόν τριπλασιαστεί, καταγράφουν τα στοιχεία του συστήματος Εργάνη για τον Σεπτέμβριο. Εκτιμάται ότι η αύξηση των επισφαλών θέσεων εργασίας επηρεάζει αντιστρόφως ανάλογα τη μεταβολή των μισθών, με σοβαρές μακροοικονομικές επιπτώσεις στην εγχώρια οικονομία, καθώς ουσιαστικά λειτουργεί ως κρυφός μηχανισμός λιτότητας. Ένας αυξανόμενος αριθμός εργαζομένων κινείται πλέον γύρω και κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ καταγράφεται με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ότι η αποκλιμάκωση της ανεργίας περνά μέσα από τη μείωση των μισθών και την αντικατάσταση θέσεων πλήρους απασχόλησης με θέσεις υποαμειβόμενης μερικής απασχόλησης.
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος Εργάνη σε ότι αφορά τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης τον Σεπτέμβριο του 2017 επικράτησαν σε ποσοστό 60,33%, με την πλήρη απασχόληση να περιορίζεται μόλις στο 39,67%. Πάντως έχει εκτιμηθεί ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής) θα έχουν φτάσουν το 2055 στο 29% του συνολικού απασχολούμενου πληθυσμού (18,5% κατά μέσο όρο την περίοδο 2016-2025).
Επισημαίνεται ότι οι συνταξιούχοι με βάση τα μέτρα που έχουν ψηφισθεί από την σημερινή νεομνημονιακή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ– εκτός από τις μεγάλες περικοπές που έχει επιφέρει ο νόμος Κατρούγκαλου αλλά και οι αντιασφαλιστικοί νόμοι των παλαιομνημονιακών κυβερνήσεων ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – θα χάσουν έως 3 συντάξεις το 2019 εξαιτίας της μείωσης κατά 18% της προσωπικής διαφοράς όλων των κύριων καταβαλλόμενων συντάξεων, της μείωσης κατά 18% της προσωπικής διαφοράς όλων των επικουρικών συντάξεων, της κατάργησης των οικογενειακών επιδομάτων (συζύγου και τέκνων) από όλες τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, του παγώματος των αυξήσεων σε όλες τις συντάξεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 και, τέλος, της κατάργησης του ΕΚΑΣ.