Λίγα 24ωρα μετά την απόφαση μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος, το Sputnik συνομιλεί με ειδικούς επί των τουρκικών ζητημάτων και εστιάζει στους συμβολισμούς της κίνησης. Τι πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα.
Ντόμινο αντιδράσεων προκάλεσε η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας της Τουρκίας, την προηγούμενη Παρασκευή, να ανάψει το «πράσινο» φως για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Στη συνέχεια, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπέγραψε προεδρικό διάταγμα που μετατρέπει την ένα παγκόσμιο ορθόδοξο μνημείο σε μουσουλμανικό τέμενος, επιτρέποντας την προσευχή εντός του, ενώ ανακοίνωσε ότι ο χώρος θα ανοίξει για το σκοπό αυτό, επίσημα την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020.
«Η απόφαση που μας θλίβει όλους, ελήφθη για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, αλλά και για λόγους αποδοχής του ευρύτερου Ισλάμ που είναι φιλικά προσκείμενο στην Τουρκία. Ακυρώνοντας ένα διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ, ο Ερντογάν δεν ξηλώνει μόνο τους Κεμαλιστές αξιωματικούς, αλλά και τους πυλώνες του κοσμικού κράτους στην Τουρκία» επισημαίνει στο Sputnik ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, Δρ Παντείου Πανεπιστημίου, τουρκολόγος, συνεργάτης του κέντρου Τουρκικών και Ευρασιατικών μελετών του Πανεπιστημίου Πειραιά, δικηγόρος στον Άρειο Πάγο.
Εδώ και χρόνια στη γείτονα, υπάρχει μια διαμάχη ανάμεσα στα ιδεώδη για μια δημοκρατική, ελεύθερη και κοσμική Τουρκία και από την άλλη πλευρά, σε εκείνα για ένα ισλαμιστικό εθνικό κράτος.
«Το Ισλάμ κερδίζει έδαφος. Με άλλα λόγια, το κράτος του Κεμάλ ακυρώνεται και αποδομείται καθώς ο Ερντογάν ξηλώνει τις δομές του».
Παράλληλα, ο αναλυτής εκτιμά ότι προ των πυλών βρίσκονται και άλλες τέτοιες ακυρώσεις προεδρικών διαταγμάτων που ενδέχεται να μην αφορούν την Ελλάδα, αλλά θα επηρεάσουν σημαντικά την Τουρκία στο εσωτερικό της.
«Ο Ερντογάν ενεργοποιεί τον τρίτο πυλώνα του Ισλάμ. Ο πρώτος είναι η Μέκκα και δεύτερος το Τέμενος του Αλ-Άκσα στην Ιερουσαλήμ. Παρερμηνεύει την ερμηνεία της λέξης “Ιστανμπούλ” που σημαίνει “Εις την Πόλη” και την ερμηνεύει ως “Ισλαμπόλ“, που σημαίνει άφθονο Ισλάμ. Φιλοδοξεί να κάνει την Κωνσταντινούπολη κέντρο του Ισλάμ και τον εαυτό του άτυπο χαλίφη. Ουσιαστικά, επανιδρύει το χαλιφάτο των Σουλτάνων που κατάργησε ο Κεμάλ. Άρα λαμβάνει και το θρησκευτικό χρίσμα του Χαλίφη».
Την ίδια στιγμή προσπαθεί να διατηρήσει τον μουσειακό χαρακτήρα της «ώστε να μη χάσει τη στήριξη της UNESCO». Όπως αναφέρει, η κίνηση έχει επιπλέον συμβολισμό για εταίρους και αντιπάλους. «Δείχνει στη διεθνή κοινότητα ότι είναι πανίσχυρος, αυτεξούσιος, δεν εξαρτάται από κανέναν. Παρουσιάζει ένα νέο διαπραγματευτικό χαρτί. Αν διαπραγματευτεί με τη διεθνή κοινότητα γι’ αυτήν την απόφαση, θα ζητήσει κάτι σε αντάλλαγμα» προβλέπει ο Δ. Σταθακόπουλος.
«Η απόφαση αυτή έχει εξοργίσει τους Κεμαλιστές που ενδεχομένως να αντιδράσουν κυρίως με ό,τι έχει απομείνει από τις ένοπλες δυνάμεις που είναι υποστηρικτές του Κεμαλισμού» υπογραμμίζει στο Sputnik ο έμπειρος διπλωμάτης, Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος, που διετέλεσε στο παρελθόν Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη.
Όλα ξεκίνησαν το 2005 όταν κάποια σωματεία προσέφυγαν στο τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας για να ακυρώσουν το προεδρικό διάταγμα του 1934, σύμφωνα με το οποίο η Αγία Σοφία επιτρεπόταν να λειτουργήσει αποκλειστικά ως μουσείο. Τα σωματεία ζητούσαν να ακυρωθεί η αποκλειστικότητα, να παραμείνει μνημείο, αλλά την ίδια στιγμή να επιτρέπεται η μουσουλμανική προσευχή. Ως το 2016, όλες οι προσφυγές απορρίπτονταν. Τότε εισήχθη για πρώτη φορά αυτή που έφτασε στο δικαστήριο στις 2 Ιουλίου του 2020.
«Ο εισηγητής διατύπωσε την άποψη ότι το διάταγμα του Κεμάλ δεν ήταν πλαστό, αλλά ήταν καταχρηστικό και μπορούσε να απορριφθεί. Το επιχείρημα που προέβαλε ήταν ότι επειδή ο χώρος λειτούργησε ως τζαμί, τότε έπρεπε να έχει διττή λειτουργία: Μουσείο και χώρος προσευχής» αναφέρει ο Δ. Σταθακόπουλος. Επιπλέον εντοπίζεται μια αναφορά στο τουρκικό σύνταγμα του 2018 που ορίζει ότι τα προεδρικά διατάγματα καταργούνται μόνο με απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Ωστόσο επειδή η υπόθεση εισήχθη το 2016, οπότε και ίσχυε το παλιό Σύνταγμα, εκδικάστηκε κανονικά από το τουρκικό ΣτΕ που ανέφερε ότι την τελική επικύρωση θα έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Δεν πρόλαβε να βγει η απόφαση, καθαρογράφηκε αμέσως και υπογράφηκε από τον Ερντογάν» τόνισε ο Δ. Σταθακόπουλος, χαρακτηρίζοντας παράλληλα «χλιαρές τις σχετικές ανακοινώσεις-απαντήσεις των αρμόδιων διεθνών και εκκλησιαστικών φορέων».
Τα επόμενα βήματα
Τη δικαστική οδό βλέπει ως καταλληλότερη «αντίδραση» ο Δ. Σταθακόπουλος.
«Να χρησιμοποιηθούν ένδικα μέσα. Είτε η UNESCO είτε Τούρκοι πολίτες χριστιανοί, θα μπορούσαν να προσφύγουν στο τουρκικό ΣτΕ και να ζητήσουν να λειτουργεί και ως ορθόδοξος ναός παράλληλα με όλα τα υπόλοιπα. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με το επιχείρημα ότι δεν υπάρχει δεσπόζουσα θρησκεία στο τουρκικό Σύνταγμα και κράτος, αλλά υπάρχει ισότητα των θρησκειών» αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Η ίδια απόφαση θα φέρει σε ρήξη τον Ερντογάν με το κεμαλικό κατεστημένο που έχει ισχυρές βάσεις μέσα στον τουρκικό λαό ο οποίος έχει γαλουχηθεί με τον ημίθεο Κεμάλ. Και εκεί αρχίζουν τα προβλήματα της Τουρκίας που η Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευθεί προς όφελός της. Θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες για ενδεχομένη αποπομπή της Τουρκίας από την UNESCO» προσθέτει ο Λ. Χρυσανθόπουλος, μιλώντας σχετικά με τα επόμενα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα μας.
Να ενωθούν όλες οι φωνές των χριστιανικών θρησκειών απέναντι στην απόφαση επισημαίνει, μιλώντας στο Sputnik, ο πρόεδρος της ιστορικής εφημερίδας «Μακεδονία», Παναγιώτης Καραμόσχος.
«Μια μεγάλη κραυγή αφύπνισης των πολιτισμένων λαών για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Αφύπνιση, από την μακαριότητα, την υπεροψία τους και κατανόηση του κινδύνου που έρχεται σαν χιονοστιβάδα επάνω στην Ελλάδα αρχικά και σε άλλους στη συνέχεια. Να στείλουν το αισιόδοξο μήνυμα ότι ο ελληνισμός είναι ενωμένος» τονίζει μεταξύ άλλων ο Π. Καραμόσχος.
*Πηγή: sputnik.gr
