Μια συμφωνία μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου για την επίλυση της μακρόχρονης διαμάχης σχετικά με τα σύνορά τους αρχίζει και παίρνει σάρκα και οστά. Οι ηγέτες των χωρών προέβησαν σε κάποιες αρχικές συνομιλίες σχετικά με τη λεγόμενη διόρθωση των συνόρων, μια διαδικασία που θα μπορούσε να διευκολύνει την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συζήτηση πήγε αρκετά καλά ώστε ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι να εμφανιστούν μαζί το Σαββατοκύριακο σε συνέντευξη Τύπου στην αυστριακή πόλη Alpbach.
Το σχήμα οποιασδήποτε ενδεχόμενης συμφωνίας παραμένει άγνωστο, καθώς κανένας ηγέτης δεν είπε τι εννοούσαν με τη “διόρθωση συνόρων”. Μια ευρέως διαδεδομένη θεωρία είναι ότι τα δύο μέρη συζητούν την ανταλλαγή του εδάφους με τους περισσότερους Σέρβους στο Κόσοβο που βρίσκεται βόρεια του ποταμού Ιμπάρ, με την περιοχή Πρεσέβο της Σερβίας όπου κατά βάση κατοικούν Αλβανοί. Υπάρχουν σοβαροί λόγοι να θεωρήσει κανείς κακή ιδέα αυτή τη βιαστική ανταλλαγή. Υπάρχει όμως ένα επιχείρημα που θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις αντιρρήσεις: Μόλις όλα τα μέρη της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπως και η Αλβανία, ενταχθούν στην ΕΕ, η σημασία της συγκεκριμένης οριοθέτησης των συνόρων μεταξύ τους τελικά θα διαγραφεί.
Οι συνομιλίες διευκολύνθηκαν από τον αυστριακό καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς, η χώρα του οποίου έχει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ. Είναι πρόθυμος να χτίσει τη φήμη του ως απαραίτητος παράγοντας για την οικοδόμηση της γέφυρας της Ευρώπης και προσπαθεί να αξιοποιήσει τη δυναμική της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ των ηγετών της Ελλάδας και της πΓΔΜ να διευθετήσουν τη διαμάχη για το όνομα της πΓΔΜ.
Ωστόσο, μια εδαφική ανταλλαγή μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου θα δημιουργούσε αρκετά προβλήματα. Πρώτον, θα ήταν μια κίνηση προς πιο καθαρά εθνικά κράτη τόσο στη Σερβία όσο και στο Κόσοβο. Μετά τους Γιουγκοσλαβικούς πολέμους, οι δυτικές δυνάμεις που παρενέβησαν για να σταματήσουν την αιματοχυσία ήλπιζαν ότι τα έθνη που προέκυψαν από τις συγκρούσεις θα μάθαιναν να σέβονται τις μειονότητες τους. Μία επαναχάραξη των συνόρων με βάση τα έθνη θα ήταν μια παραδοχή ότι αυτές οι ελπίδες είναι μάταιες και θα μπορούσε να αυξήσει τον πειρασμό να αποσχιστούν οι μειονότητες σε άλλες πρώην γιουγκοσλαβικές χώρες. Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα μεγάλος στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου οι περιοχές με τους περισσότερους Σέρβους και Κροάτες θα μπορούσαν να προσελκύσουν τη Σερβία και την Κροατία και στην πΓΔΜ , η οποία έχει μια ισχυρή αλβανική μειονότητα.
Αν μια ανταλλαγή ωθήσει τους Αλβανούς εθνικιστές στην πΓΔΜ και το Κόσοβο να πιέσουν πιο σκληρά για μια “Μεγάλη Αλβανία” και οι Σέρβοι και οι Κροάτες προχωρήσουν σε κινήσεις για να διαλύσουν τη Βοσνία, ο κίνδυνος των ένοπλων συγκρούσεων θα επανεμφανιστεί. Αυτή είναι μια κατάσταση που κανείς δεν θέλει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ αντιτίθεται σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα περιλαμβάνει αλλαγές στα σύνορα, παρόλο που ο Αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Τζον Μπόλτον, δήλωσε ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα αντιταχθεί σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους μια ανταλλαγή ενδέχεται να μην λειτουργήσει. Ένας από αυτούς, είναι ότι θα προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση. Οι περισσότεροι Σέρβοι του Κοσόβου ζουν νότια του Ιμπάρ. Κάθε μεταβίβαση γης θα τους έθετε σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους Σέρβους από το βόρειο Κόσοβο και θα πιέζονταν να φύγουν.
Στη συνέχεια, υπάρχει η Ρωσία, η οποία έχει υποστηρίξει σταθερά τη Σερβία στο θέμα του Κοσόβου, αρνούμενη να αναγνωρίσει την πρώην επαρχία ως κράτος ή να της επιτρέψει να ενταχθεί στα Ηνωμένα Έθνη. Ωστόσο, έχει επίσης δηλώσει ότι θα δεχόταν οποιαδήποτε συμφωνία υπέγραφαν η Σερβία και το Κόσοβο μόνες τους. Μια ανταλλαγή γης θα αποτελούσε, τουλάχιστον επιφανειακά, ένα ευνοϊκό αποτέλεσμα για το Κρεμλίνο, το οποίο θα αποκτούσε μία νόμιμη οδό για την προώθηση παρόμοιων λύσεων για τις “παγωμένες” συγκρούσεις που δημιούργησε με τη Μολδαβία, τη Γεωργία και την Ουκρανία. Αυτό δεν πρόκειται για ένα αποτέλεσμα που οι περισσότερες Δυτικές δυνάμεις θα χαρούν να δεχτούν.
Τα επιχειρήματα υπέρ μιας συμφωνίας είναι εξίσου ισχυρά. Οι πρώην Γιουγκοσλαβικές χώρες έχουν δείξει ότι είναι σαφώς σε θέση να συμφωνήσουν σχετικά με τα σύνορα. Τον Μάρτιο, το κοινοβούλιο του Κοσόβου επικύρωσε μια συμφωνία οριοθέτησης των συνόρων με το Μαυροβούνιο, την οποία η ΕΕ απαίτησε ως προϋπόθεση για να επιτρέψει στους πολίτες του Κοσόβου την ελεύθερη μετακίνηση στα σύνορα. Στη συμφωνία αντιτάχθηκαν οι εθνικιστές του Κοσόβου, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι οδήγησε σε εδαφική ζημία, αλλά συνέβη παρ’ όλα αυτά και δεν ήρθε το τέλος του κόσμου.
Η συμφωνία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βήμα προς μια πιο σημαντική συμφωνία μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου. Άλλωστε, εάν μια τέτοια συμφωνία μπορεί να εξομαλύνει την πορεία προς την ΕΕ και για τις δύο χώρες – θα έπρεπε να λύσουν τις όποιες διαμάχες προκειμένου να ενταχθούν – η εθνική δικαιοδοσία σε μερικές πόλεις και χωριά θα χάσει εντελώς τη σημασία της μετά από μία γενιά, διότι τα σύνορα μεταξύ των μελών της ΕΕ δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Μια συμφωνία των ηγετών της Σερβίας και του Κοσόβου να εργαστούν από κοινού για την ένταξη στην ΕΕ θα αποτελούσε απόδειξη ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο εξακολουθεί να ασκεί τεράστια δύναμη. Ο ρόλος του Κουρτς, ο οποίος έχει επικριθεί ευρέως για το σχηματισμό κυβέρνησης με ακροδεξιούς λαϊκιστές, δείχνει την ανθεκτικότητα και την αποφασιστικότητα της ΕΕ να επεκταθεί παρά τις ισχυρές φυγόκεντρες δυνάμεις. Αν ο Βούτσιτς και ο Θάτσι μπορέσουν να βρουν έναν δρόμο προς μια συμφωνία, η ΕΕ θα αντισταθμίσει την αγανάκτηση που προκλήθηκε από το Brexit: Θα είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί η ικανότητά της να θεραπεύει ακόμη και σχετικά νωπά σημάδια πολέμου. Και αν δεν υπάρξει ακόμα συμφωνία, η Ευρώπη μπορεί επίσης να είναι υπομονετική.
Πηγή: capital.gr
