Ένα ακόμη «Ναι σε όλα» είπε η κυβέρνηση, όπως φαίνεται στο λεπτομερές Τεχνικό Μνημόνιο (TMU) που υπέγραψε με τους δανειστές. Το κυβερνητικό «ναι» αφορά την περικοπή των συντάξεων και του αφορολόγητου, την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά που χτυπήθηκαν από το Προσφυγικό (από 1ης Ιουλίου), την πλήρη κατάργηση του ΕΚΑΣ το 2019, τη λήψη μέτρων μείωσης των συντάξεων ακόμη κι αν το ΣτΕ κρίνει αντισυνταγματικό τον νόμο Κατρούγκαλου, αλλά και την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου για συνεχή λιτότητα με αιματοβαμμένα πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από την άνοδο των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων (το 10ετές έφτασε έως 4,6% μέσα στη βδομάδα) και λόγω των πολιτικών εξελίξεων στην Ιταλία και λόγου της αβεβαιότητας για την όποια «διευθέτηση» του δημόσιου χρέους. Μέσα σε αυτό το κλίμα καταρρέει το αφήγημα της «καθαρής εξόδου», το οποίο έχει πασχίσει με νύχια και με δόντια να κρατήσει όρθιο η κυβέρνηση. Τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών υποστηρίζουν πλέον πως η προληπτική πιστωτική γραμμή είναι η ενδεδειγμένη λύση και πιέζουν την κυβέρνηση σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Τι λέει το Technical Memorandum
Το Τεχνικό Μνημόνιο είναι το αναλυτικό έγγραφο που συνοδεύει το Συμπληρωματικό Μνημόνιο (sMoU) το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα την Πέμπτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τυπικώς καλύπτει μόνο το μνημόνιο που εκπνέει στις 20 Αυγούστου, αλλά αν διαβάσει κανείς τις 47 σελίδες του αντιλαμβάνεται ότι οι δεσμεύσεις εκτείνονται χρονικά όχι μόνο πέρα από το τρίτο μνημόνιο που εκπνέει στις 20 Αυγούστου, αλλά και πέρα από τον συνταγματικά καθορισμένο βίο της κυβέρνησης που ολοκληρώνεται με εκλογές το αργότερο τον Οκτώβριο του 2019, αν εξαντληθεί και η τελευταία μέρα θητείας της κυβέρνησης.
Παραλλήλως, η κυβέρνηση συνομολόγησε τελικά και σε αυτό το αναθεωρημένο μνημόνιο ότι το αφορολόγητο μπορεί να μειωθεί ακόμα και από το 2019, αντί για το 2020, σε περίπτωση που το απαιτήσει το ΔΝΤ. Είναι ενδεικτικό ότι οι δεσμεύσεις αυτές ήρθαν στο φως λίγες ώρες μετά τις διαβεβαιώσεις του κ. Τσακαλώτου στη Βουλή ότι «ήρθαν εδώ το ΔΝΤ και οι άλλοι θεσμοί και δεν ζήτησαν να εφαρμοστεί πιο νωρίς το αφορολόγητο»…
10+1 μαχαίρια για μετά το μνημόνιο!
Τα πιο σκληρά μέτρα του τρίτου μνημονίου θα φανούν αφού αυτό τελειώσει, με τις ρυθμίσεις που θα υιοθετεί η χώρα μας αλλά χωρίς οι δανειστές να της δίνουν χρήματα. Με βάση την απόφαση του Eurogroup της Πέμπτης, η σημερινή κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με πάνω από μισή ντουζίνα σκληρά μέτρα, τα οποία έχει μεταθέσει για το 2019 ή και πολλά χρόνια μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος.
Ποια είναι αυτά τα μέτρα μετά το μνημόνιο; Αυξήσεις ΕΝΦΙΑ κάθε χρόνο, μείωση αφορολόγητου για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες, επανυπολογισμός και περικοπές συντάξεων, κατάργηση του ΕΚΑΣ, αυξήσεις εισφορών αγροτών και επαγγελματιών, αναστολή αυξήσεων στις συντάξεις, αλλά και δεσμεύσεις για συνεχή λιτότητα με υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για μια 5ετία ακόμα. Τα αποκαλυπτήρια των νέων μέτρων θα ξεκινήσουν από το καλοκαίρι κιόλας, αμέσως μετά την ψήφισή τους, όπως με την έκδοση των νέων οριστικών συντάξεων με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου – Αχτσιόγλου. Επιπλέον η κυβέρνηση δεσμεύεται να αναπληρώσει με νέα μέτρα όσα τυχόν ακυρωθούν ως αντισυνταγματικά στα δικαστήρια. Είτε με προληπτική γραμμή στήριξης είτε χωρίς, ο κ. Τσακαλώτος, ως εθνικός διαπραγματευτής αλλά και ως μέλος του Eurogroup, δεσμεύει την Ελλάδα στα εξής μέτρα για μετά το μνημόνιο, με βάση τα κείμενα:
- Αυξήσεις ΕΝΦΙΑ ως το 2020: το επικαιροποιημένο μνημόνιο προβλέπει, ως προαπαιτούμενο, ότι τον Ιούνιο ο υπουργός Οικονομικών θα ανακοινώσει τις νέες αντικειμενικές τιμές των ακινήτων. Επειδή όμως προκύπτουν μεγάλες αυξήσεις -αντί για μειώσεις που αναμένονταν- αν οι τιμές άλλαζαν μια και έξω φέτος, θα έπρεπε να αλλάξει και ο ΕΝΦΙΑ το 2018. Αντιθέτως, κυβέρνηση και δανειστές συμφώνησαν καταρχήν να επιβληθούν σταδιακά οι αυξήσεις. Αυτό σημαίνει, δηλαδή, ότι ο ΕΝΦΙΑ θα αλλάζει κάθε χρόνο μετά το 2018, δηλαδή το 2019 ή και το 2020, προκειμένου να διασφαλίζεται είσπραξη 2,65 δισ. για το Δημόσιο.
- Επανυπολογισμός και μείωση συντάξεων από 1/1/2019: επαναβεβαιώνεται η δέσμευση για πλήρη εφαρμογή των μειώσεων κύριων συντάξεων, όπως αυτές ψηφίστηκαν ήδη με δύο νόμους, τον Μάιο του 2016 και του 2017 (νόμοι Κατρούγκαλου 4387/2016 και Αχτσιόγλου 4472/2017, αντίστοιχα). Δηλαδή οι απώλειες θα ξεπερνάνε ακόμα και τις 2 συντάξεις τον χρόνο για χιλιάδες συνταξιούχους.
- Κατάργηση του ΕΚΑΣ: όπως ορίζεται, από τον Δεκέμβριο του 2018 οι πληρωμές για ΕΚΑΣ μειώνονται στα 45 εκατ. ευρώ τον χρόνο (από 853 εκατ. έως το 2015) και από τον Δεκέμβριο του 2019 καταργούνται πλήρως.
- Αυξήσεις εισφορών στους αγρότες: από το 2019 επιβάλλεται η σταδιακή αύξηση της εισφοράς αγροτών ώστε να ανέρχεται στο 20% του εισοδήματός τους, έως το 2022.
- Αυξήσεις εισφορών στους ελεύθερους επαγγελματίες: για το 2018 η βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των αυτοαπασχολουμένων είναι προσωρινά μειωμένη κατά 15%. Από το 2019 και μετά καταργείται η έκπτωση 15% στην εισοδηματική βάση υπολογισμού των εισφορών. Θα πληρώνουν εισφορές για το 100% του εισοδήματος, μαζί με φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.
- Πάγωμα αυξήσεων στις συντάξεις για ακόμα 4 χρόνια: η τιμαριθμική αναπροσαρμογή που έπρεπε να δοθεί το 2019 βάσει του πληθωρισμού (άρθρο 14 παρ. 3 του ν. 4387/2016) αναστέλλεται για όλες τις συντάξεις, από το 2019 ως και το 2022.
- Μείωση της έκπτωσης φόρου εισοδήματος από 1/1/2020: θα μειωθεί κατά 650 ευρώ η έκπτωση φόρου (π.χ. από 1.900 σε 1.250 ευρώ για τον άγαμο) ώστε να πληρώνουν παραπάνω οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι αγρότες. Ο φόρος θα ξεκινά πλέον από τα 5.800 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή θα πληρώνουν και όσοι βγάζουν από 470 ευρώ καθαρά τον μήνα αλλά έμεναν ως τώρα αφορολόγητοι. Έτσι, κι αν ακόμα αυξηθεί σταδιακά ο κατώτατος μισθός, το 1/5 της αύξησης (22%) θα πηγαίνει αυτομάτως στο κράτος για φόρους, ενώ παράλληλα θα αυξηθούν και οι ασφαλιστικές κρατήσεις στα εισοδήματά τους.
- Υψηλά συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα: η χώρα δεσμεύεται να διατηρήσει μεσοπρόθεσμα πρωτογενή πλεονάσματα τουλάχιστον 3,5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει σκληρή λιτότητα τουλάχιστον έως και το 2022, αφού, αν θέλει η κυβέρνηση να ενεργοποιηθούν τα ψηφισμένα «αντίμετρα», θα πρέπει η δημοσιονομική απόδοση όλων των υπολοίπων μέτρων να ξεπερνά το 3,7% του ΑΕΠ (ή πάνω από 6,5 δισ. ευρώ πλεόνασμα κάθε χρονιά). Η δέσμευση αυτή θα αποτυπωθεί και θα ψηφιστεί με το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που θα ψηφιστεί ταυτόχρονα με όλα τα άλλα προαπαιτούμενα για να κλείσει η 4η αξιολόγηση ως το Eurogroup 21ης Ιουνίου.
- Το Ολιστικό Σχέδιο Ανάπτυξης της κυβέρνησης πρέπει να συμμορφώνεται με το Συμπληρωματικό Μνημόνιο.
- Η κυβέρνηση θα πάρει ισοδύναμα μέτρα αν ακυρωθούν άλλα μέτρα στα δικαστήρια. Δηλαδή από την επόμενη μέρα όταν τελειώσει το μνημόνιο -και χωρίς πλέον το άλλοθι των πιέσεων των δανειστών- η ελληνική κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να επιστρέψει τις παράνομες μειώσεις συντάξεων και όσα μέτρα έχουν ήδη κριθεί παράνομα στα δικαστήρια (ή όσα θα κριθούν στο μέλλον όπως π.χ. ο νόμος Κατρούγκαλου για τον ΕΦΚΑ), αλλά ταυτόχρονα να ανακοινώσει και ποια νέα μέτρα θα επιβάλει στη θέση αυτών που ακυρώνονται, για να καλύψει τις απώλειες αλλά και τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις για τα υψηλά πλεονάσματα που ανέλαβε να εμφανίζει στα επόμενα χρόνια.
- Η κυβέρνηση δεσμεύεται να ολοκληρώσει όλες τις ιδιωτικοποιήσεις στο χαρτoφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ («Ελ. Βενιζέλος», Εγνατία οδός, ΔΕΗ κ.λπ.).
Παράλληλα με όλα τα μελλοντικά νέα μέτρα, θα ψηφιστούν και κάποια άμεσης εφαρμογής:
- Αναπηρικά επιδόματα: θα ενοποιηθούν ως τον Ιούνιο οι κανόνες για τα επιδόματα αναπηρίας προκειμένου να μην αυξάνονται οι δημόσιες δαπάνες.
- Αύξηση ΦΠΑ στα πέντε νησιά που έχουν πληγεί από το Προσφυγικό ή και φυσικές καταστροφές (Λέσβος, Χίος, Κως, Σάμος, Λέρος) από 1ης Ιουλίου.
- Αλλαγές στον νόμο Κατσέλη/Σταθάκη με αυστηροποίηση του για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά:
Ως προαπαιτούμενο «οι Αρχές θα τροποποιήσουν τον νόμο περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών» χωρίς να επηρεάζονται όμως «οι διατάξεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας εκτός για την εισαγωγή της αγοραίας αξίας για την αξιολόγηση των ακινήτων». Μεταξύ άλλων:
■ Αυστηροποιείται η εξέταση αιτήσεων για τον εντοπισμό μη δικαιούχων προσώπων και στρατηγικών κακοπληρωτών.
■ Θα ζητείται από τους οφειλέτες να παραιτηθούν του δικαιώματός τους στο τραπεζικό απόρρητο ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία να έχουν πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες.
■ Οι πιστωτές θα μπορούν να ζητούν κρατική επιδότηση αντί των δικαιούχων οφειλετών, στην περίπτωση που οι τελευταίοι αδυνατούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους αυτό.
■ Οι οφειλέτες θα χάνουν την προστασία εάν η αίτησή τους απορρίφθηκε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι ή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση.
■ Η αυτόματη αναστολή δεν θα ισχύει εάν οι οφειλέτες παραιτήθηκαν από δύο προηγούμενες αιτήσεις και τις υπέβαλαν εκ νέου.
■ Θα θεωρείται αυτόματα παραίτηση η ακύρωση της ακρόασης εάν δεν ζητηθεί νέα ημερομηνία ακρόασης εντός 30 ημερών από τον οφειλέτη.
■ Εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους από την εγγύηση θα έχουν το δικαίωμα να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.