O Αμερικανός πρόεδρος D. Trump αποφάσισε να αποσυρθούν οι ΗΠΑ από τις εμπορικές διαπραγματεύσεις γνωστές ως Συνεργασία του Ειρηνικού (TTP). Δυστυχώς, κάποιοι ηγέτες συνδικάτων πανηγύρισαν μαζί του γι’ αυτή την ενέργεια. Είναι η απόσυρση των ΗΠΑ από την TPP μέρος ενός σχεδίου για την αύξηση της απασχόλησης; Όχι. Η απόσυρση των ΗΠΑ θα πρέπει να κατανοηθεί με βάση δύο άξονες – αφ’ ενός της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης και αφ’ ετέρου μιας νέας στρατηγικής για την αναζωογόνηση της παρακμάζουσας αμερικανικής ισχύος διεθνώς.
Εάν ο Τραμπ ήταν σοβαρά υπέρ της εξόδου από την «παγκοσμιοποίηση» θα ήταν αντίθετος και με πλήθος άλλων εμπορικών συνθηκών – με τη Συμφωνία για το Εμπόριο Υπηρεσιών (TISA) και τη διμερή, μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας, Συμφωνία για τις Επενδύσεις. Όμως, γι’ αυτές δεν είπε κουβέντα. Ούτε απέλυσε τους 500 Αμερικανούς εμπορικούς συμβούλους οι οποίοι, όπως έγραψε η Λόρι Γουάλας του PublicCitizen’sGlobalTradeWatch, αντιπροσωπεύουν εταιρικά συμφέροντα στο πλαίσιο αυτών των συμφωνιών. Ο Τραμπ δεν θέλει να ρίξει στα βράχια το πλοίο της παγκοσμιοποίησης. Δεν είναι αυτός ο πραγματικός του στόχος.
Αυτοί που έχουν πλήξει σκληρά τους εργαζόμενους των ΗΠΑ δεν είναι ούτε η Κίνα ούτε το Μεξικό, ούτε απλώς η αρπακτικότητα των μεγάλων εταιρειών. Είναι η λογική του καπιταλισμού, ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών για χαμηλότερους μισθούς και για την αντικατάσταση της ζωντανής εργασίας από μηχανές. Οι ψευδείς εμπορικοί πόλεμοι και οι απειλές επίδειξης ισχύος, όπως και οι κυρώσεις δεν αποτελούν απάντηση στη δυναμική που εκτοπίζει ανθρώπους εν ονόματι του κέρδους. Η μόνη απάντηση που δίνει το κατεστημένο, συμπεριλαλαμβανομένου του Τραμπ, είναι η δημαγωγία. Η ενδημική κρίση των θέσεων εργασίας απαιτεί σοβαρές λύσεις: κοινωνικό έλεγχο του πλεονάσματος για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, μικρότερη εργάσιμη ημέρα, καλύτερες κοινωνικές υπηρεσίες και πλούσια πολιτιστική ζωή. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν τίθεται στην τρέχουσα συζήτηση.
Ψευδής ελπίδα
Ο Τραμπ, έξυπνα, διεξήγαγε μια εκλογική εκστρατεία ενάντια στην TPP και στη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA). Υποστήριξε ότι λόγω αυτών των συμφωνιών χάθηκαν θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ, δημιουργώντας την «αμερικανική σφαγή» στην οποία αναφέρθηκε κατά την ομιλία της ορκωμοσίας του. Εάν καταργούνταν αυτές οι συμφωνίες, είπε, θα γινόταν και πάλι «μεγάλη η Αμερική».
Υποστήριξε επίσης ότι αυτού του είδους οι συμφωνίες βοήθησαν την Κίνα και το Μεξικό και έβλαψαν την Αμερική. Πρόκειται για εξαπάτηση. Στην πραγματικότητα, αυτές οι εμπορικές συμφωνίες έβλαψαν τους Κινέζους, τους Μεξικανούς και τους Αμερικανούς εργάτες και έδωσαν πλεονεκτήματα στο παγκόσμιο κεφάλαιο. Το παγκόσμιο κεφάλαιο ωφελείται από το σημερινό καθεστώς παγκοσμιοποίησης.
Η έξοδος από αυτές τις συμφωνίες –όπως και η «παραμονή» του εργοστασίου της εταιρείας Carrier στην Ιντιάνα— αποτελεί εντυπωσιακή είδηση ιδίως όταν τα ΜΜΕ δεν λένε στο κοινό ποια είναι η φύση της απόσυρσης από την TPP και η δήλωση για την επαναδιαπραγμάτευση της NAFTA.
Γιατί χάνονται θέσεις εργασίας , όχι μόνο στις ΗΠΑ και στη Δύση, αλλά σε όλο τον κόσμο, όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας; Δύο διαδικασίες επιδρούν στη μείωση του εργατικού δυναμικού και οι δύο λειτουργούν προς όφελος του παγκόσμιου καπιταλισμού:
1. Το παγκόσμιο εργασιακό αρμπιτράζ, δηλαδή το προς όφελος του κεφαλαίου πλεονέκτημα που προέκυψε από τις τεράστιες μισθολογικές διαφορές όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) επέβαλε στις χώρες του Τρίτου Κόσμου να διαθέσουν το εργατικό τους δυναμικό στο παγκόσμιο κεφάλαιο ύστερα από την κρίση χρέους της δεκαετίας του 1980. Η προσθήκη των Κινέζων εργατών και των εργατών της πρώην ΕΣΣΔ και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ήταν ακόμη μία προαναγγελία θανάτου για τους πιο υψηλά αμειβόμενους εργαζόμενους της Δύσης. Ιδίως για το αμερικανικό εργατικό δυναμικό, εκείνη την περίοδο οι κοινωνικές παροχές συρρικνώθηκαν, καθώς οι πλούσιοι κήρυξαν «απεργία» και αρνήθηκαν να πληρώνουν φόρους για κοινωνικά προγράμματα. Σήμερα, οι εργαζόμενοι σηκώνουν μόνοι το βάρος μεγάλου μέρους του κόστους των κοινωνικών υπηρεσιών (εκπαίδευσης, υγείας, συντάξεων) που εν μέρει τους παρέχονταν μέσω των συνδικάτων και μιας δημοκρατικής κοινωνικής πολιτικής. Χωρίς τις επιδοτήσεις των κοινωνικών υπηρεσιών, οι Αμερικανοί εργάτες είναι πολύ πιο ακριβοί από ό,τι οι εργάτες στον υπόλοιπο κόσμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, επενδυτικές εταιρείες όπως η Goldman Sachs και η Morgan Stanley ηγήθηκαν μιας πορείας αφαίρεσης περιουσιακών στοιχείων, διάλυσης των εργοστασιακών εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ και πώλησής τους σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα οι επαρχιακές πόλεις και οι αγροτικές περιοχές να παρακμάσουν και ο πληθυσμός να πέσει στην απελπισία των ναρκωτικών και άλλων κοινωνικών ασθενειών. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει κίνητρο για τον παγκόσμιο καπιταλισμό –ακόμη και με την πλήρη κατάργηση των περιβαλλοντικών και των εργασιακών ρυθμίσεων από τον Τραμπ—να εισέλθει ξανά στην αμερικανική οικονομία. Η δημοσιονομική πολιτική του Ομπάμα παρείχε φθηνό κεφάλαιο στις τράπεζες, το οποίο παρακράτησαν χωρίς να κάνουν σοβαρές παραγωγικές επενδύσεις. Δεν είχαν κίνητρο να κάνουν επενδύσεις με τρόπο τέτοιο που να προσληφθούν εκείνοι οι «ξεχασμένοι Αμερικανοί» εξ ονόματος των οποίων μιλούσε ο Τραμπ στην προεκλογική του εκστρατεία. Οι θεατρινισμοί του Τραμπ όσον αφορά το «φόρο των συνόρων» δεν έχουν κανένα νόημα. Αυτά τα μέτρα θα συνθλιβούν ή θα αποδυναμωθούν από το ίδιο το υπουργικό του συμβούλιο, ιδίως από τον υπουργό Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος (τον βασιλιά του ξεπουλήματος χρεοκοπημένων εταιρειών) και τον υπουργό Οικονομικών Στιβ Μνάτσιν (της Goldman Sachs).
2.Η ρομποτική. Ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε γράψει για την «τεχνολογική ανεργία», όταν οι μηχανές αντικαθιστούν τους ανθρώπους και τους καθιστούν περιττούς. Αυτή η διαδικασία ήταν ορατή την εποχή του Καρλ Μαρξ, τον 19ο αιώνα, και ο Μαρξ υπέδειξε ότι η λογική της κεφαλαιακής συσσώρευσης θα στρεφόταν προς την υποκατάσταση των ανθρώπων από τις μηχανές. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σε ορισμένους τομείς υψηλής τεχνολογίας όχι μόνο στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και στη βιομηχανία υπολογιστών. Από το 1979, οι ΗΠΑ έχουν χάσει πάνω από 7 εκατομμύρια εργοστασιακές θέσεις εργασίας, ενώ την ίδια περίοδο η εργοστασιακή παραγωγή διπλασιάστηκε. Οι Μάικλ Χικς και Σρίκαντ Ντεβαράτζ του Κέντρου Επιχειρηματικής και Οικονομικής Έρευνας έδειξαν ότι το 88% των θέσεων εργασίας που χάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες «μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση της παραγωγικότητας και στις μακροχρόνιες μεταβολές της βιομηχανικής απασχόλησης», δηλαδή στην εκμηχάνιση. Ούτε το Μεξικό ούτε η Κίνα είναι οι ένοχοι. Η μομφή πρέπει να αποδοθεί στο σύστημα –τον καπιταλισμό—που επιδιώκει να αντικαταστήσει τους ανθρώπους με μηχανές. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει. Μια μελέτη του Παγκόσμιου Ινστιτούτου ΜακΚίνσεϊ αναφέρει ότι πάνω από τις μισές δραστηριότητες της αμερικανικής οικονομίας στη μεταποίηση, τις υπηρεσίες καταλυμάτων και τροφίμων και στο λιανικό εμπόριο θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν με τους τρέχοντες ρυθμούς της τεχνολογίας. Αυτές οι αλλαγές, λένε οι αναλυτές, «δεν θα συμβούν μέσα σε μια νύχτα», αλλά θα συμβούν. Ήδη στις τράπεζες, τα αεροδρόμια και στα καταστήματα έτοιμου φαγητού υπάρχουν μηχανήματα που δίνουν χρήματα, κάνουν τον έλεγχο επιβίβασης και βοηθούν τους πελάτες να παραγγείλουν – αυτή είναι η μοίρα του τομέα των υπηρεσιών.
Καμία από αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις δεν είναι άγνωστη στους νέους. Το 2016, η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας για την ανεργία των νέων δείχνει ότι οι νέοι, παρά τη θέλησή τους, αποτελούν μεγάλο μέρος των ανέργων, αλλά και του προσωρινού και μερικής απασχόλησης εργατικού δυναμικού. Αυτή η κατάσταση καταδικάζει τους νέους στην ακραία φτώχεια και στη μετανάστευση. Ο Τραμπ δαιμονοποιεί τους μετανάστες, αλλά δεν μιλά για τις αιτίες της μετανάστευσης που είναι ίδιες με τις αιτίες της «αμερικανικής σφαγής».
Και καμία από αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις δεν μπορεί να διορθωθεί από τον Τραμπ ή τους Δημοκρατικούς ή την πολιτική τάξη στη Δύση. Δεν μιλούν γι’ αυτές ούτε θα κάνουν τίποτε για να βελτιώσουν τη ζωή των εργαζόμενων ανθρώπων. Συνθήματα όπως τετράωρη εργάσιμη ημέρα ή πιο δίκαιη κατανομή του οφέλους από την παραγωγικότητα ή μεγαλύτερος κοινωνικός μισθός (δωρεάν παιδεία, δωρεάν υγεία, δωρεάν μεταφορές) απλούστατα δεν βρίσκονται ανάμεσα στις επιλογές τους. Η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα ήταν μια λογική αντίδραση στην εξελισσόμενη κοινωνική κρίση σ’ όλο τον κόσμο. Αλλά για το καπιταλιστικό σύστημα είναι απλώς παραλογισμοί.
Περικύκλωση της Ευρασίας
Η συμφωνία TTP των 12 κρατών του Ειρηνικού ελάχιστη σχέση έχει με το εμπόριο. Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες διατηρούν στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ τους και μεταξύ τους επικρατεί το απόλυτα ελεύθερο εμπόριο. Ο βασικός λόγος για τη σύναψη αυτής της συμφωνίας ήταν η απομόνωση της Κίνας. Στις 5 Οκτωβρίου του 2015, ο πρώην πρόεδρος Μπ. Ομπάμα διαμαρτυρήθηκε για την κριτική κατά της TPP, λέγοντας «δεν μπορούμε να αφήνουμε χώρες όπως η Κίνα να γράφουν τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας». Αυτή ήταν η ουσία. Οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις από την Ιαπωνία μέχρι την Αυστραλία και η TPP αποσκοπούσαν να στείλουν στο Πεκίνοτο εξής μήνυμα: αποδεχτείτε τους κανόνες που θέτουν οι ΗΠΑ ή θα σας πετάξουμε έξω από κρίσιμες αγορές στη Νοτιοανατολική και στην Ανατολική Ασία. Μαφιόζικες τακτικές για να προστατευτεί η αμερικανική ηγεμονία.
Ταυτόχρονα, στην Ευρώπη, η κυβέρνηση Ομπάμα προωθούσε τη Διατλαντατική Εμπορική και Επενδυτική Συνεργασία (TTIP). Στη WirschaftsWoche (17/11/ 2016), ο Ομπάμα και η καγκελάριος Μέρκελ έγραψαν ότι η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει από κοινού να «διαμορφώσουν την παγκοσμιοποίηση, βάσει των αξιών και των ιδεών μας» . Ποιοι δεν πρέπει να διαμορφώσουν τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης; Ασφαλώς όχι η Ελλάδα και οι άλλες νοτιοευρωπαϊκές χώρες και βεβαίως όχι η Ρωσία. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη –μέχρι τα ρωσικά σύνορα στην Πολωνία—είναι το αντίστοιχο των αμερικανικών βάσεων στην Οκινάουα και στον Κόλπο Σούμπικ ενάντια στην Κίνα. Η TTIP, όπως η TPP, επιδίωξε να εξασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θα ανακατευτούν με την αναδυόμενη ρωσική δύναμη. Οι Ρώσοι ονόμασαν την TTIP «οικονομικό ΝΑΤΟ». Ο Λευκός Οίκος του Τραμπ κατέβασε τη σελίδα της TTIP από τον ιστόροπό του. Αυτή η ενέργεια μοιάζει αρκετά με ακύρωση.
Υπάρχουν λιγότερα εμπορικά καθεστώτα και περισσότερα όπλα ώστε να απομονωθούν η Ρωσία και η Κίνα στα δύο άκρα της Ευρασίας. Το 2010, ο Ρώσος πρόεδρος Βλ. Πούτιν μίλησε για μια εμπορική συμμαχία από το «Βλαδιβοστόκ μέχρι τη Λισαβόνα». Αυτή η συμμαχία δεν έγινε αποδεκτή από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους. Οι Ρώσοι ανέπτυξαν το δικό τους εμπορικό καθεστώς – την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση—και οι Κινέζοι έχουν το δικό τους – την Ευρεία Περιφερειακή Οικονομική Συνεργασία. Αυτά τα δύο μπλοκ συνεργάζονται μεταξύ τους μέσω του σχεδίου για την κινεζική οδό του μεταξιού και προσανατολίζονται στην ανάπτυξη της ρωσο-κινεζικής οικονομικής ολοκλήρωσης. Όσο περισσότερο προσπαθούσε η Δύση να αποκόψει τη Ρωσία και την Κίνα από τις αγορές της, τόσο περισσότερο οι δύο αυτές χώρες έβρισκαν συμπίπτοντα συμφέροντα μεταξύ τους. Είναι πιθανόν η κυβέρνηση Τραμπ να κατορθώσει να βάλει κάποια σφήνα ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Μόσχα.
Ο Τραμπ μαλάκωσε τη ρητορική για τη Ρωσία, αλλά όχι και για την Κίνα. Η απόσυρση από την TPP δεν θα αλλάξει το στρατηγικό σκοπό της πολιτικής του– την απομόνωση και τις απειλές κατά της Κίνας. Το πλαίσιο του Τραμπ για τη φιλοπόλεμη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα είναι «ειρήνη μέσω επίδειξης ισχύος». Πρόκειται για ένα σχέδιο ταυτόσημο μ’ αυτό του Ομπάμα, της στροφής στην Ασία. Στο Νταβός, ο Κινέζος πρωθυπουργός Ξι Ζιπίνγκ ανέφερε εμφατικά ότι ένας εμπορικός πόλεμος δεν θα ωφελούσε κανέναν. Αυτό δεν ισχύει απόλυτα. Στις ΗΠΑ εισέρχεται μόνο το 4% των κινεζικών βιομηχανικών προϊόντων. Οι δασμοί δεν ήταν καταστροφικοί για τα κινεζικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Όμως, δασμοί της τάξης του 45% στις κινεζικές εισαγωγές θα καταστρέψουν το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών καταναλωτών , πολλοί εκ των οποίων έχουν πληγεί οικονομικά λόγω των στάσιμων μισθών. Τα αντίποινα της Κίνας θα μπορούσαν να μειώσουν τις δυνατότητες των τραπεζών να δίνουν πίστωση στο αμερικανικό εργατικό δυναμικό που χρεώνεται όλο και περισσότερο. Ένας εμπορικός πόλεμος –ή ακόμη και ένας κανονικός πόλεμος—ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ θα πλήξει καίρια και σκληρά κυρίως την αμερικανική εργατική τάξη. Είναι κάτι που ο Τραμπ δεν είπε στους εκλογείς του. Ο υποτιθέμενος λαϊκός λόγος του είναι ασυνάρτητος – προωθώντας μια φαινομενική κριτική στην παγκοσμιοποίηση, ενώ ταυτόχρονα προωθεί αυτή την πολιτική.
Ο Vijay Prashad είναι καθηγητής διεθνών σπουδών στο Trinity College, στο Hartford του Κονέκτικατ.
Πηγή: http://www.alternet.org/economy/trump-leaves-tpp 25/1/2017 μετοντίτλο “Trump’s Decision to Leave the TPP Was to Protect One Faction of the Super Rich
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου – sxedio-b.gr
Αυτοί που έχουν πλήξει σκληρά τους εργαζόμενους των ΗΠΑ δεν είναι ούτε η Κίνα ούτε το Μεξικό, ούτε απλώς η αρπακτικότητα των μεγάλων εταιρειών. Είναι η λογική του καπιταλισμού, ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών για χαμηλότερους μισθούς και για την αντικατάσταση της ζωντανής εργασίας από μηχανές. Οι ψευδείς εμπορικοί πόλεμοι και οι απειλές επίδειξης ισχύος, όπως και οι κυρώσεις δεν αποτελούν απάντηση στη δυναμική που εκτοπίζει ανθρώπους εν ονόματι του κέρδους. Η μόνη απάντηση που δίνει το κατεστημένο, συμπεριλαλαμβανομένου του Τραμπ, είναι η δημαγωγία. Η ενδημική κρίση των θέσεων εργασίας απαιτεί σοβαρές λύσεις: κοινωνικό έλεγχο του πλεονάσματος για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, μικρότερη εργάσιμη ημέρα, καλύτερες κοινωνικές υπηρεσίες και πλούσια πολιτιστική ζωή. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν τίθεται στην τρέχουσα συζήτηση.
Ψευδής ελπίδα
Ο Τραμπ, έξυπνα, διεξήγαγε μια εκλογική εκστρατεία ενάντια στην TPP και στη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA). Υποστήριξε ότι λόγω αυτών των συμφωνιών χάθηκαν θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ, δημιουργώντας την «αμερικανική σφαγή» στην οποία αναφέρθηκε κατά την ομιλία της ορκωμοσίας του. Εάν καταργούνταν αυτές οι συμφωνίες, είπε, θα γινόταν και πάλι «μεγάλη η Αμερική».
Υποστήριξε επίσης ότι αυτού του είδους οι συμφωνίες βοήθησαν την Κίνα και το Μεξικό και έβλαψαν την Αμερική. Πρόκειται για εξαπάτηση. Στην πραγματικότητα, αυτές οι εμπορικές συμφωνίες έβλαψαν τους Κινέζους, τους Μεξικανούς και τους Αμερικανούς εργάτες και έδωσαν πλεονεκτήματα στο παγκόσμιο κεφάλαιο. Το παγκόσμιο κεφάλαιο ωφελείται από το σημερινό καθεστώς παγκοσμιοποίησης.
Η έξοδος από αυτές τις συμφωνίες –όπως και η «παραμονή» του εργοστασίου της εταιρείας Carrier στην Ιντιάνα— αποτελεί εντυπωσιακή είδηση ιδίως όταν τα ΜΜΕ δεν λένε στο κοινό ποια είναι η φύση της απόσυρσης από την TPP και η δήλωση για την επαναδιαπραγμάτευση της NAFTA.
Γιατί χάνονται θέσεις εργασίας , όχι μόνο στις ΗΠΑ και στη Δύση, αλλά σε όλο τον κόσμο, όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας; Δύο διαδικασίες επιδρούν στη μείωση του εργατικού δυναμικού και οι δύο λειτουργούν προς όφελος του παγκόσμιου καπιταλισμού:
1. Το παγκόσμιο εργασιακό αρμπιτράζ, δηλαδή το προς όφελος του κεφαλαίου πλεονέκτημα που προέκυψε από τις τεράστιες μισθολογικές διαφορές όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) επέβαλε στις χώρες του Τρίτου Κόσμου να διαθέσουν το εργατικό τους δυναμικό στο παγκόσμιο κεφάλαιο ύστερα από την κρίση χρέους της δεκαετίας του 1980. Η προσθήκη των Κινέζων εργατών και των εργατών της πρώην ΕΣΣΔ και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ήταν ακόμη μία προαναγγελία θανάτου για τους πιο υψηλά αμειβόμενους εργαζόμενους της Δύσης. Ιδίως για το αμερικανικό εργατικό δυναμικό, εκείνη την περίοδο οι κοινωνικές παροχές συρρικνώθηκαν, καθώς οι πλούσιοι κήρυξαν «απεργία» και αρνήθηκαν να πληρώνουν φόρους για κοινωνικά προγράμματα. Σήμερα, οι εργαζόμενοι σηκώνουν μόνοι το βάρος μεγάλου μέρους του κόστους των κοινωνικών υπηρεσιών (εκπαίδευσης, υγείας, συντάξεων) που εν μέρει τους παρέχονταν μέσω των συνδικάτων και μιας δημοκρατικής κοινωνικής πολιτικής. Χωρίς τις επιδοτήσεις των κοινωνικών υπηρεσιών, οι Αμερικανοί εργάτες είναι πολύ πιο ακριβοί από ό,τι οι εργάτες στον υπόλοιπο κόσμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, επενδυτικές εταιρείες όπως η Goldman Sachs και η Morgan Stanley ηγήθηκαν μιας πορείας αφαίρεσης περιουσιακών στοιχείων, διάλυσης των εργοστασιακών εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ και πώλησής τους σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα οι επαρχιακές πόλεις και οι αγροτικές περιοχές να παρακμάσουν και ο πληθυσμός να πέσει στην απελπισία των ναρκωτικών και άλλων κοινωνικών ασθενειών. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει κίνητρο για τον παγκόσμιο καπιταλισμό –ακόμη και με την πλήρη κατάργηση των περιβαλλοντικών και των εργασιακών ρυθμίσεων από τον Τραμπ—να εισέλθει ξανά στην αμερικανική οικονομία. Η δημοσιονομική πολιτική του Ομπάμα παρείχε φθηνό κεφάλαιο στις τράπεζες, το οποίο παρακράτησαν χωρίς να κάνουν σοβαρές παραγωγικές επενδύσεις. Δεν είχαν κίνητρο να κάνουν επενδύσεις με τρόπο τέτοιο που να προσληφθούν εκείνοι οι «ξεχασμένοι Αμερικανοί» εξ ονόματος των οποίων μιλούσε ο Τραμπ στην προεκλογική του εκστρατεία. Οι θεατρινισμοί του Τραμπ όσον αφορά το «φόρο των συνόρων» δεν έχουν κανένα νόημα. Αυτά τα μέτρα θα συνθλιβούν ή θα αποδυναμωθούν από το ίδιο το υπουργικό του συμβούλιο, ιδίως από τον υπουργό Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος (τον βασιλιά του ξεπουλήματος χρεοκοπημένων εταιρειών) και τον υπουργό Οικονομικών Στιβ Μνάτσιν (της Goldman Sachs).
2.Η ρομποτική. Ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε γράψει για την «τεχνολογική ανεργία», όταν οι μηχανές αντικαθιστούν τους ανθρώπους και τους καθιστούν περιττούς. Αυτή η διαδικασία ήταν ορατή την εποχή του Καρλ Μαρξ, τον 19ο αιώνα, και ο Μαρξ υπέδειξε ότι η λογική της κεφαλαιακής συσσώρευσης θα στρεφόταν προς την υποκατάσταση των ανθρώπων από τις μηχανές. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σε ορισμένους τομείς υψηλής τεχνολογίας όχι μόνο στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και στη βιομηχανία υπολογιστών. Από το 1979, οι ΗΠΑ έχουν χάσει πάνω από 7 εκατομμύρια εργοστασιακές θέσεις εργασίας, ενώ την ίδια περίοδο η εργοστασιακή παραγωγή διπλασιάστηκε. Οι Μάικλ Χικς και Σρίκαντ Ντεβαράτζ του Κέντρου Επιχειρηματικής και Οικονομικής Έρευνας έδειξαν ότι το 88% των θέσεων εργασίας που χάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες «μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση της παραγωγικότητας και στις μακροχρόνιες μεταβολές της βιομηχανικής απασχόλησης», δηλαδή στην εκμηχάνιση. Ούτε το Μεξικό ούτε η Κίνα είναι οι ένοχοι. Η μομφή πρέπει να αποδοθεί στο σύστημα –τον καπιταλισμό—που επιδιώκει να αντικαταστήσει τους ανθρώπους με μηχανές. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει. Μια μελέτη του Παγκόσμιου Ινστιτούτου ΜακΚίνσεϊ αναφέρει ότι πάνω από τις μισές δραστηριότητες της αμερικανικής οικονομίας στη μεταποίηση, τις υπηρεσίες καταλυμάτων και τροφίμων και στο λιανικό εμπόριο θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν με τους τρέχοντες ρυθμούς της τεχνολογίας. Αυτές οι αλλαγές, λένε οι αναλυτές, «δεν θα συμβούν μέσα σε μια νύχτα», αλλά θα συμβούν. Ήδη στις τράπεζες, τα αεροδρόμια και στα καταστήματα έτοιμου φαγητού υπάρχουν μηχανήματα που δίνουν χρήματα, κάνουν τον έλεγχο επιβίβασης και βοηθούν τους πελάτες να παραγγείλουν – αυτή είναι η μοίρα του τομέα των υπηρεσιών.
Καμία από αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις δεν είναι άγνωστη στους νέους. Το 2016, η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας για την ανεργία των νέων δείχνει ότι οι νέοι, παρά τη θέλησή τους, αποτελούν μεγάλο μέρος των ανέργων, αλλά και του προσωρινού και μερικής απασχόλησης εργατικού δυναμικού. Αυτή η κατάσταση καταδικάζει τους νέους στην ακραία φτώχεια και στη μετανάστευση. Ο Τραμπ δαιμονοποιεί τους μετανάστες, αλλά δεν μιλά για τις αιτίες της μετανάστευσης που είναι ίδιες με τις αιτίες της «αμερικανικής σφαγής».
Και καμία από αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις δεν μπορεί να διορθωθεί από τον Τραμπ ή τους Δημοκρατικούς ή την πολιτική τάξη στη Δύση. Δεν μιλούν γι’ αυτές ούτε θα κάνουν τίποτε για να βελτιώσουν τη ζωή των εργαζόμενων ανθρώπων. Συνθήματα όπως τετράωρη εργάσιμη ημέρα ή πιο δίκαιη κατανομή του οφέλους από την παραγωγικότητα ή μεγαλύτερος κοινωνικός μισθός (δωρεάν παιδεία, δωρεάν υγεία, δωρεάν μεταφορές) απλούστατα δεν βρίσκονται ανάμεσα στις επιλογές τους. Η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα ήταν μια λογική αντίδραση στην εξελισσόμενη κοινωνική κρίση σ’ όλο τον κόσμο. Αλλά για το καπιταλιστικό σύστημα είναι απλώς παραλογισμοί.
Περικύκλωση της Ευρασίας
Η συμφωνία TTP των 12 κρατών του Ειρηνικού ελάχιστη σχέση έχει με το εμπόριο. Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες διατηρούν στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ τους και μεταξύ τους επικρατεί το απόλυτα ελεύθερο εμπόριο. Ο βασικός λόγος για τη σύναψη αυτής της συμφωνίας ήταν η απομόνωση της Κίνας. Στις 5 Οκτωβρίου του 2015, ο πρώην πρόεδρος Μπ. Ομπάμα διαμαρτυρήθηκε για την κριτική κατά της TPP, λέγοντας «δεν μπορούμε να αφήνουμε χώρες όπως η Κίνα να γράφουν τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας». Αυτή ήταν η ουσία. Οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις από την Ιαπωνία μέχρι την Αυστραλία και η TPP αποσκοπούσαν να στείλουν στο Πεκίνοτο εξής μήνυμα: αποδεχτείτε τους κανόνες που θέτουν οι ΗΠΑ ή θα σας πετάξουμε έξω από κρίσιμες αγορές στη Νοτιοανατολική και στην Ανατολική Ασία. Μαφιόζικες τακτικές για να προστατευτεί η αμερικανική ηγεμονία.
Ταυτόχρονα, στην Ευρώπη, η κυβέρνηση Ομπάμα προωθούσε τη Διατλαντατική Εμπορική και Επενδυτική Συνεργασία (TTIP). Στη WirschaftsWoche (17/11/ 2016), ο Ομπάμα και η καγκελάριος Μέρκελ έγραψαν ότι η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει από κοινού να «διαμορφώσουν την παγκοσμιοποίηση, βάσει των αξιών και των ιδεών μας» . Ποιοι δεν πρέπει να διαμορφώσουν τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης; Ασφαλώς όχι η Ελλάδα και οι άλλες νοτιοευρωπαϊκές χώρες και βεβαίως όχι η Ρωσία. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη –μέχρι τα ρωσικά σύνορα στην Πολωνία—είναι το αντίστοιχο των αμερικανικών βάσεων στην Οκινάουα και στον Κόλπο Σούμπικ ενάντια στην Κίνα. Η TTIP, όπως η TPP, επιδίωξε να εξασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θα ανακατευτούν με την αναδυόμενη ρωσική δύναμη. Οι Ρώσοι ονόμασαν την TTIP «οικονομικό ΝΑΤΟ». Ο Λευκός Οίκος του Τραμπ κατέβασε τη σελίδα της TTIP από τον ιστόροπό του. Αυτή η ενέργεια μοιάζει αρκετά με ακύρωση.
Υπάρχουν λιγότερα εμπορικά καθεστώτα και περισσότερα όπλα ώστε να απομονωθούν η Ρωσία και η Κίνα στα δύο άκρα της Ευρασίας. Το 2010, ο Ρώσος πρόεδρος Βλ. Πούτιν μίλησε για μια εμπορική συμμαχία από το «Βλαδιβοστόκ μέχρι τη Λισαβόνα». Αυτή η συμμαχία δεν έγινε αποδεκτή από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους. Οι Ρώσοι ανέπτυξαν το δικό τους εμπορικό καθεστώς – την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση—και οι Κινέζοι έχουν το δικό τους – την Ευρεία Περιφερειακή Οικονομική Συνεργασία. Αυτά τα δύο μπλοκ συνεργάζονται μεταξύ τους μέσω του σχεδίου για την κινεζική οδό του μεταξιού και προσανατολίζονται στην ανάπτυξη της ρωσο-κινεζικής οικονομικής ολοκλήρωσης. Όσο περισσότερο προσπαθούσε η Δύση να αποκόψει τη Ρωσία και την Κίνα από τις αγορές της, τόσο περισσότερο οι δύο αυτές χώρες έβρισκαν συμπίπτοντα συμφέροντα μεταξύ τους. Είναι πιθανόν η κυβέρνηση Τραμπ να κατορθώσει να βάλει κάποια σφήνα ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Μόσχα.
Ο Τραμπ μαλάκωσε τη ρητορική για τη Ρωσία, αλλά όχι και για την Κίνα. Η απόσυρση από την TPP δεν θα αλλάξει το στρατηγικό σκοπό της πολιτικής του– την απομόνωση και τις απειλές κατά της Κίνας. Το πλαίσιο του Τραμπ για τη φιλοπόλεμη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα είναι «ειρήνη μέσω επίδειξης ισχύος». Πρόκειται για ένα σχέδιο ταυτόσημο μ’ αυτό του Ομπάμα, της στροφής στην Ασία. Στο Νταβός, ο Κινέζος πρωθυπουργός Ξι Ζιπίνγκ ανέφερε εμφατικά ότι ένας εμπορικός πόλεμος δεν θα ωφελούσε κανέναν. Αυτό δεν ισχύει απόλυτα. Στις ΗΠΑ εισέρχεται μόνο το 4% των κινεζικών βιομηχανικών προϊόντων. Οι δασμοί δεν ήταν καταστροφικοί για τα κινεζικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Όμως, δασμοί της τάξης του 45% στις κινεζικές εισαγωγές θα καταστρέψουν το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών καταναλωτών , πολλοί εκ των οποίων έχουν πληγεί οικονομικά λόγω των στάσιμων μισθών. Τα αντίποινα της Κίνας θα μπορούσαν να μειώσουν τις δυνατότητες των τραπεζών να δίνουν πίστωση στο αμερικανικό εργατικό δυναμικό που χρεώνεται όλο και περισσότερο. Ένας εμπορικός πόλεμος –ή ακόμη και ένας κανονικός πόλεμος—ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ θα πλήξει καίρια και σκληρά κυρίως την αμερικανική εργατική τάξη. Είναι κάτι που ο Τραμπ δεν είπε στους εκλογείς του. Ο υποτιθέμενος λαϊκός λόγος του είναι ασυνάρτητος – προωθώντας μια φαινομενική κριτική στην παγκοσμιοποίηση, ενώ ταυτόχρονα προωθεί αυτή την πολιτική.
Ο Vijay Prashad είναι καθηγητής διεθνών σπουδών στο Trinity College, στο Hartford του Κονέκτικατ.
Πηγή: http://www.alternet.org/economy/trump-leaves-tpp 25/1/2017 μετοντίτλο “Trump’s Decision to Leave the TPP Was to Protect One Faction of the Super Rich
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου – sxedio-b.gr
