Το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ: Κόμμα παντός καιρού

Το 20ό Συ­νέ­δριο του ΚΚΕ ενέ­κρι­νε ομό­φω­να τις Θέ­σεις της ΚΕ του κόμ­μα­τος. Νω­ρί­τε­ρα οι Ορ­γα­νώ­σεις Βάσης τις είχαν εγκρί­νει με πο­σο­στό 99,3% και οι πε­ρι­φε­ρεια­κές προ­συ­νε­δρια­κές συν­δια­σκέ­ψεις με πο­σο­στό 99,9%(!). Ο Γραμ­μα­τέ­ας της ΚΕ πα­ρου­σί­α­σε υπε­ρή­φα­να αυτά τα φα­ρα­ω­νι­κά πο­σο­στά, κά­νο­ντας λόγο για «πνεύ­μα κο­μου­νι­στι­κής απο­φα­σι­στι­κό­τη­τας και μα­χη­τι­κό­τη­τας». Τα πο­σο­στά στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα εξη­γού­νται από το σύ­στη­μα εκλο­γής των συ­νέ­δρων: Σε δια­δο­χι­κές «κρι­σά­ρες» το πα­κέ­το υπο­ψη­φί­ων, που πρό­τει­νε η ηγε­σία, είχε όλες τις ευ­και­ρί­ες να επι­βλη­θεί. Εξη­γού­νται ακόμα και από την εκ­κα­θά­ρι­ση κάθε στε­λέ­χους που είχε την «τάση» να ση­κώ­σει δια­φο­ρε­τι­κή φωνή, μετά το προη­γού­με­νο 19ο Συ­νέ­δριο (Απρί­λης 2013).
Όμως το ΚΚΕ εντάσ­σει πλέον αυτή την παρά φύση «ομο­φω­νία» –μέσα σε ένα κί­νη­μα και μια κοι­νω­νία που αντι­με­τω­πί­ζουν τα σπα­ρα­κτι­κά διλ­λή­μα­τα της μνη­μο­νια­κής επο­χής– σε μια νέα αντί­λη­ψη για το Κόμμα. Είναι το «Κόμμα πα­ντός και­ρού» που αντι­κα­θι­στά στη γλώσ­σα των ηγε­τι­κών στε­λε­χών την ανα­φο­ρά στο «Κόμμα νέου τύπου», στη θε­ω­ρη­τι­κή πα­ρά­δο­ση του λε­νι­νι­σμού. Σ’ αυτή την πα­ρά­δο­ση είναι κυ­ρί­αρ­χα δύο στοι­χεία: Αφε­νός, το Κόμμα είναι κόμμα «πρω­το­πο­ρί­ας», κόμμα που συ­νε­νώ­νει το τμήμα του κι­νή­μα­τος που έχει ήδη κερ­δη­θεί στο μαρ­ξι­σμό και πα­λεύ­ει για τον κο­μου­νι­σμό. Αφε­τέ­ρου, όμως, αυτή η «πρω­το­πο­ρία» οφεί­λει να βρί­σκε­ται σε στενή σχέση με το σύ­νο­λο της τάξης, να δίνει τη μάχη για να κερ­δη­θεί η πλειο­ψη­φία των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών δυ­νά­με­ων στην κο­μου­νι­στι­κή προ­ο­πτι­κή, ξε­κι­νώ­ντας από το σή­με­ρα δο­σμέ­νο επί­πε­δο ανά­πτυ­ξης των αγώ­νων, αλλά και των ιδεών, των ερ­γα­τών και των δυ­νά­με­ων του κι­νή­μα­τος. Γι’ αυτό άλ­λω­στε η αντί­λη­ψη του Λένιν για το Κόμμα είναι άρ­ρη­κτα συν­δε­δε­μέ­νη με τη «συ­γκε­κρι­μέ­νη ανά­λυ­ση των συ­γκε­κρι­μέ­νων συν­θη­κών», με το ανα­γκαίο Με­τα­βα­τι­κό Πρό­γραμ­μα και τη με­τα­βα­τι­κή πο­λι­τι­κή.
Η και­νο­το­μία του «Κόμ­μα­τος πα­ντός και­ρού» προ­σφέ­ρει στην ηγε­τι­κή ομάδα δύο πο­λύ­τι­μες υπη­ρε­σί­ες: Αφε­νός, την ταύ­τι­ση του Κόμ­μα­τος με την ηγε­σία του. Αφε­τέ­ρου, όμως, η και­νο­το­μία αυτή απαλ­λάσ­σει την ηγε­σία από την υπο­χρέ­ω­ση να πα­ρου­σιά­σει συ­γκε­κρι­μέ­νο πρό­γραμ­μα και ελέγ­ξι­μη πο­λι­τι­κή, ταυ­τί­ζο­ντας τα κα­θή­κο­ντά της με την υπο­χρέ­ω­ση κυ­ρί­ως να δια­σφα­λί­σει τη «συ­νέ­χεια» του κόμ­μα­τος και ει­δι­κά σε και­ρούς κρί­σης, με τα εν­δε­χό­με­να ανε­ξέ­λεγ­κτων εξε­λί­ξε­ων που «μυ­ρί­ζουν πε­ρι­πέ­τειες».
Η άποψή μας γι’ αυτή την αντί­λη­ψη για το Κόμμα είναι ότι πρό­κει­ται για μια συ­ντη­ρη­τι­κή στρο­φή. Το Κόμμα ασφα­λώς οφεί­λει να επι­βιώ­νει, αλλά πάντα σε σχέση με τα κα­θή­κο­ντα και τις υπο­χρε­ώ­σεις που θέτει το κί­νη­μα. Εξα­ντλώ­ντας πάντα τα πε­ρι­θώ­ρια να «τρα­βή­ξει» την τάξη προς το ανώ­τε­ρο εφι­κτό επί­πε­δο αντι­πα­ρά­θε­σης, συμ­με­ρι­ζό­με­νο συχνά τις «πε­ρι­πέ­τειες» στις οποί­ες μπαί­νει το κί­νη­μα σε συν­θή­κες όχι της δικής μας επι­λο­γής. Ας δούμε, όμως, πώς βλέ­πει αυτή την εξέ­λι­ξη ο αντί­πα­λος.
Ο Μα­νώ­λης Κοτ­τά­κης, ένας δη­μο­σιο­γρά­φος όχι τυ­χαί­ος, αλλά βαθιά (πιο βαθιά δε γί­νε­ται) ενταγ­μέ­νος στη Δεξιά και στο κα­θε­στώς, έγρα­ψε: «Αν θυ­μη­θού­με ποια στάση επέ­δει­ξε η Αλέκα Πα­πα­ρή­γα, όταν κά­ποιοι επι­χει­ρού­σαν να απο­στα­θε­ρο­ποι­ή­σουν την πα­τρί­δα μας το 2008, ποια στάση έδει­ξε ο Κου­τσού­μπας, όταν ακραία στοι­χεία θέ­λη­σαν να μπου­κά­ρουν στο Κοι­νο­βού­λιο το 2010, αν θυ­μη­θού­με τη στάση του νυν Γραμ­μα­τέα του ΚΚΕ στη σύ­σκε­ψη των πο­λι­τι­κών αρ­χη­γών αμέ­σως μετά το δη­μο­ψή­φι­σμα και αν, επί­σης, θυ­μη­θού­με τη στάση του στις φε­τι­νές κι­νη­το­ποι­ή­σεις, ξέ­ρε­τε τι θα κα­τα­λά­βου­με; Ότι σε σύ­γκρι­ση με ορι­σμέ­νες δυ­νά­μεις της δια­πλο­κής που απερ­γά­ζο­νταν την ανω­μα­λία, οι «στα­λι­νι­κοί» υπήρ­ξαν πα­ρά­γο­ντες στα­θε­ρό­τη­τας. Δεν έπαι­ξαν παι­χνί­δια στις πλά­τες της Πα­τρί­δας». Όλες οι υπεν­θυ­μί­σεις του Μ. Κοτ­τά­κη είναι εύ­στο­χες όπως και –δυ­στυ­χώς– τα συ­μπε­ρά­σμα­τά του.
Και η πο­λι­τι­κή που ενέ­κρι­νε το 20ό Συ­νέ­δριο θα μο­νι­μο­ποι­ή­σει αυτό το πα­ρά­δο­ξο συ­μπέ­ρα­σμα: Με ιδε­ο­λο­γι­κό φλας προς τα αρι­στε­ρά, το τι­μό­νι της πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής του ΚΚΕ θα πα­ρα­μεί­νει στο πεδίο της «στα­θε­ρό­τη­τας», της απο­φυ­γής των «τυ­χο­διω­κτι­σμών», δη­λα­δή των ανα­γκαί­ων πο­λι­τι­κών πρω­το­βου­λιών μέσα στην πε­ρί­ο­δο βα­θιάς κρί­σης, έστω και αν αυτό οδη­γεί στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα σε μεί­ω­ση των δυ­νά­με­ών του.
Γιατί σε πεί­σμα του πα­νη­γυ­ρι­κού κλί­μα­τος στο 20ό Συ­νέ­δριο, 8 χρό­νια μετά το ξέ­σπα­σμα της πρω­το­φα­νούς κρί­σης του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, μετά τη θύ­ελ­λα των μα­ζι­κών αγώ­νων του 2010-2013, μετά την πρω­το­φα­νή κρίση των αστι­κών πο­λι­τι­κών κομ­μά­των, μετά την «κω­λο­τού­μπα» και την κρίση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, οι δυ­νά­μεις του ΚΚΕ, σε σύ­γκρι­ση με αυτές που είχε στα 1998-2000, πα­ρα­μέ­νουν σε στα­σι­μό­τη­τα τόσο στο εκλο­γι­κό πεδίο όσο και στα συν­δι­κά­τα.
Πο­λι­τι­κή
Οι Θέ­σεις της ΚΕ ανα­λύ­ουν, σε γε­νι­κές γραμ­μές σωστά, τις διε­θνείς εξε­λί­ξεις, την κρίση του κα­πι­τα­λι­σμού και την όξυν­ση των εν­δοϊ­μπε­ρα­λι­στι­κών αντι­θέ­σε­ων. Εντο­πί­ζουν το ρεύμα του αστι­κού ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού, που στη­ρί­ζε­ται σε δυ­νά­μεις της πα­ρα­δο­σια­κής Δε­ξιάς και της «λαϊ­κι­στι­κής» ακρο­δε­ξιάς, και παίρ­νουν απο­στά­σεις από αυτό. Πρό­κει­ται για ένα αυ­το­νό­η­το κα­θή­κον της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς.
Το ΚΚΕ λέει –και σωστά– ότι χωρίς ευ­ρύ­τε­ρες αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κές ανα­τρο­πές, η έξο­δος από το ευρώ θα μπο­ρού­σε να είναι ένα μελ­λο­ντι­κό εναλ­λα­κτι­κό αστι­κό σχέ­διο. Όμως ξε­κι­νώ­ντας από αυτό, ο Δημ. Κου­τσού­μπας ισχυ­ρί­ζε­ται πλέον στο δη­μό­σιο λόγο ότι γε­νι­κά η έξο­δος από το ευρώ είναι ένα ανώ­φε­λο, είτε και επι­κίν­δυ­νο, μέτρο για τις ερ­γα­τι­κές-λαϊ­κές δυ­νά­μεις. Και όταν η θέση του αυτή προ­κα­λεί τον εν­θου­σια­σμό των αστι­κών ΜΜΕ (την ομο­βρο­ντία των άρ­θρων που υπο­γράμ­μι­σαν τον «ρε­α­λι­σμό του ΚΚΕ»), επι­λέ­γει να μην απα­ντά, επι­βε­βαιώ­νο­ντας τη σκέψη ότι στο όνομα της απόρ­ρι­ψης ενός πι­θα­νού μελ­λο­ντι­κού σχε­δί­ου των κα­πι­τα­λι­στών στην Ελ­λά­δα, το ΚΚΕ επι­λέ­γει να αφή­νει ανα­πά­ντη­τη τη σή­με­ρα κυ­ρί­αρ­χη αστι­κή επι­λο­γή.
Οι Θέ­σεις της ΚΕ εντο­πί­ζουν –πάλι σωστά– τον κίν­δυ­νο σο­βα­ρών κρί­σε­ων, ακόμα και μιας πο­λε­μι­κής σύρ­ρα­ξης στην πε­ριο­χή, δεί­χνο­ντας με σα­φή­νεια την όξυν­ση του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού. Στο πεδίο της θε­ω­ρί­ας, οι «Θέ­σεις» κά­νουν πρω­το­φα­νείς ρή­ξεις με τη στα­λι­νο­γε­νή πα­ρά­δο­ση: Ορί­ζουν τον χα­ρα­κτή­ρα μιας τέ­τοιας σύ­γκρου­σης ως «ιμπε­ρια­λι­στι­κό», ανε­ξάρ­τη­τα από τα συ­γκυ­ρια­κά επει­σό­δια και μορ­φές που αυτή μπο­ρεί να πάρει (αφορ­μές για τη σύ­γκρου­ση, ποιος θα επι­τε­θεί πρώ­τος κλπ). Ορί­ζουν, στο θε­ω­ρη­τι­κό πεδίο, τα κα­θή­κο­ντα σε ένα τέ­τοιο πο­λε­μι­κό εν­δε­χό­με­νο ως «συ­νέ­χεια της πο­λι­τι­κής με άλλα μέσα», επα­να­φέ­ρο­ντας στην κομ­μα­τι­κή νο­μι­μό­τη­τα το εμ­βλη­μα­τι­κό σύν­θη­μα της αντι­πο­λε­μι­κής Αρι­στε­ράς στην αυγή του 20ού αιώνα: «στην ίδια μας τη χώρα είναι ο εχθρός, η αστι­κή τάξη».
Όμως τι γί­νε­ται στο πεδίο της πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής; Πώς προ­ε­τοι­μά­ζει το ΚΚΕ τον κόσμο του σή­με­ρα για μια τέ­τοια προ­ο­πτι­κή; Τις απα­ντή­σεις δίνει πάλι ο Δημ. Κου­τσού­μπας στο δη­μό­σιο λόγο του: Αφού ορί­ζει τα ζη­τή­μα­τα «κυ­ριαρ­χί­ας» ως αμυ­ντι­κά, ως θέ­μα­τα για τα οποία ο λαός οφεί­λει να πο­λε­μή­σει, διευ­ρύ­νει τα θέ­μα­τα «κυ­ριαρ­χί­ας» στα όρια που θέτει ο πα­ρα­δο­σια­κός ελ­λη­νι­κός εθνι­κι­σμός: Το Αι­γαίο ως κλει­στή ελ­λη­νι­κή θά­λασ­σα (επέ­κτα­ση των χω­ρι­κών υδά­των στα 12 μίλια, κυ­ριαρ­χία επί του συ­νό­λου των βρα­χο­νη­σί­δων, κά­λυ­ψη της στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­σης των νη­σιών κ.ο.κ.), κάνει ανα­φο­ρές σε κίν­δυ­νο από τον «αλυ­τρω­τι­σμό» της ΠΓΔΜ, κάνει ανα­φο­ρές σε κίν­δυ­νο από κά­ποια «σχέ­δια» για Με­γά­λη Αλ­βα­νία κ.ο.κ. Με ανά­λο­γες θέ­σεις προ­ε­τοι­μά­ζε­ται κα­νείς (και προ­ε­τοι­μά­ζει τον κόσμο του) για πό­λε­μο και όχι για «πό­λε­μο κατά του πο­λέ­μου»…
Εντύ­πω­ση προ­κα­λεί το πόσο στην εσω­τε­ρι­κή συ­ζή­τη­ση του ΚΚΕ έχει «ανέ­βει» η συ­ζή­τη­ση για τα ζη­τή­μα­τα της ιστο­ρί­ας του κόμ­μα­τος. Πα­ρα­δο­σια­κά στο ΚΚΕ, η συ­ζή­τη­ση για την ιστο­ρία αφορά πάντα τη συ­ζή­τη­ση για τη ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή και κυ­ρί­ως για τις συμ­μα­χί­ες του κόμ­μα­τος. Στην ομι­λία με την οποία έκλει­σε το 20ό Συ­νέ­δριο, ο Δημ. Κου­τσού­μπας επέ­λε­ξε να επι­τε­θεί κυ­ρί­ως –αν όχι απο­κλει­στι­κά– στη ΛΑΕ, στην ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, στην Πλεύ­ση Ελευ­θε­ρί­ας. Απο­δει­κνύ­ο­ντας έτσι, ότι το κόμμα του σκο­πεύ­ει να συ­νε­χί­σει να απορ­ρί­πτει κάθε προ­ο­πτι­κή ενό­τη­τας στη δράση, μέσα σε μια κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή συ­γκυ­ρία που το ίδιο το κόμμα την πε­ρι­γρά­φει ως εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λη. Που ση­μαί­νει ότι δεν σκο­πεύ­ει να αντι­με­τω­πί­σει στην πράξη τις προ­κλή­σεις αυτής της συ­γκυ­ρί­ας, πα­λεύ­ο­ντας όπως κάθε «κόμμα πα­ντός και­ρού», κυ­ρί­ως για την ανα­πα­ρα­γω­γή της δύ­να­μής του.
*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την “Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά”, φ. 382