Της ΜΑΡΙΑΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ-ΔΕΛΙΒΑΝΗ (Από την παρουσίαση του βιβλίου του Γ. Τόλιου «Η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα»)
Δέχθηκα ευχαρίστως να παρουσιάσω το νέο βιβλίο του Γιάννη Τόλιου, καθώς αυτό ανήκει, αν μπορώ έτσι να το πω, στην κατηγορία των βιβλίων/σκαπανέων. Αυτών, δηλαδή, που ανοίγουν διεξόδους στη ζούγκλα, αλλά και αυτών που θεωρούνται από την άρχουσα τάξη της πατρίδας μας, ότι κινούνται δήθεν στην ημιπαρανομία, στη μαφία, στην εξυπηρέτηση σκοτεινών ιδιοτελών συμφερόντων και αναφορές σε ανάλογες φαιδρότητες. Τον τελευταίο καιρό, η προϊούσα εξαθλίωση ολοένα και μεγαλύτερου τμήματος του ελληνικού λαού φαίνεται να έχει οδηγήσει σε σημαντική αναθεώρηση αυτών των ανοησιών, χάρη στη σταδιακή συνειδητοποίηση της θλιβερής μας πραγματικότητας: ότι, δηλαδή, αν υπάρχει ακόμη οδός σωτηρίας στο ελληνικό δράμα, αυτή είναι μονόδρομος και είναι η επιστροφή στο εθνικό μας νόμισμα.
Το βιβλίο που σήμερα παρουσιάζεται έχει ορίσει ορθολογικούς στόχους, τους οποίους εξυπηρετεί στην εντέλεια, και ο τρόπος που αναλύονται τα επί μέρους προβλήματα εμφανίζει πολλές αρετές. Ο κυρίαρχος, βέβαια, στόχος του ανά χείρας βιβλίου είναι η ανατροπή αυτής της οικτρής κινδυνολογίας, που έχει σφιχταγκαλιάσει και απειλεί να στραγγαλίσει τον ελληνικό λαό: ότι δήθεν η επιστροφή στο εθνικό μας νόμισμα θα είναι καταστροφή, καθώς δεν θα έχουμε να φάμε και θα πεθαίνουμε από το κρύο και την έλλειψη βασικών φαρμάκων. Με την προσφυγή, λοιπόν, σε επίσημα στοιχεία και εκθέσεις ο Γιάννης Τόλιος αποδεικνύει την πλήρη ανεδαφικότητα αυτών των απειλών, που ωστόσο έχουν κατακτήσει το μέσο Έλληνα χάρη κυρίως στη συνδρομή και των ΜΜΕ.
Εξυπακούεται, φυσικά, ότι αυτή η δημιουργία πανικού γύρω από το εθνικό μας νόμισμα δεν οφείλεται σε άγνοια ή ακόμη και στο φόβο του άγνωστου, καθώς θα ήμασταν η πρώτη χώρα εξόδου από την Ευρωζώνη. Αντιθέτως αποτελεί ενσυνείδητη προσπάθεια εξυπηρέτησης των συμφερόντων των εταίρων/δανειστών. Δηλαδή, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της εν γνώσει τους επιβολής, στην Ελλάδα, των εγκληματικών και αδιέξοδων, μνημονίων, και η κινδυνολογία αυτή αποβλέπει στην προσπάθεια διάσωσης του ευρώ και των τραπεζών, με αντάλλαγμα τη δική μας καταστροφή. Πέρα, ωστόσο, από την απαράδεκτη και αντεθνική αυτή προπαγάνδα, θα πρέπει να προστεθεί και ένας παράγοντας φετιχισμού, που διαπιστώνεται στους Έλληνες, και όχι μόνο, σχετικά με το ευρώ. Υπάρχει, όντως, ένας δυσεξήγητος ενθουσιασμός για ό,τι έχει σχέση με την Ευρώπη, παρότι αυτή από καιρό βρίσκεται σε πολύπλευρη τροχιά παρακμής και αυτοκαταστρέφεται μέσα στη δίνη επικίνδυνων δογματισμών.
Έχει καλλιεργηθεί η, θα έλεγα, αστεία αντίληψη, ότι αν εγκαταλείψουμε την ΕΕ–Ευρωζώνη, θα πάψουμε να είμαστε Ευρωπαίοι και θα είμαστε μόνο Βαλκάνιοι. Ιδιότητα, που κακώς βέβαια θεωρείται ανεπιθύμητη. Παρόμοιες απόψεις φαίνεται να λησμονούν πως καμιά δύναμη δεν είναι σε θέση να αφαιρέσει την ιδιότητα του Ευρωπαίου, από τους Έλληνες, εφόσον αυτοί έθεσαν τα θεμέλια της Ευρώπης. Και όσο για τη βαλκάνια ιδιότητά μας, τη θεωρώ ιδιαίτερα αξιόλογη, γιατί μας προσδίδει πολυτισμικότητα. Και να προσθέσω, σχετικά, ότι η καταστρεπτική συμπεριφορά των εταίρων μας, απέναντί μας, κινδυνεύει να μας πάει (αν δεν μας πήγε ήδη) κάτω από όλους σχεδόν του Βαλκάνιους γείτονές μας, ενώ ήμασταν η Μητρόπολή τους. Είναι καιρός να δεχθούμε την πολύ πικρή αλήθεια για την ΕΕ–Ευρωζώνη. Ότι, ναι, η ενοποίησή της υπήρξε όνειρο πολλών γενεών, και θα μπορούσε να αποτελέσει ένα επιτυχημένο μοντέλο. Ωστόσο, τώρα πια δεν μπορεί να υπάρξει ίχνος αμφιβολίας ότι ολόκληρο το οικοδόμημά της ορθώθηκε σε σαθρές βάσεις, που ωστόσο ήταν απόρροια των πολύ συγκεκριμένων επιλογών της Γερμανίας. Και, έτσι εξηγείται το γεγονός ότι η Γερμανία είναι ουσιαστικά η μόνη που ωφελήθηκε από την ενοποίηση. Και, δυστυχώς, ωφελήθηκε σε βάρος όλων των υπολοίπων κρατών-μελών, και κυρίως του ευρωπαϊκού Νότου.
Το βιβλίο του Γιάννη Τόλιου είναι καλογραμμένο, κατανοητό και από μη ειδικούς. Απαντά με καθησυχαστικό τρόπο στις συνήθεις αγωνιώδεις ερωτήσεις για το τι αναμένεται να συμβεί αν πάμε στο εθνικό μας νόμισμα, και δεν υποπίπτει στο γενικό σφάλμα πολλών πονημάτων γύρω από το ίδιο θέμα: το να αρνείται δηλαδή και να προσπαθεί να υποκρύψει τις αναπότρεπτες δυσκολίες, που ένα τέτοιο εγχείρημα περικλείει.
Η συμβολή του βιβλίου στη συνέχιση και στην εντατικοποίηση αφύπνισης των Ελλήνων, είναι τώρα πιο επιθυμητή παρά ποτέ. Και τούτο, γιατί τα περιθώρια έχουν, απελπιστικά, στενέψει, και έχουν γίνει εντελώς οριακά. Ειδικότερα, η φτωχοποίηση και η δυστυχία του ελληνικού λαού είναι χωρίς προηγούμενο, ακόμη και για εμπόλεμες καταστάσεις. Η χώρα απ’ άκρου σε άκρο ξεπουλιέται αλύπητα, και στην κυριολεξία για ένα κομμάτι ψωμί, και η καταστροφή της παραγωγικής βάσης και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της αγγίζουν τα όρια του μη αντιστρέψιμου.
Να προσθέσω ακόμη ότι η περίοδος που τώρα διανύουμε θα μπορούσε να αποδειχθεί ευνοϊκή για την επιτυχία του εγχειρήματος της επιστροφής μας στο εθνικό νόμισμα, και τούτο επειδή τώρα διενεργούνται εγκάρσιες ανατροπές στη διεθνή οικονομική σκηνή. Συγκεκριμένα, έχουν αρχίσει να τρίζουν ταυτόχρονα, κάτω από την οργή των λαών, τα θεμέλια της παγκοσμιοποίησης, του άκρατου φιλελευθερισμού και της αέναης πολιτικής λιτότητας. Επιπλέον, η ΕΕ-Ευρωζώνη αντιμετωπίζει αξεπέραστες, κατά την κρίση μου δυσκολίες, οι οποίες θα την κάνουν είτε πιο σκληρή, απέναντι σε πιθανή απόσχιση της Ελλάδας, είτε όπως θέλω να ελπίζω πιο ανεκτική.
Ο συγγραφέας του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας, αποφάσισε σοφά, να μην υπεισέλθει σε τεχνικές λεπτομέρειες της μετάβασης στο εθνικό μας νόμισμα, αλλά αντιθέτως να ασχοληθεί διεξοδικά με τις συνέπειές της. Αυτές, δικαιολογημένα, προβλέπονται όχι απλώς ευνοϊκές, αλλά και σωτήριες για την Ελλάδα, αφού βέβαια ξεπεραστούν κάποιες αναπότρεπτες δυσκολίες του πρώτου καιρού. Πράγματι, όπως είχα την ευκαιρία να το υποστηρίξω πολλές φορές, θεωρώ μέγα λάθος, αλλά και χωρίς νόημα, την προσπάθεια καταγραφής μελλοντικών λεπτομερειών, όπως της εξωτερικής αξίας του νέου εθνικού μας νομίσματος, όπως το ποσοστό της εξωτερικής υποτίμησής του, όπως το ποσοστό του εσωτερικού πληθωρισμού.
Και τούτο, για πολλούς όσο και αυταπόδεικτους λόγους, που αναφέρονται στις άγνωστες ευρωπαϊκέςκαι διεθνείς συνθήκες που θα επικρατούν τη στιγμή του εγχειρήματος, τις άγνωστες λεπτομέρειες που θα ισχύσουν στον τρόπο αποχωρισμού της χώρας μας από την Ευρωζώνη, στο αν θα προχωρήσουμε μόνοι εμείς στο εθνικό μας νόμισμα ή μαζί και με άλλα κράτη-μέλη της ή και στη συνέχεια ως αποτέλεσμα της διάλυσης της Ευρωζώνης, που μέρα με την ημέρα φαίνεται πιο πιθανή.
Εξάλλου, ακριβώς, αυτά τα φανταστικά τεχνικού περιεχομένου σενάρια, που αναγκαστικά στηρίζονται σε σαθρές υποθέσεις, και προσπαθούν να μεταφυτέψουν καταστάσεις διαφορετικού οικονομικού περιβάλλοντος, είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε κριτική όσων, για διαφόρους λόγους, είναι αντίθετοι με την ιδέα της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα. Σχετικά με το ζήτημα αυτό έχω εκφράσει την άποψη ότι, δεδομένου ότι πρόκειται για πολύ περίπλοκο θέμα, θα πρέπει να αποφεύγονται οι αυτοσχεδιασμοί, που αναγκαστικά στερούνται σοβαρότητας, και αντιθέτως όταν θα έρθει η ώρα θα πρέπει να απευθυνθούμε σε 2-3 αναγνωρισμένης αξίας νομισματολόγους, οι οποίοι και με τη συνεργασία δικών μας, να καταρτίσουν σοβαρό, κατά το δυνατόν, σχέδιο μετάβασης.
Στο σημείο αυτό θα κάνω μια παρένθεση για να θέσω υπόψη σας την πιθανότητα να μπορεί να εξυπηρετηθεί η επιχείρηση μετάβασης στο εθνικό μας νόμισμα, από το ψηφιακό/πλαστικό νόμισμα bitcoin, το οποίο παρά τα κάποια προβλήματα που κατά καιρούς αντιμετωπίζει, κερδίζει συνεχώς έδαφος, σε παγκόσμια βάση. Δεν πρόκειται να αναπτύξω περισσότερο αυτή η σκέψη, αλλά τη θέτω για μελλοντική διερεύνηση.
Συμφωνώ, εξάλλου, απολύτως με την ανάλυση του συγγραφέα η οποία διαψεύδει με την προσκόμιση επίσημων στοιχείων, επιχειρήματα, που διατυπώνονται πολύ συχνά, από όσους δεν έχουν, δυστυχώς, ακόμη συνειδητοποιήσει ότι η Ελλάδα είναι χαμένη, αν παραμείνει εντός μνημονίων. Πρόκειται για τις ανεύθυνες διαπιστώσεις, ότι δήθεν “δεν παράγουμε τίποτε”, “δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε τις απαραίτητες εισαγωγές φαρμάκων, πετρελαίου κλπ”, που βρίσκονται στην ίδια παράλληλο των οικτρών επιχειρημάτων ότι, δήθεν, “είμαστε ανίκανοι για οτιδήποτε”, και πως επομένως εμείς “να αναλάβουμε το δύσκολο έργο της επιστροφής σε δικό μας νόμισμα”.
Παντελώς αβάσιμα, είμαι πεπεισμένη, επιχειρήματα που διευκολύνουν αποφασιστικά αυτούς που επεξεργάζονται τα σχέδια καταστροφής μας. Γενικά, ο Γιάννης Τόλιος, με πειστικό τρόπο, και αντικειμενικά επιχειρήματα καταρρίπτει τα σενάρια της καταστροφής που δήθεν μας περιμένουν, αν πάμε στο εθνικό μας νόμισμα. Ακόμη, ο συγγραφέας περιγράφει εύστοχα τι πρέπει να έχει προτεραιότητα στις αποφάσεις και ενέργειές μας μετά το εγχείρημα, έτσι ώστε να περιοριστούν οι αρνητικές του συνέπειες και να επιταχυνθεί η ανάπτυξη.
Θα ήθελα, ακόμη, να προσθέσω μερικά σημεία που είτε δεν προβλήθηκαν, κατά την κρίση μου, αρκετά είτε δεν με βρίσκουν απολύτως σύμφωνη. Καταρχήν, η απαίτηση των πολεμικών επανορθώσεων δεν είναι το μοναδικό όπλο, που κατέχουμε και που όμως αρνούμαστε να χρησιμοποιήσουμε. Κατά την κρίση μου το πιο ισχυρό μας επιχείρημα προέρχεται από την ομολογία του ΔΝΤ για το λανθασμένο πρόγραμμα που μας έδωσε και το οποίο μας κατάστρεψε. Τι σημαίνει αλήθεια “αναγνώριση λάθους“, στην περίπτωση που η εφαρμογή του προγράμματος εξαθλίωσε και καταπόντισε ένα ολόκληρο Έθνος;
Η άμεση επανόρθωση, στο τμήμα βέβαια που αυτή είναι εφικτή, θα πρέπει να είχε εξαρχής απαιτηθεί, με νύχια και δόντια, όπως παλεύει κάποιος για τη ζωή του, και όχι να βυθιζόμαστε στην αρρωστημένη και ανεπίτρεπτη αυτή “σιωπή ιχθύος“. Και φυσικά, υπάρχουν παράλληλα τα συνεχή αυτά δάνεια που ούτε καν περνούν από την ελληνική επικράτεια, αλλά όμως προστίθενται συνεχώς στο χρέος, αν και κατευθύνονται ολοταχώς προς τις τράπεζες. Ακόμη, υπάρχουν αποφάσεις του ΟΗΕ που αποφαίνονται ότι η λιτότητα στην Ελλάδα καταστρατηγεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και πώς να παραλείψει κανείς αναφορά στην ισχυρή οσμή συνωμοσιών, που ανάμεσα σε άλλα εμπόδισαν το “κούρεμα” όταν έπρεπε και όταν θα ήταν αποδοτικό να γίνει κλπ., κλπ.
Βρίσκω, ίσως, τον συγγραφέα υπεραισιόδοξο, όταν υποστηρίζει ότι αμέσως μετά την επιστροφή στο εθνικό μας νόμισμα θα αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητά μας με αυξημένες εξαγωγές, με τη βοήθεια των οποίων θα πληρώνουμε τις αναγκαίες εισαγωγές μας. Αυτό το σενάριο, φοβούμαι ότι θα αργήσει να υλοποιηθεί, και στο μεταξύ θα χρειαστεί να επιβάλλουμε περιορισμούς στις εισαγωγές και να δεχθούμε την αύξηση της αυτάρκειας, κυρίως γεωργικών προϊόντων, στο εσωτερικό. Επίσης, δεν είμαι διόλου σίγουρη ότι η ευρωπαϊκή λιτότητα ευνοεί τους επιχειρηματίες, μέσω χαμηλών μισθών, όπως φαίνεται να πιστεύει ο Γιάννης Τόλιος.
Ασφαλώς οι μισθοί στην Ελλάδα είναι πείνας, αλλά έχουν και άλλη όψη, και αυτή δεν ευνοεί διόλου τους επιχειρηματίες. Αναφέρομαι στην κατακόρυφη πτώση της ζήτησης, εξαιτίας της συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Τέλος, μπορεί ο Γιάννης Τόλιος να έχει δίκαιο, με τις παρούσες συνθήκες, ότι η έξοδόςμας από την Ευρωζώνη θα προκαλέσει την οργή των επικεφαλής της. Θεωρώ, ωστόσο, ότι το θέμα αυτό έχει αρκετές πιθανότητες να εξελιχθεί διαφορετικά, προς όφελός μας, και συνεπώς θα ήταν προτιμότερο να είμαστε λιγότερο απόλυτοι στο σημείο αυτό.
Τελειώνοντας, να πω ότι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρα σας περικλείει όλους τους λόγους, που δικαιολογούν και που ενθαρρύνουν την όσο γίνεται ευρύτερη διάδοση, καθώς και την ανάγνωσή του από όσο γίνεται μεγαλύτερο αριθμό Ελλήνων. Ακριβώς επειδή αποσκοπεί στην ωρίμανση και αποδοχή της ανάγκης επιστροφής στο εθνικό μας νόμισμα, που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις ισοδυναμεί με τη σωτηρία μας. Ας του ευχηθούμε λοιπόν να είναι καλοτάξιδο.