Το τελευταίο χρονικό διάστημα όλες οι δηλώσεις του Ερντογάν περιλαμβάνουν πολέμους, απειλές αλλά και πολιτική επεκτατισμού. Φυσικά μερικά από αυτά μπορούμε να τα δούμε μέσα στο πλαίσιο του αντιπερισπασμού για εσωτερική κατανάλωση αλλά και στην επεκτατική επιθυμία του τουρκικού κεφαλαίου.
Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν μετέτρεψε την απόπειρα πραξικοπήματος σε ευκαιρία και εξαπέλυσε επίθεση σε κάθε αντιπολίτευση. Καταρχήν σήμερα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μία εκλεγμένη κυβέρνηση. Όλες οι αποφάσεις βασίζονται στον ειδικό νόμο έκτακτης ανάγκης και δεν υλοποιείται ούτε το Τουρκικό Σύνταγμα που κληρονομήθηκε απ’ τη χούντα των στρατηγών της 12ης Σεπτέμβρη. Πάνω από 100.000 απολύσεις, δεκάδες χιλιάδες προφυλακίσεις, κλείσιμο 80 καναλιών, εφημερίδων, περιοδικών κ.λπ., προφυλάκιση νόμιμων εκλεγμένων δημάρχων, απαγορεύσεις διάφορων σωματείων κ.α. είναι αποτέλεσμα του πολέμου που έχει ανοίξει ο Ερντογάν ενάντια στους αντιπάλους αλλά και το κίνημα.
Στην εξωτερική πολιτική η κατάσταση δεν είναι διαφορετική. Η Τουρκία μπαίνει όλο και περισσότερο δυναμικά στον πόλεμο που συνεχίζεται στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή. Ήδη ο τουρκικός στρατός βρίσκεται στη Συρία και το Ιράκ. Όπως δείχνουν οι πληροφορίες οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πραγματοποιούν και επιχειρήσεις σ’ αυτές τις χώρες. Κάθε κίνηση που κάνει η Τουρκία στην περιοχή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και αξίζει να θυμηθούμε ότι τις τελευταίες μέρες ο τουρκικός στρατός έχει σημαντικές απώλειες έπειτα από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των δυνάμεων του Ασαντ. Καταρχήν, ο στόχος της Τουρκίας είναι να προχωρήσει σε εισβολή σε Σεράμπλους και Μπασίκα. Όμως αυτό το σχέδιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την έγκριση της Αμερικής και της Ρωσίας.
Η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει έρθει αντιμέτωπη με την αμερικάνικη πολιτική σε διάφορα θέματα για τη Μέση Ανατολή και συνεχίζει να κάνει κινήσεις που στόχο έχουν την αλλαγή των ισορροπιών. Απ’ τη μία συνεργάζεται με τη Ρωσία, απ’ την άλλη ζητά απ’ το ΝΑΤΟ και την Αμερική να την υποστηρίξουν στο θέμα της ζώνης ασφαλείας και στο κουρδικό. Οι επικίνδυνες κινήσεις της Τουρκίας δεν περιορίζονται μόνο στη Συρία και το Ιράκ αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Είναι γνωστή η πολιτική που αναγγέλθηκε απ’ την Άγκυρα για το Αιγαίο, την Κύπρο και τη Συνθήκη της Λωζάννης. Η Τουρκία προσπαθεί να τεθούν προς αμφισβήτηση όλες οι διεθνείς συμφωνίες στην περιοχή και επενδύει στην αστάθεια. Η ενδεχόμενη αλλαγή των ισορροπιών με αλλαγή των συνόρων σημαίνει: πρώτον, σε μακρύ χρονικό διάστημα την αμφισβήτηση των τουρκικών συνόρων λόγω του κουρδικού ζητήματος και δεύτερον, την απαίτηση μεριδίου από το τουρκικό κεφάλαιο. Ο Ερντογάν με την τυχοδιωκτική πολιτική του προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις για να βγει κερδισμένος.
Φαίνεται πως η Άγκυρα περιμένει πολλά απ’ την εκλογή του Τραμπ . Εάν τα προεκλογικά λεγόμενα του Τραμπ υλοποιηθούν ως αμερικανική εξωτερική πολιτική σημαίνει ισχυροποίηση της Τουρκίας ως «στρατηγικός σύμμαχος» της Αμερικής. Η κυβέρνηση της Άγκυρας φαίνεται πως έχει προσδοκίες προς αυτή την κατεύθυνση, να παίξει δηλ. δυνατά το χαρτί του εργολάβου των ΗΠΑ.
Βέβαια η εξωτερική πολιτική χρησιμοποιείται ταυτόχρονα για εσωτερική κατανάλωση. Καταρχήν ο Ερντογάν μπορεί να φαίνεται ισχυρός (πράγματι αυτή τη στιγμή είναι ισχυρός) όμως οι εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις περιορίζουν συνεχώς τις δυνατότητες του. Ο εξωτερικός τυχοδιωκτισμός και η οικονομική κρίση που φαίνεται πως δυναμώνει όλο και περισσότερο θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες αδυναμίες.
Το 2015 η επένδυση του ξένου κεφαλαίου στην Τουρκία ήταν μόλις 37 δις. δολάρια , όταν το 2014 ήταν 51 δις. δολάρια. Ο κατασκευαστικός τομέας ήδη βρίσκεται σε κρίση ενώ το δολάριο και το ευρώ βρίσκεται συνεχώς σε άνοδο που ανά πάσα στιγμή μπορεί να οδηγήσει στην έκρηξη της φούσκας. Μέχρι πριν ένα μήνα ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του δήλωναν συνεχώς ότι η Τουρκία είναι μία «ισχυρή οικονομική χώρα» και δεν θα επηρεαστεί απ’ την κρίση. Όμως εδώ και μία εβδομάδα το οικονομικό επιτελείο της Τουρκίας πραγματοποιεί συνεχώς συνελεύσεις ενώ η κυβέρνηση δεν κρύβει την ανησυχία της. Μάλιστα, ο Ερντογάν κάλεσε τον κόσμο αντί για δολάριο να αγοράσει χρυσό. Ενώ απ’ την άλλη ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ κάλεσε τον κόσμο που έχει δολάρια στα χέρια του να τα καταθέσουν και να αγοράσουν λίρες. Αυτές είναι κινήσεις εντυπωσιασμού και δεν έχουν καμία σχέση με τα μέτρα που μπορούν να περιορίσουν την κρίση.
Το τουρκικό καθεστώς τις τελευταίες μέρες λέει συχνά ότι εάν χρειαστεί η Τουρκία θα διαλέξει τον άλλο πόλο της Σαγκάης. Κι αυτό είναι μία κίνηση εντυπωσιασμού. Να υπενθυμίσουμε ότι το 48,5% των εξαγωγών της Τουρκίας γίνεται προς τις χώρες της ΕΕ και μόλις το 3% προς τις χώρες της συμφωνίας της Σαγκάης. Η άνοδος του δολαρίου και του ευρώ τις τελευταίες μέρες έχει κοστίσει πάνω από 50 δις. λίρες στην τουρκική οικονομία. Αυτό σημαίνει 15 δις. δολάρια.
Φαίνεται πως τις επόμενες μέρες οι κινήσεις του Ερντογάν και της κυβέρνησής του θα είναι η αλλαγή του Συντάγματος και η αλλαγή του πολιτεύματος . Τις επόμενες μέρες θα κινηθούν οι διαδικασίες προς αυτή την κατεύθυνση με στόχο να τελειώσουν με την αλλαγή του πολιτεύματος πριν σκάσει η οικονομική κρίση και πριν βυθιστεί στο βάλτο της Συρίας .
Παρόλο που δεν είναι θέμα του κειμένου, πρέπει να τονίσουμε ότι ο ηρωικός αγώνας του κουρδικού και τουρκικού λαού, των μειονοτήτων, εργατών και εργαζομένων πολεμά και αντιστέκεται ενάντια στο καθεστώς της Άγκυρας. Αναμφισβήτητα τον καθοριστικό ρόλο θα παίξει ο λαϊκός παράγων.
Καμία κυβέρνηση και κανένα καθεστώς δεν είναι ισχυρό μπροστά στη δύναμη του λαού.
*Ο Σεϊτ Αλντογάν είναι Ανταποκριτής της ημερήσιας εφημερίδας «Evrensel»
