Iskra: Ο κόσμος έχει αλλάξει ριζικά αλλά εμείς δεν θέλουμε να το δούμε και πολύ περισσότερο να βγάλουμε συμπεράσματα
Ποια είναι η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο; Υπάρχουν αρκετοί λόγοι να υποστηρίξει κανείς ότι είναι η Κίνα.
Υπάρχουν πολλά είδη εξουσίας -διπλωματική, πολιτιστική, στρατιωτική και οικονομική. Έτσι, ένα πιο εύκολο ερώτημα να θέσει κανείς είναι: Ποια είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου; Σε αυτή την περίπτωση, η απάντηση είναι σχεδόν σίγουρα η Κίνα.
Πολλοί μπορεί να διαμαρτυρηθούν όταν ακούσουν κάτι τέτοιο. Εξάλλου, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να παράγουν περισσότερο, βάσει των συναλλαγματικών ισοτιμιών της αγοράς:
Τα φαινόμενα απατούν
Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς, το 2016
Αλλά αυτή η σύγκριση είναι παραπλανητική, διότι τα προϊόντα έχουν διαφορετικές τιμές σε διαφορετικές χώρες. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν υποτίθεται ότι μετράει την αξία των πραγματικών προϊόντων -αυτοκίνητα, τηλέφωνα, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, μασάζ πλάτης κλπ. – που παράγει μια χώρα. Εάν το ίδιο κινητό τηλέφωνο κοστίζει 400 δολάρια στις ΗΠΑ, αλλά μόλις 200 δολάρια στην Κίνα, το ΑΕΠ της Κίνας υποτιμάται κατά 50% τη στιγμή εάν μετρήσουμε με συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς. Σε γενικές γραμμές, οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες έχουν χαμηλότερες τιμές, κάτι που σημαίνει ότι το ΑΕΠ τους υποτιμάται συστηματικά.
Οι οικονομολόγοι προσπαθούν να διορθώσουν αυτό το φαινόμενο, με μια ρύθμιση που ονομάζεται ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP), η οποία ελέγχει τις σχετικές τιμές. Δεν είναι τέλεια, δεδομένου ότι πρέπει να λαμβάνει υπόψη στοιχεία όπως η ποιότητα του προϊόντος, η οποία μπορεί να είναι δύσκολο να μετρηθεί. Αλλά πιθανότατα παρέχει μια πιο ακριβή εικόνα για το πόσο μια χώρα παράγει πραγματικά. Και σε αυτό, η Κίνα έχει ήδη ξεπεράσει τις ΗΠΑ:
Ένας καλύτερος τρόπος για να μετρήσετε τα προϊόντα
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, 2016
Εάν δεν εμπιστεύεστε τις προσαρμογές της PPP, μια απλή εναλλακτική λύση είναι απλά να εξετάσετε την τιμή ενός Big Mac. Το ίδιο burger κοστίζει 1,8 φορές περισσότερο στις ΗΠΑ από ό,τι στην Κίνα. Η προσαρμογή κατά αυτή την αναλογία των αριθμών του ΑΕΠ με βάση την αγορά συναλλάγματος, θα τοποθετούσε την Κίνα ακόμη πιο ψηλά.
Με βάση ορισμένα σημεία, η υπεροχή της Κίνας είναι ακόμη μεγαλύτερη. Η μεταποιητική παραγωγή της χώρας υπερέβη εκείνη των ΗΠΑ σχεδόν πριν από μία δεκαετία. Οι εξαγωγές της είναι επίσης μεγαλύτερες κατά περισσότερο από ένα τρίτο.
Οι Αμερικανοί σχολιαστές ενδέχεται να αργήσουν να αναγνωρίσουν την οικονομική υπεροχή της Κίνας, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος αρχίζει να καταλαβαίνει το εξής:
Η “εμφάνιση” μετράει
Έρευνα της αντίληψης της οικονομικής ισχύος στις αναπτυγμένες χώρες
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πληθυσμός της Κίνας είναι ο πλουσιότερος στον κόσμο – κάθε άλλο. Οι χώρες με το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα, για παράδειγμα, είναι το Κατάρ, το Λουξεμβούργο, η Σιγκαπούρη, το Μπρουνέι και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αλλά λίγοι θα υποστήριζαν ότι το Κατάρ ή το Λουξεμβούργο είναι οι κορυφαίες οικονομίες παγκοσμίως – ενώ οι κατά κεφαλήν αριθμοί είναι σημαντικοί για την ευημερία των πολιτών ενός έθνους, δεν μεταφράζονται σε ουσιαστική εθνική εξουσία εκτός αν μια χώρα έχει επίσης μεγάλο πληθυσμό.
Το μέτριο κατά κεφαλήν εισόδημα της Κίνας σημαίνει απλώς ότι η χώρα έχει πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Ενώ οι ανeπτυγμένες χώρες μπορούν να γίνουν πλουσιότερες μόνο εφευρίσκοντας νέα προϊόντα ή καθιστώντας τις οικονομίες τους πιο αποτελεσματικές, οι φτωχές χώρες μπορούν να αντιγράψουν την ξένη τεχνολογία ή να μιμηθούν ξένες οργανωτικές πρακτικές. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα, βεβαίως -πολλές φτωχές χώρες βρίσκονται παγιδευμένες σε δυσλειτουργικά συστήματα, έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού ή άλλα εμπόδια για την ανάπτυξη.
Αλλά υπάρχει ένας καλός λόγος να πιστεύει κανείς ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τουλάχιστον μερικά από αυτά τα εμπόδια. Οι οικονομολόγοι Randall Morck και Bernard Yeung συνέταξαν μία νέα μελέτη που συγκρίνει ιστορικά στοιχεία της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας – και οι δύο εξήλθαν από τη φτώχεια για να επιτύχουν το status μίας πλούσιας χώρας – με την πρόσφατη βελτίωση της Κίνας. Διαπιστώνουν ότι τα θεσμικά όργανα της Κίνας, σε γενικές γραμμές, αναπτύσσονται με την ίδια πορεία που ακολουθούν και οι επιτυχημένοι γείτονές τους.
Με άλλα λόγια, όχι μόνο η Κίνα είναι ήδη η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αλλά το χάσμα μεταξύ αυτής και των ΗΠΑ θα μπορούσε να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό διαφαίνεται ακόμη και στα στατιστικά της ανάπτυξης – αν και ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια, η οικονομία της συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμό άνω του 6%, ενώ των ΗΠΑ αναπτύσσεται με ρυθμό μόλις πάνω από το 2%. Αν αυτή η διαφορά επιμείνει, η οικονομία της Κίνας θα είναι διπλάσια από αυτή των ΗΠΑ σε λιγότερο από δύο δεκαετίες.
Έτσι, από οικονομικής πλευράς, η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ και βρίσκεται σε καλό δρόμο να διευρύνει την απόσταση ακόμα περισσότερο στο προσεχές μέλλον. Αλλά τι γίνεται με τη στρατιωτική δύναμη; Εδώ, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ ακόμη υπερτερούν. Ξοδεύουν περισσότερα χρήματα για τον στρατό τους από ό,τι η Κίνα, διαθέτουν μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο και – χάρη στους πρόσφατους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ – έχουν και πιο έμπειρες στρατιωτικές δυνάμεις.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα κέρδιζαν, αν οι δύο χώρες βρίσκονταν σε πόλεμο. Μια ανταλλαγή πυρηνικών πυρών, φυσικά, δεν θα είχε νικητές. Αλλά σε έναν παρατεταμένο συμβατικό πόλεμο, η Κίνα θα είχε καλές πιθανότητες να κερδίσει, χάρη στην υπεροχή της τόσο αριθμητικά όσο και στη βιομηχανική ικανότητα. Ως αναλογία, σκεφτείτε τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην αρχή του πολέμου, ο στρατιωτικός στόλος αεροσκαφών της Ιαπωνίας ξεπερνούσε εκείνον των ΗΠΑ και το ναυτικό της ήταν πολύ πιο έμπειρο (λόγω του πολέμου της Ιαπωνίας στην Κίνα). Αλλά όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, οι ΗΠΑ ξεπέρασαν κατά πολύ στην παραγωγή αεροσκαφών τον αντίπαλό τους:
Το οικονομικό μέγεθος έκανε τη διαφορά
Παραγωγή αεροσκαφών
Οι ΗΠΑ επίσης θα είχαν το πλεονέκτημα να διαθέτουν διπλάσιους στρατιώτες. Όταν πολεμούν δύο χώρες παρόμοιου τεχνολογικού επιπέδου, οι αριθμοί τείνουν να δείχνουν το αποτέλεσμα. Η Κίνα έχει μεγαλύτερο ΑΕΠ, μεγαλύτερη παραγωγή και τετραπλάσιο πληθυσμό. Και καθώς οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία stealth, στα κατευθυνόμενα ενεργειακά όπλα, τους υπερηχητικούς πυραύλους και άλλα στοιχεία αποδεικνύουν, η στρατιωτική της τεχνολογία δεν είναι τόσο πίσω από αυτή των ΗΠΑ. Σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, όταν θα πάρουν μπρος οι κινεζικές “μηχανές”, θα είναι ασταμάτητες.
Με άλλα λόγια, η Κίνα βρίσκεται τώρα σε θέση παρόμοια με εκείνη των ΗΠΑ περίπου στις αρχές του 20ού αιώνα – μια τρομερή υπερδύναμη που απλά δεν έχει αισθανθεί κανέναν λόγο να ασκήσει την κυριαρχία της. Όταν οι ΗΠΑ αισθάνθηκαν την ανάγκη να δείξουν την υπεροχή τους, κανείς δεν τις αμφισβήτησε.
Η Κίνα ίσως να μην πάρει ποτέ μία τέτοια απόφαση. Ίσως επιλέξει να παραμείνει συγκρατημένη στη διεθνή σκηνή, με ένα μέτριο πυρηνικό οπλοστάσιο και ένα ελαφρύ αποτύπωμα στα παγκόσμια θεσμικά όργανα. Αν είναι έτσι, η κυριαρχία της θα παραμείνει “κρυφή” και δυνητικά απειλητική αντί να αποτελέσει ένα πραγματικό γεγονός της σύγχρονης ζωής.
Αλλά δεν πιστεύω ότι θα γίνει κάτι τέτοιο.
