Πέντε χρόνια από το πραξικόπημα στην Ουκρανία. Η καταστροφή συνεχίζεται…

Στις 22 Φεβρουαρίου συμπληρώνονται ακριβώς πέντε χρόνια από την ολοκλήρωση του πολιτικο-στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Ουκρανία, που ανέτρεψε τον νόμιμα εκλεγμένο Πρόεδρο της χώρας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς και εγκατέστησε στην εξουσία ένα συνονθύλευμα νεοφιλελεύθερων και ακροδεξιών όλων των αποχρώσεων (εθνικιστών, νεοναζί, ρατσιστών κοκ.) που είχαν και έχουν άμεση εξάρτηση και καθοδήγηση από τις μεγάλες χώρες της Δύσης (ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία) και τους διεθνικούς οργανισμούς της (ΝΑΤΟ, ΕΕ).

Σε άρθρα του γράφοντος για το ίδιο θέμα τα προηγούμενα έτη (δείτε ενδεικτικά εδώ), έχουν περιγραφεί επαρκώς τα ιστορικά γεγονότα τα οποία οδήγησαν σε αυτήν την εξέλιξη. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε έναν μικρό απολογισμό της πορείας της Ουκρανίας σε αυτά τα 5 χρόνια αυταρχικής, φασιστικού τύπου διακυβέρνησής της, αλλά και ν’ αναφερθούμε σε ορισμένα γεγονότα της τρέχουσας επικαιρότητας που προκαλούν ενδιαφέρον, αλλά και δεδομένη ανησυχία ως προς την εξέλιξή τους, αφού αφορούν άμεσα ή έμμεσα και τη δική μας χώρα.

Οι «επιτυχίες» του καθεστώτος του Πετρό Ποροσένκο (που εξελέγη «Πρόεδρος» της χώρας το Μάιο του 2014 σε συνθήκες βίας και νοθείας, αλλά και αποχής του μεγαλύτερου μέρους των Ουκρανών πολιτών από την εκλογική διαδικασία) συνίστανται μόνο σε όσα αφορούν στην καλπάζουσα «απορωσοποίηση» της χώρας, δηλαδή στην αποκοπή, ουσιαστικά, της Ουκρανίας και του (πολυεθνικού) λαού της από τις ιστορικές του ρίζες και την στροφή της προς τις χώρες της Δύσης υπό τη μορφή κράτους-παρία και «ζητιάνου» για λίγα ευρώ, τα οποία θα πάνε, τελικά, στις τσέπες των ολιγαρχών και ουδόλως θα βοηθήσουν τη χώρα να παρουσιάσει μια κάποια οικονομική «ανάπτυξη».

Το ΑΕΠ της χώρας έχει πέσει κατά 40%, περίπου, μέσα σε μια πενταετία. Η ανεργία και ο πληθωρισμός καλπάζουν. Το κατά κεφαλήν εισόδημα των πολιτών έχει καταβαραθρωθεί. Η οικονομική μετανάστευση, ειδικά των πλέον ικανών για εργασία στρωμάτων του πληθυσμού αποτελεί μια πρόσθετη πληγή και ο πληθυσμός της χώρας έχει μειωθεί από τα 54 εκατομμύρια του 1991 στα 30 εκατομμύρια και κάτι σήμερα (με δεδομένες και τις απώλειες της Κριμαίας και του Ντονμπάς).  Εξαιτίας όλων των παραπάνω, η δημοτικότητα του Ποροσένκο βρέθηκε, πλέον, «στα τάρταρα» ενόψει των «προεδρικών εκλογών» που έχουν οριστεί για τις 31 Μαρτίου, κάτι που επιβεβαιώνεται και από την πλειονότητα των δημοσκοπήσεων, που τον δίνουν κάπου μεταξύ 3^ης και 5^ης θέσης μεταξύ των 44, συνολικά, υποψηφίων και με ποσοστά που υπολείπονται σημαντικά των δύο προπορευόμενων (του Ουκρανού «Μπέπε Γκρίλο» Σεργκέι Ζελένσκι και της γνωστής και διαβόητης Γιούλιας Τιμοσένκο).

Ωστόσο ο Ποροσένκο έχει ένα πλεονέκτημα που δεν διαθέτει κανένας από τους πολιτικούς του αντιπάλους: μέσα σε 5 χρόνια κατάφερε να δημιουργήσει έναν κρατικό μηχανισμό σχεδόν απόλυτα αφοσιωμένο στον ίδιο και τα προσωπικά του συμφέροντα. Τα επίπεδα κρατικής διαφθοράς είναι ίδια, αν όχι μεγαλύτερα από τα «προ Μαϊντάν» (στγ: το βασικότερο σύνθημα όσων βγήκαν σε πρώτη φάση στους δρόμους αρκετών ουκρανικών πόλεων τον Σεπτέμβριο του 2013 ήταν η καταπολέμηση της κρατικής διαφθοράς). Το μόνο που έχει αλλάξει, εν προκειμένω, είναι ο διαχειριστής αυτού του διεφθαρμένου μηχανισμού, που είναι πλέον ο ίδιος ο Ποροσένκο. Ο τελευταίος, ειδικά τους τελευταίους μήνες, χρησιμοποιεί τον κρατικό μηχανισμό ουσιαστικά ως δικό του προεκλογικό μηχανισμό, που διαθέτει διάφορα «επίλεκτα» σώματα, από ομάδες νεοναζί που τρομοκρατούν τους πολίτες, έως επαγγελματίες και μεταφερόμενους «κλακαδόρους», που δημιουργούν την αίσθηση του «πλήθους» στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις.

Περαιτέρω: Ο Ποροσένκο εδώ και καιρό έψαχνε για κάποιο «success story» που θα τόνωνε τη δημοτικότητά του και προσπάθησε να δημιουργήσει μία επίφαση «επιτυχημένων» δικών του επιλογών σε δύο, βασικά, κατευθύνσεις: Πρώτη, είναι η ακόμη βαθύτερη πρόσδεση της Ουκρανίας στο άρμα της Δύσης, με την επιδίωξή της να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Δεύτερη, είναι η περαιτέρω ρήξη των ιστορικών δεσμών της Ουκρανίας με τη Ρωσία και της παραδοσιακής εγγύτητας και φιλίας ανάμεσα στους λαούς των δύο χωρών, όχι μόνο σε ό,τι αφορά στα αμιγώς πολιτικά και γεωπολιτικά ζητήματα, αλλά και στα ζητήματα πολιτισμικής κληρονομιάς, που αγγίζουν έως και τα θρησκευτικά.

Στην πρώτη κατεύθυνση ανάγεται η πρόσφατη ψήφιση, από την ουκρανική Βουλή (Ανώτατη Ράντα), του νομοσχεδίου που επικυρώνει τον ΝΑΤΟϊκό και Ευρωενωσιακό προσανατολισμό της Ουκρανίας. Το νομοσχέδιο πέρασε με 334 ψήφους υπέρ επί συνόλου 450 βουλευτών, ωστόσο είναι αξιοσημείωτο (και απορίας άξιο) ότι στην ψηφοφορία για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα δεν προσήλθαν καθόλου περί τους 65 βουλευτές… Βεβαίως, μιλάμε και για μία Ανώτατη Ράντα που προήλθε από «εκλογές» βίας και νοθείας, με απαγορευμένη μέχρι και την τελευταία στιγμή τη συμμετοχή όλων των αριστερών κομμάτων (συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚ Ουκρανίας) και με συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία μόλις του 48% όσων είχαν δικαίωμα ψήφου… Η μοναδική στοιχειωδώς αντιπολιτευτική δύναμη σε αυτό το Σώμα, το «Αντιπολιτευτικό Μπλοκ» (απομεινάρι του «Κόμματος των Περιφερειών» του εκδιωχθέντος εκλεγμένου Προέδρου Γιανουκόβιτς), έλαβε σε αυτές τις εκλογές (το 2015) ποσοστό γύρω στο 10%. Όλα τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα της Ουκρανίας, ανεξαρτήτως των όποιων μεταξύ τους διαφορών για τη νομή της εξουσίας, έχουν ουσιαστικά κοινή πολιτική γραμμή, που χαρακτηρίζεται από άκρατο οικονομικό νεοφιλελευθερισμό και εξίσου άκρατο πολιτικό και κοινωνικό εθνικισμό, που φτάνει έως τον ανοιχτό φασισμό–νεοναζισμό σε περιπτώσεις κομμάτων όπως η «Svoboda» (πρώην Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα), ο «Δεξιός Τομέας» του διαβόητου εγκληματία πολέμου Ντμιτρό Γιάρος, το «Ριζοσπαστικό Κόμμα» του «κλόουν» Ολέγ Λιασκό και το κόμμα «Samopomich» («Αυτοβοήθεια»), που χρηματοδοτείται απευθείας από την (εθνικιστική) ουκρανική ομογένεια των ΗΠΑ και του Καναδά…

Βεβαίως, η ψήφιση αυτού του νόμου δημιούργησε ένα… «προβληματάκι»: Με βάση το Σύνταγμα της Ουκρανίας, αλλά και την Συμφωνία της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών του 1992, στην οποία βασίζεται η ανακήρυξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου κράτους, η Ουκρανία οφείλει να είναι στρατιωτικά και πολιτικά ουδέτερη. Η ψήφιση, λοιπόν, ενός νόμου που αλλάζει τον γεωπολιτικό και γεωστρατιωτικό προσανατολισμό της χώρας, χωρίς προσφυγή στην λαϊκή ετυμηγορία (εκλογές ή δημοψήφισμα) είναι απολύτως αντισυνταγματική και μπορεί να εκπέσει ανά πάσα στιγμή, εφόσον αλλάξει ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων και στην εξουσία έρθει μια κυβέρνηση με διαφορετικό, από τη σημερινή, προσανατολισμό.

Πρακτικά, βεβαίως, η αλλαγή του προσανατολισμού της χώρας έχει ήδη επιτευχθεί και όλες οι κεντρικές πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης Ποροσένκο το επιβεβαιώνουν. Ανεξάρτητα από το εάν και πότε η Ουκρανία θα γίνει δεκτή στους κόλπους του ΝΑΤΟ (πιο πιθανό) ή/και της ΕΕ (από δύσκολο έως απίθανο), η βαθιά πολιτική και οικονομική εξάρτηση της σημερινής ουκρανικής ηγεσίας από τη Δύση γίνεται ολοένα και πιο ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Και πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, από τη στιγμή που αυτή οφείλει την ίδια της την ύπαρξη και επικράτηση στην καθοδήγηση και την χρηματοδότησή της από τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις;!…

Η σημερινή Ουκρανία έχει γίνει, τυπικά και ουσιαστικά, ένα τεράστιο «πεδίο βολής, που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι» (για να θυμηθούμε και τον – εκλιπόντα – ποιητή Άλκη Αλκαίο). Η αμερικανο-ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική παρουσία στη χώρα είναι κάτι παραπάνω από ορατή, όπως και η άμεση και ενεργή εμπλοκή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (λέγε με CIA) στις εσωτερικές της πολιτικές διαδικασίες, πριν ακόμη την οριστική επικράτηση των πραξικοπηματιών στις 22 Φεβρουαρίου 2014. Επίσης, έχουν πυκνώσει οι παραδόσεις αμερικανικού στρατιωτικού υλικού (άθλιας, κατά κανόνα, ποιότητας και παρωχημένης τεχνολογίας) στις ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις, από (παραλίγο παροπλισμένες) τορπιλακάτους του αμερικανικού Ναυτικού έως πυραύλους Javelin και από αυτόματα τυφέκια έως τεθωρακισμένα οχήματα και οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Φυσικά, εκτός από στρατιωτικό εξοπλισμό παρέχεται και άλλου είδους «τεχνογνωσία», από εκπαιδευτές των αμερικανικών (κυρίως) Ενόπλων Δυνάμεων…

Έχουν πυκνώσει, επίσης, οι στρατιωτικές ασκήσεις σε ευαίσθητες περιοχές, όπως αυτή της Μαύρης Θάλασσας, όπου λόγω της υπόθεσης της Κριμαίας η ουκρανική ηγεσία, σε απόλυτη συνεννόηση με τις αμερικανο-ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις, δημιουργεί διαφόρων ειδών προκλήσεις–προβοκάτσιες σε βάρος της Ρωσίας. Πρόσφατη είναι η προσπάθεια διείσδυσης τριών ουκρανικών πολεμικών πλοίων στην Αζοφική Θάλασσα κάτω από τη γέφυρα της Κερτς και μέσα από τα ρωσικά χωρικά ύδατα, που προκάλεσε την κατάσχεση των πλοίων και τη σύλληψη των 24 μελών των πληρωμάτων τους από τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις. Γνωστές είναι, πλέον και οι περιπτώσεις παρακολούθησης ρωσικών εδαφών από αμερικανικά και άλλα ΝΑΤΟϊκά πολεμικά αεροσκάφη μέσω υπερπτήσεων κατά μήκος της ρωσο-ουκρανικής συνοριακής γραμμής στη Μαύρη Θάλασσα και πλησίον της Κριμαίας. Οι υπερπτήσεις αυτές καταγράφονται συστηματικά από τα ρωσικά επίγεια μέσα παρακολούθησης και η ρωσική πλευρά λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των συνόρων της. Το δυστύχημα εδώ, που αφορά και την δική μας χώρα, είναι ότι πολλά από τα αεροπλάνα που κατευθύνονται προς την πλευρά της Μαύρης Θάλασσας ξεκινούν από ΝΑΤΟϊκές αεροπορικές βάσεις της Ελλάδας (Σούδα, Ανδραβίδα, Λάρισα), κάτι που τοποθετεί, ασφαλώς, τη χώρα μας στο στόχαστρο της Ρωσίας, χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος και ενώ η Ελλάδα θα έπρεπε, υπό κανονικές συνθήκες, να επιδιώκει τις φιλικές σχέσεις και την στρατηγική συνεργασία της με τη Ρωσία, στη βάση του αμοιβαίου οφέλους.

Σε ό,τι αφορά την δεύτερη κατεύθυνση, στην οποία «διακρίνεται» το καθεστώς Ποροσένκο, είναι – όπως προαναφέραμε – η διάρρηξη οποιωνδήποτε δεσμών με τη Ρωσία, είτε αφορούν στη γλώσσα, είτε αφορούν στην κοινή πολιτισμική κληρονομιά, είτε αφορούν σε ζητήματα θρησκείας. Είναι γνωστό και από παλιότερες δημοσιεύσεις του γράφοντος, ότι στην Ουκρανία ισχύει ουσιαστικά απαγόρευση χρήσης, ακόμη και στη σφαίρα των υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών, οποιασδήποτε άλλης γλώσσας πλην της ουκρανικής, με εξαίρεση (προσέξτε!) τις γλώσσες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με την οποία, τυπικά τουλάχιστον, η Ουκρανία ακόμη δεν έχει κανέναν δεσμό, παρά μόνο τη βούληση της ίδιας να ενταχθεί στην ΕΕ!). Πέραν τούτου, με νόμο από τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους καταργείται η εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα των εθνικών μειονοτήτων και τα μειονοτικά σχολεία μετατρέπονται υποχρεωτικά σε ουκρανικά. Ο τελευταίος αυτός νόμος δεν θίγει μόνο την τεράστια ρωσική/ρωσόφωνη μειονότητα της Ουκρανίας, που αποτελεί το 25%, περίπου του πληθυσμού της (με την εξαίρεση, μάλιστα, της Κριμαίας και του Ντονμπάς, που πρακτικά και τυπικά έχουν πάψει να ανήκουν στην Ουκρανία), αλλά και μειονότητες όπως πχ η ουγγρική, η σλοβακική, η ρουμανική, η πολωνική κ.ά., που ζουν κυρίως στη Δυτική Ουκρανία σε συμπαγείς πληθυσμούς σε συγκεκριμένες περιοχές. Επειδή, δε, οι μειονότητες αυτές αφορούν σε λαούς, των οποίων οι «μητρικές» χώρες είναι μέλη της ΕΕ, ο νόμος αυτός έχει χειροτερεύσει σημαντικά τις σχέσεις Κιέβου – Βρυξελλών, με τις «θιγόμενες» χώρες να απειλούν με βέτο στην (υποθετική, βεβαίως, στις σημερινές συνθήκες) περίπτωση, που τεθεί ζήτημα ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Εκτός από την «δια ροπάλου» επιβολή της ουκρανικής γλώσσας και την αντίστοιχη απεμπόληση όλων των υπολοίπων γλωσσών του πολυεθνικού ουκρανικού λαού (με κύριο στόχο και θύμα, πάντα, τους Ρώσους και τη ρωσική γλώσσα), η ρήξη που επιχειρείται από την σημερινή ουκρανική ηγεσία με οτιδήποτε θυμίζει το ρωσικό και (πολλώ μάλλον) το σοβιετικό παρελθόν της χώρας αφορά και στην ανάγνωση της Ιστορίας και στην επιχείρηση αναθεώρησής της. Στη σημερινή Ουκρανία γκρεμίζονται όχι μόνο μνημεία αφιερωμένα στη Νίκη κατά του Φασισμού, αλλά και σε σπουδαίους στρατιωτικούς, πολιτικούς, ανθρώπους των Γραμμάτων και επιστήμονες της σοβιετικής, αλλά και της ρωσικής (πριν το 1917) εποχής, ενώ ανάγονται σε «ήρωες» οι δωσίλογοι της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι συνεργάτες των ναζιστικών γερμανικών στρατευμάτων, τέτοιοι όπως ο Στεπάν Μπαντέρα, ο Ρομάν Σουχέβιτς, ο Γεβγέν Κονοβάλετς κ.ά. Επίσης έχουν αλλάξει εκατοντάδες ονομασίες πόλεων, οδών, πλατειών κοκ που θύμιζαν την ρωσική και σοβιετική περίοδο χωρίς καμία άλλη (σοβαρή, τουλάχιστον) αιτιολογία. Ο φασιστικός χαρακτήρας του σημερινού ουκρανικού καθεστώτος διαφαίνεται ακόμη και στις λεπτομέρειες…

Τελευταίο (αλλ’ ουχί έσχατο) «επίτευγμα» του καθεστώτος Ποροσένκο σε αυτήν την κατεύθυνση, είναι ασφαλώς το σχίσμα που επιχείρησε στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, προσπαθώντας να την αποσπάσει από την πνευματική καθοδήγηση του Πατριαρχείου της Μόσχας και επιδιώκοντας την δήθεν «αυτοκεφαλία» της, μέσω της χορήγησης του ανάλογου επίσημου εγγράφου («τόμου») από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

Το δυστύχημα, εν προκειμένω, είναι ότι το Φανάρι έκανε στο ακέραιο το χατήρι του Ποροσένκο, υπό την «υψηλή καθοδήγηση» των ΗΠΑ και, φυσικά, όχι χωρίς ανταλλάγματα… Τα 280 εκατομμύρια δολάρια χορηγιών από τις ελληνοαμερικανικές ομογενειακές οργανώσεις (που, εν προκειμένω, λειτουργούν ως «μπροστινοί» του αμερικανικού κράτους), αλλά και η δωρεάν και επ’ αόριστον χρήση ιστορικών ναών και κτηρίων που ανήκουν, κανονικά, στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία δόθηκαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ως ανταλλάγματα, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στους επικεφαλής δύο σχισματικών και μη κανονικών ουκρανικών «εκκλησιών» να ενωθούν υπό τον κάλπικο τίτλο «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία». Από εκεί και πέρα, σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον Ποροσένκο και το πρωτοφανές, για τα σημερινά ευρωπαϊκά δεδομένα, εγχείρημά του (η άμεση και ενεργή εμπλοκή του στα εκκλησιαστικά ζητήματα), η «επιτυχία» του διαφαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία: από τις 12.000, περίπου, ενορίες που ανήκαν μέχρι σήμερα στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείου Μόσχας), μόλις οι 36 έχουν δηλώσει ότι περνούν στη δικαιοδοσία της νέας, «αυτοκέφαλης» εκκλησίας… Ωστόσο ο Ποροσένκο χρησιμοποιεί κι εδώ τη δύναμη των νεοναζιστικών παραφυάδων, οι οποίες τρομοκρατούν ιερείς και πιστούς και, σε αρκετές περιπτώσεις, καταλαμβάνουν με στρατιωτικό τρόπο εκκλησίες και επιβάλλουν τη βούληση των πραξικοπηματιών του Κιέβου.

Με όλα τα παραπάνω, η σημερινή Ουκρανία βυθίζεται ολοένα και πιο γρήγορα και βαθιά στη δίνη της φτώχειας και της εξαθλίωσης των πολιτών της, ενώ όλος ο δημόσιος πλούτος της, εάν δεν έχει εκποιηθεί εξολοκλήρου, σίγουρα βρίσκεται στον… «σωστό» δρόμο για να το «επιτύχει» (Θυμίζει κάτι αυτό, ειδικά στους Έλληνες;;;). Η καταστροφή της χώρας συνεχίζεται ακάθεκτη και με ταχείς ρυθμούς και το ερώτημα είναι, πότε θα σταματήσει αυτή η πορεία και πότε οι πολίτες της πολύπαθης αυτής χώρας θα πάρουν πραγματικά την κατάσταση στα χέρια τους και όχι όπως έγινε με την ψευδεπίγραφη και δήθεν «φιλοευρωπαϊκή» εξέγερση του Μαϊντάν, που οδήγησε την Ουκρανία στη σημερινή, απελπιστική της κατάσταση… Ο καιρός θα δείξει…

*Ο Βασίλης Μακρίδης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής ρωσικής γλώσσας, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Ροστόβ-να-Ντονού (Ρωσία) και μέλος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής της ΛΑ.Ε.