Επανέρχομαι στο προηγούμενο άρθρο μου (όπως είχα υποσχεθεί στον αναγνώστη) προκειμένου να υπάρξει ενημέρωση και αναφορά στις «ταχύτητες» που εισηγήθηκε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker.
Είναι αλήθεια ότι οι «πέντε νέες ταχύτητες» που εισηγήθηκε ο Jean-Claude Juncker επιτείνουν τη σύγχυση. Επιτείνουν τη σύγχυση δε γιατί ήδη με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας υπάρχουν «διαμορφωμένες ταχύτητες». Ειδικότερα:
Η Συνθήκη της Λισαβόνας και οι υφιστάμενες διακρίσεις
Οι κατέχοντες το Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο, γνωρίζουν ήδη ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας έχει εγκαθιδρύσει δύο ταχύτητες ή άλλως δύο κύκλους επιρροών.
Και τούτο γιατί η Συνθήκη της Λισαβόνας διαχωρίζει τα κράτη – μέλη σε εκείνα που έχουν υιοθετήσει νόμισμά τους το ευρώ και σε εκείνα που δεν έχει αποφασιστεί ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για να υιοθετήσουν νόμισμά τους το ευρώ. Τα κράτη αυτά που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ, η Συνθήκη της Λισαβόνας αποκαλεί ευθέως: «κράτη για τα οποία ισχύει παρέκκλιση» (βλ. άρθρα 136 και 139 ΣΛΕΕ).
Ιδού μια πρώτη σαφής αλλά κρίσιμη διάκριση που αφορά ασφαλώς «δύο διαφορετικές ταχύτητες», αλλά και προδήλως δύο διαφορετικούς κύκλους επιρροών και δεσμεύσεων ειδικότερης συνεργασίας.
Στην προαναφερόμενη διάκριση δύο ταχυτήτων είναι απολύτως βέβαιον ότι εμπεριέχονται και άλλες διακρίσεις-«ταχύτητες». Η διάκριση αυτή αφορά στην ανισόμερη ανάπτυξη του καπιταλισμού ακόμη και στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, ενώ, παραλλήλως, διαμορφώνεται και μια άλλη μεγάλη διάκριση ανάμεσα στους δανειστές και δανειζόμενους. Περιττό είναι δε να γίνει αναφορά ότι και στις χώρες με «απόκλιση», δηλαδή στις χώρες που βρίσκονται εκτός ευρώ διαμορφώνονται ανισότητες πολλαπλών επιπέδων και ως εκ τούτου υφίστανται ταχύτητες «διαφορετικών επιδόσεων».
Επίσης, με τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχει θεσμοθετηθεί και η προοπτική της «ενισχυμένης συνεργίας» (βλ. άρθρο 20 ΣΕΕ και άρθρα 326-334 ΣΛΕΕ). Ειδικώς, η ενισχυμένη συνεργασία επικεντρώνεται στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική Ασφάλεια και Άμυνα (ΚΕΠΑΑ), όπως προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λισαβόνας που εγκαθιδρύει τη δυνατότητα «μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας σε κράτη-μέλη που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο πλαίσιο της ΚΕΠΑΑ». Ως εκ τούτου, ενόψει και των προαναφερόμενων ρυθμίσεων, η παρέμβαση Juncker επιτείνει τη σύγχυση με περαιτέρω «ταχύτητες», «νέους κύκλους επιρροών» και «νέα κέντρα αποφάσεων».
Οι «πέντε ταχύτητες»
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφενός αιφνιδίασε με την πρωτοβουλία του περί «πέντε νέων ταχυτήτων» και αφετέρου δημιούργησε περαιτέρω συγχύσεις με τα όσα εισηγήθηκε. Ιδού, οι κατά τον Jean-Claude Juncker, «περίφημες» πλέον πέντε «ταχύτητες».
1: «Συνεχίζουμε κανονικά»
Η Ένωση των 27 κρατών – μελών επικεντρώνει την προσοχή της στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος θετικών μεταρρυθμίσεων: α) στο πνεύμα των κατευθύνσεων της Επιτροπής του έτους 2014 για ένα νέο ξεκίνημα για την Ευρώπη και β) της Δήλωσης της Μπρατισλάβας, την οποία προσυπέγραψαν και τα 27 κράτη-μέλη του έτους 2016.
2: «Τίποτα περισσότερο από την ενιαία αγορά»
Η Ένωση των 27 κρατών – μελών επικεντρώνεται σταδιακά εκ νέου στην ενιαία αγορά, καθώς τα 27 κράτη-μέλη δεν κατορθώνουν να βρουν κοινό έδαφος σε όλο και περισσότερους τομείς πολιτικής.
3: «Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα»
Η Ένωση των 27 κρατών – μελών προχωρά όπως σήμερα, αλλά επιτρέπει στα κράτη-μέλη που το επιθυμούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη δράση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η άμυνα, η εσωτερική ασφάλεια ή τα κοινωνικά θέματα. Διαμορφώνονται μία ή περισσότερες «συμμαχίες πρόθυμων κρατών».
4: «Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο»
Η Ένωση εστιάζει στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής, κάνοντας λιγότερα σε τομείς όπου θεωρείται ότι δεν υπάρχει προστιθέμενη αξία. Το ενδιαφέρον και οι περιορισμένοι πόροι αφορούν σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής.
5: «Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα»
Τα κράτη-μέλη αποφασίζουν να μοιραστούν περισσότερες αρμοδιότητες, πόρους και διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς. Οι αποφάσεις εγκρίνονται ταχύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εφαρμόζονται επίσης ταχύτερα.
Με τούτα τα δεδομένα, οι «πέντε εναλλακτικές ταχύτητες», πράγματι επιτείνουν τη σύγχυση…
Επιδιώκεται μια άλλη τάξη πραγμάτων
Αναμφίβολο είναι ότι οι προαναφερόμενες «πέντε εναλλακτικές», αναδεικνύουν το υφιστάμενο «κενό ενιαίας πολιτικής» ή άλλως «ενιαίας κατεύθυνσης».
Το κενό όμως αυτό, σε συνδυασμό με το υφιστάμενο δημοκρατικό έλλειμμα στη λήψη αποφάσεων, τροφοδοτεί ιδιαιτέρως τον ευρωσκεπτικισμό. Έτσι, παρά που με τη Συνθήκη της Λισαβόνας επαναβεβαιώνονται βασικές νομικοπολιτικές Αρχές για την ευημερία των Λαών της Ένωσης, εντούτοις δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι διαμορφώνονται και μηχανισμοί υπεράσπισης εννόμων αγαθών που αφορούν στα κοινωνικά δικαιώματα ή άλλως ότι εγκαθιδρύεται ένας κοινός στόχος που εξυπηρετεί πρωτίστως την κοινωνική συνοχή και την ευημερία των Λαών.
Επίσης στις προαναφερόμενες «πέντε ταχύτητες» με πολύ δυσκολία ανιχνεύονται πρόνοιες γύρω από το κοινωνικό κράτος δικαίου και την κοινωνική συνοχή. Είναι πρόδηλο συνεπώς ότι επικυρώνεται και μέσω των πέντε νέων ταχυτήτων η επικυριαρχία της οικονομίας στην πολιτική –αναφέρομαι στην έννοια της μεταδημοκρατίας.
Ασφαλώς, η «κεντρική ευρωπαϊκή ελίτ», οραματίζεται μια νέα τάξη πραγμάτων, οραματίζεται δηλαδή τη δημιουργία μιας πολιτείας στην οποία επανακαθορίζονται αρχές και αξίες τόσο ως προς τις θεσμικές λειτουργίες, όσο και ως προς τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα. Αυτή όμως η νέα Resbublica, θα εμπεριέχει περισσότερες αντιφάσεις και ενδεχομένως πολλαπλές ταχύτητες, πράγμα που αποκλείεται να μην οδηγήσει σε κρίση το όλο σύστημα!..
Τούτων δοθέντων όσο πιο σύντομα εκκαθαριστεί το τοπίο στο προς τα «πού» βαδίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο καλύτερα θα είναι για το παρόν και το μέλλον του όλου εγχειρήματος!
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
