Δημοσιεύουμε μέρος μιας ενδιαφέρουσας έρευνας του ΟΟΣΑ που περιέχεται στην έκθεση με τίτλο » Health at a Glance 2017″ σχετικά με το ύψος των αποδοχών των νοσηλευτών σε 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτουν δύο βασικά συμπεράσματα σε σχέση με το ύψος των αμοιβών των νοσηλευτών στην Ελλάδα.
1ο Το ύψος των αποδοχών στη χώρα μας σε πραγματικές τιμές (αγοραστική δύναμη) βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις (23η θέση) σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες και «συναγωνίζεται» τους χαμηλούς μισθούς χωρών όπως η Λετονία, το Μεξικό, η Εσθονία. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι τη χώρα μας ξεπερνούν χώρες όπως η Τουρκία και η Χιλή που θεωρούνται λιγότερο οικονομικά αναπτυγμένες.
2ο Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της εφαρμογής των μνημονίων στη χώρα μας οι μισθοί των νοσηλευτών στις περισσότερες χώρες είτε παρέμειναν σταθεροί είτε αυξήθηκαν. Αντίθετα, οι μισθοί των νοσηλευτών σε πραγματικές τιμές στην Ελλάδα υπέστησαν δραματική μείωση που σύμφωνα με την έρευνα είναι της τάξης του 25%.
Τέλος μια παρατήρηση σχετικά με το στοιχείο της έρευνας σύμφωνα με το οποίο οι μισθοί των νοσηλευτών στη χώρα μας εμφανίζονται υψηλότεροι κατά 20% σε σχέση με το μέσο μισθό όλων των εργαζομένων. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι στη διάρκεια της κρίσης και της εφαρμογής των μνημονίων οι μισθοί όλων των εργαζομένων υπέστησαν δραματικές μειώσεις με αποτέλεσμα ο μέσος μισθός (με τον οποίο συγκρίνονται οι μισθοί των νοσηλευτών) να είναι ιδιαίτερος χαμηλός. Σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στη μείωση του μέσου μισθού στη χώρα μας είναι η κατάργηση της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης, η μείωση του βασικού μισθού από 751 στα 580 ευρώ καθώς και η κατάργηση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.
Ακολουθεί η έκθεση με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ
Στοιχεία σχετικά με τους μισθούς των νοσηλευτών
Το επίπεδο αμοιβών των νοσηλευτών είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την ικανοποίηση από την εργασία τους και την ελκυστικότητα του επαγγέλματος. Έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στο κόστος, καθώς οι μισθοί των νοσηλευτών αντιπροσωπεύουν μία από τις μεγαλύτερες δαπάνες στα συστήματα υγείας.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτή την ενότητα επικεντρώνονται γενικά στην αμοιβή νοσηλευτών που εργάζονται σε νοσοκομεία, αν και το δείγμα από το οποίο προέρχονται τα δεδομένα διαφοροποιείται σε ορισμένες χώρες (βλ. στο τέλος την ενότητα που αφορά στα δεδομένα της έρευνας «Ορισμός και συγκρισιμότητα»).
Τα δεδομένα παρουσιάζονται με δύο τρόπους. Πρώτον, συγκρίνεται το ύψος των αμοιβών των νοσηλευτών με το μέσο μισθό όλων των εργαζομένων σε κάθε χώρα, παρέχοντας έτσι κάποια ένδειξη σχετικά με την οικονομική ελκυστικότητα της νοσηλευτικής σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα. Δεύτερον, το επίπεδο των αποδοχών σε κάθε χώρα μετατρέπεται σε κοινό νόμισμα, το δολάριο ΗΠΑ και προσαρμόζεται σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης ώστε να παρέχει ένδειξη της σχετικής οικονομικής ευημερίας των νοσηλευτών σε σύγκριση με συναδέλφους τους σε άλλες χώρες.
Στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, η αμοιβή των νοσηλευτών που εργάζονται σε νοσοκομεία ήταν ίση ή ελαφρώς υψηλότερη από το μέσο μισθό όλων των εργαζομένων το 2015 ( Διάγραμμα 8.16 ). Στο Μεξικό και τη Χιλή, οι νοσηλευτές στα νοσοκομεία αμείβονταν σχεδόν με το διπλάσιο του μέσου μισθού, ενώ στο Ισραήλ, το Λουξεμβούργο και την Ισπανία οι μισθοί των νοσηλευτών ήταν αντίστοιχα 49%, 38% και 28% υψηλότεροι από τον μέσο μισθό. Στη Νέα Ζηλανδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ελλάδα και την Αυστραλία, ήταν περίπου 20% μεγαλύτερος από τον μέσο μισθό. Στις περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες, ο μισθός των νοσηλευτών στα νοσοκομεία ήταν περίπου ίσος με τον μέσο μισθό ενώ στην Ουγγαρία ήταν περίπου 10% και στη Λετονία περίπου 20% χαμηλότερος.
Αποδοχές νοσηλευτών που εργάζονται στα νοσοκομεία: αναλογία αποδοχών σε σχέση με το μέσο μισθό 2015 ( ή το πλησιέστερο έτος)
- Τα δεδομένα αναφέρονται σε πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκηση επαγγέλματος στη Χιλή, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιρλανδία (με αποτέλεσμα την υπερεκτίμηση).
- Τα δεδομένα αναφέρονται σε πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκηση επαγγέλματος και σε αποφοίτους νοσηλευτικών σχολών χωρίς άδεια άσκησης επαγγέλματος (μη εγγεγραμμένους).
Πηγή: Στατιστικές υγείας του ΟΟΣΑ 2017.
http://dx.doi.org/10.1787/888933604818
Όταν η αμοιβή μετατράπηκε σε κοινό νόμισμα (και προσαρμόστηκε σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης), η αμοιβή των νοσηλευτών στο Λουξεμβούργο ήταν περίπου πενταπλάσια από την Ουγγαρία και τη Λετονία ( Σχήμα 8.17 ). Οι νοσηλευτές στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επίσης σχετικά υψηλές αποδοχές σε σύγκριση με συναδέλφους τους σε άλλες χώρες, γεγονός που εξηγεί, τουλάχιστον εν μέρει, την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να προσελκύσουν πολλούς νοσηλευτές από άλλες χώρες.
Η αγοραστική δύναμη των μισθών των νοσηλευτών , 2015 (ή το πλησιέστερο έτος)
- Τα δεδομένα αναφέρονται σε πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκηση επαγγέλματος στη Χιλή, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιρλανδία (με αποτέλεσμα την υπερεκτίμηση).
- Τα δεδομένα αναφέρονται σε πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκηση επαγγέλματος και σε αποφοίτους νοσηλευτικών σχολών χωρίς άδεια άσκησης επαγγέλματος (μη εγγεγραμμένους).
Πηγή: Στατιστικές υγείας του ΟΟΣΑ 2017.
http://dx.doi.org/10.1787/888933604837
Η οικονομική κρίση το 2008 είχε διαφορετικές συνέπειες στην αμοιβή των νοσηλευτών ( Διάγραμμα 8.18 ). Στις Κάτω Χώρες, για παράδειγμα, σημειώθηκε σταθερή αύξηση των αποδοχών των νοσηλευτών. Ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έχουν θεσπίσει μια σειρά μέτρων τα τελευταία χρόνια για να αυξήσουν την παραμονή των νοσηλευτών και άλλων επαγγελματιών στον τομέα της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των αυξήσεων των αποδοχών παρά τους σφιχτούς δημοσιονομικούς περιορισμούς. Στην Ουγγαρία, μία σταδιακή αύξηση κατά 20% των μισθών των νοσηλευτών και των γιατρών ξεκίνησε το 2012, σταδιακά κατά τη διάρκεια μιας τριετίας. Στη Δημοκρατία της Τσεχίας, οι νοσηλευτές κέρδισαν αύξηση των αμοιβών τους μετά από τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στα νοσοκομεία το 2011 (αν και η αύξηση των αποδοχών τους ήταν χαμηλότερη από εκείνη των ιατρών). Οι αυξήσεις στους μισθούς τους συνοδεύτηκε επίσης από άλλα μέτρα που βελτίωναν τις συνθήκες εργασίας τους (ΟΟΣΑ, 2016).
Η εξέλιξη των μισθών των νοσηλευτών σε πραγματικές τιμές σε χώρες του ΟΟΣΑ, 2005 – 2015
- Δείκτης για τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες, 2006 = 100.
- Δείκτης για την Ελλάδα, 2009 = 100.
Πηγή: Στατιστικές υγείας του ΟΟΣΑ 2017.
http://dx.doi.org/10.1787/888933604856
Μετά την ύφεση, οι αμοιβές των νοσηλευτών μειώθηκαν σε ορισμένες χώρες, όπως στην Ιταλία, η οποία έχει παγώσει τις αυξήσεις στους μισθούς τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα, η αμοιβή των νοσηλευτών μειώθηκε σημαντικά, κατά 25% σε πραγματικούς όρους μεταξύ 2009 και 2015.
Ορισμός και συγκρισιμότητα (Ταυτότητα της έρευνας)
Η αμοιβή των νοσηλευτών αναφέρεται στο μέσο ακαθάριστο ετήσιο εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και των φόρων εισοδήματος που καταβάλλει ο εργαζόμενος. Πρέπει κανονικά να περιλαμβάνει όλες τις επιπρόσθετες αμοιβές, όπως τα μπόνους και τις πληρωμές για νυχτερινές βάρδιες και υπερωρίες. Στις περισσότερες χώρες, τα δεδομένα αφορούν νοσηλευτές που εργάζονται σε νοσοκομεία, αν και στον Καναδά τα δεδομένα αφορούν και νοσηλευτές που εργάζονται σε άλλους εργασιακούς χώρους. Σε ορισμένα ομοσπονδιακά κράτη, όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες, το επίπεδο και η διάρθρωση της αμοιβής των νοσηλευτών καθορίζεται σε υποεθνικό επίπεδο, γεγονός που μπορεί να συμβάλει σε διαφοροποιήσεις.
Τα δεδομένα αναφέρονται μόνο σε πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος στη Χιλή, την Ιρλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποτέλεσμα την υπερεκτίμηση σε σύγκριση με άλλες χώρες όπου συμπεριλαμβάνονται επίσης οι απόφοιτοι νοσηλευτικών σχολών χαμηλότερου επιπέδου εκπαίδευσης. Τα δεδομένα για τον Καναδά περιλαμβάνουν πτυχιούχους νοσηλευτές που κατέχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος και αποφοίτους νοσηλευτικών σχολών χωρίς άδεια άσκησης επαγγέλματος. Τα δεδομένα για τη Νέα Ζηλανδία περιλαμβάνουν όλους τους νοσηλευτές που απασχολούνται σε περιφερειακές μονάδες υγείας που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο, πιστοποιημένους και μη, και περιλαμβάνουν φροντιστές υγείας που έχουν διαφορετική και σημαντικά χαμηλότερη διάρθρωση μισθών από τους πιστοποιημένους νοσηλευτές.
Τα δεδομένα αφορούν νοσηλευτές που εργάζονται με πλήρη απασχόληση, με εξαίρεση το Βέλγιο όπου συμπεριλαμβάνονται επίσης νοσηλευτές μερικής απασχόλησης (που οδηγούν σε υποεκτίμηση). Τα στοιχεία για ορισμένες χώρες δεν περιλαμβάνουν πρόσθετες αμοιβές, όπως οι υπερωρίες και τα επιδόματα (π.χ. Ιταλία και Σλοβενία). Οι ανεπίσημες πληρωμές, οι οποίες σε ορισμένες χώρες αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος του συνολικού εισοδήματος, δεν αναφέρονται.
Το εισόδημα των νοσηλευτών συγκρίνεται με το μέσο μισθό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης σε όλους τους τομείς της χώρας. Η πηγή του μέσου μισθού των εργαζομένων στην οικονομία είναι η βάση δεδομένων για την απασχόληση του ΟΟΣΑ . Για τον υπολογισμό των τάσεων των αποδοχών σε πραγματικούς όρους, χρησιμοποιούνται αποπληθωριστές ΑΕΠ σε ολόκληρη την οικονομία.
Βιβλιογραφία
OECD (2016), Health Workforce Policies in OECD Countries: Right Jobs, Right Skills, Right Places, OECD Publishing
Παρίσι, http://dx.doi.org/10.1787/9789264239517-el
OECD (2015), Fiscal Sustainability of Health Systems: Bridging Health and Finance Perspectives, OECD Publishing, Παρίσι, http://dx.doi.org/10.1787/9789264233386-el
- Η μετάφραση του κειμένου της έκθεσης του ΟΟΣΑ έγινε από μέλος της Γραμματείας του ΜΕΤΑ Υγειονομικών σε ελεύθερη απόδοση που όμως αποτυπώνει με ακρίβεια το περιεχόμενο της έρευνας