Τζούλια Λιακοπούλου
Λέγανε οι γιαγιάδες, τα παλιά χρόνια, στα εγγονάκια τους, για να κάθονται ήσυχα, ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαημέρου, στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα, κυκλοφορούν οι τρομεροί Καλικάντζαροι! Μα τι ήταν αυτοί οι Καλικάντζαροι; Όπως, λοιπόν, έλεγαν οι παλιές γιαγιάδες, ήταν αερικά, ξωτικά, πνεύματα, παγανά, κωλοβελόνηδες, σιφιώτες, τσιλικρωτά, σταχτοπάτηδες κ.α…
Η πιο δημοφιλής κατηγορία όντων της λαϊκής μας παράδοσης, είναι αναμφίβολα οι Καλικάντζαροι. Η φαντασία του λαού μας σχετικά με το πώς είναι αυτά τα όντα οργιάζει…
Η αρχή των μύθων, που είναι σχετικοί με τους Καλικάντζαρους, βρίσκεται στα πολύ-πολύ παλιά χρόνια. Οι Αρχαίοι πίστευαν πως οι Καλικάντζαροι ήσαν οι ψυχές που έβρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή, ανέβαιναν στον απάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού, χωρίς έλεγχο και περιορισμούς. Πολύ αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα. Οι άνθρωποι, έχοντας κρυμμένα τα πρόσωπά τους, έκαναν με θάρρος και χωρίς ντροπή, ό,τι ήθελαν…
Με το πέρασμα του χρόνου, όλα αυτά τα παράξενα φερσίματα, τα μασκαρέματα και οι φόβοι των ανθρώπων, έμειναν ζωντανά στη μνήμη του λαού μας κι η πλούσια φαντασία του, γέννησε σιγά-σιγά τα μικρά, αλαφροΐσκιωτα πλάσματα που τα ονόμασε Καλικάντζαρους.
Σύμφωνα με τη σύγχρονη δοξασία, πρόκειται για “δαιμόνια” που εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο από τις 24 του Δεκέμβρη έως τα μεσάνυχτα στις 5 του Γενάρη. Τη χρονική αυτή περίοδο, από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, ο Χριστός είναι ακόμη αβάφτιστος έτσι, είναι και τα “νερά αβάφτιστα”… Βρίσκουν, λοιπόν, ευκαιρία οι Καλικάντζαροι ν’ αλωνίσουν τον κόσμο.
Η δοξασία τους θέλει να είναι μαυριδεροί, ασχημομούρηδες, ψηλοί και ξερακιανοί. Να φοράνε σιδεροπάππουτσα, να έχουν κόκκινα μάτια, πόδια τράγου και τριχωτό σώμα. Καθένας τους, έχει κι από ένα κουσούρι. Άλλος κουτσός, άλλος στραβός ή μονόφθαλμος, άλλος μονοπόδαρος ή στραβοπόδαρος, άλλοι στραβοχέρηδες, στραβοπρόσωποι, με καμπούρα ή ουρά. Είναι διχόγνωμα όντα και φιλόνικοι και έτσι, δεν μπορούν να κάνουν μέχρι το τέλος μία δουλειά και όλα τα αφήνουν στη μέση… Κάτι μου θυμίζει… Όσο, όμως και αν διαφωνεί ο λαός για το πώς μοιάζουν οι Καλικάντζαροι, όλοι συμφωνούν σε ένα πράγμα: στην ατελείωτη βλακεία και κουταμάρα τους! Πάλι κάτι μου θυμίζει…
Η παράδοση τους θέλει, ολόκληρο το χρόνο να ζουν κάτω από τη γη, προσπαθώντας άλλος με τσεκούρι, άλλος με πριόνι ή μπαλτά και άλλοι με τα νύχια και τα σουβλερά τους δόντια, να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Κόβουν-κόβουν, μέχρι που έχει απομείνει πολύ λίγο ακόμα, αλλά τότε, έρχονται τα Χριστούγεννα κι επειδή, φοβούνται μην πέσει η γη και τους πλακώσει…, λένε «…αφήστε το να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του». Για δες… Πολλές ομοιότητες… Ανεβαίνουν λοιπόν πάνω στη γη για να τυραννήσουν τους ανθρώπους και τα Θεοφάνια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο ολάκερο, ακέραιο, άκοπο. Αθάνατη Ελλάδα για σου…! Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα, και όλο απ’ την αρχή…
Και τι δεν κάνουν οι Καλικάντζαροι… Και όλο προσπαθούν… ξεπροβάλλοντας ένας-ένας από τις τρύπες τους… Και περιμένουν να σμίξει η μέρα με τη νύχτα για να ολοκληρώσουν το ανίερο σκοπό τους… Κι έχουν ή παίρνουν διάφορες μορφές, ακόμη και ανθρώπινες… Είναι πολύ ευκίνητοι… και ξέρουν να πηδούν από κατάσταση σε κατάσταση και από θέμα σ’ άλλο θέμα… Και βέβαια, κάνουν ζημιές μεγάλες γιατί, οι περισσότεροι άνθρωποι αδιαφορούν και γελούν με τα καμώματά τους… Κι είναι λίγοι, πολύ λίγοι αυτοί που ξέρουν και παίρνουν προφυλάξεις…
Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που θέλουν να τους καλοπιάσουν και τους δίνουν γλυκά και τηγανίτες και καλούδια διάφορα για να τα έχουν καλά μαζί τους…
Ο πιο γνωστός καλικάντζαρος είναι ο “Μανδρακούκος” και είναι πάντα ο εκάστοτε αρχηγός τους… Κρατάει για σκήπτρο την ποιμαντορική του γκλίτσα και συχνάζει εκεί που υπάρχει μπόλικο κεχρί…
Δεν ξέρω αν οι Καλικάντζαροι τρόμαζαν ποτέ στ’ αλήθεια τους ανθρώπους. Οι σημερινοί όμως Καλικάντζαροι που κυβερνούν την ανθρωπότητα και διαφεντεύουν τις ζωές μας και την πορεία μας, γιατί εμείς τους δώσαμε την άδεια να το κάνουν… είναι και τρομακτικοί και σιχαμεροί!!!!!!!!!!!!!
Nuntiusweb