Η διπλωματία μίλησε. Και δεν κατάφερε και πολλά. Ποιος μένει να μιλήσει τώρα, αν όχι τα “τεχνικά-στρατιωτικά” μέτρα που έχει αναγγείλει η Μόσχα;
Η πυκνότερη (και μάλλον κρισιμότερη στα πρόσφατα χρονικά) εβδομάδα επαφών ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση μόλις έληξε αφήνοντας ένα επικίνδυνο κενό. Με τα λόγια του Ρώσου υφυπουργού Εξωτερικών, Αλεξάντερ Γκρουσκό, “η Ρωσική Ομοσπονδία και το ΝΑΤΟ δεν έχουν πια καμία απολύτως θετική ατζέντα που να τους ενοποιεί”. Όμως αυτό είναι μια επικίνδυνη πραγματικότητα, ιδίως για την Ευρώπη, της οποίας η ασφάλεια, αλλά και η οικονομική ευστάθεια τίθεται εν αμφιβόλω.
Οι τρεις συναντήσεις της εβδομάδας, ήτοι ο Στρατηγικός Διάλογος ΗΠΑ-Ρωσίας τη Δευτέρα στη Γενεύη, η συνεδρίαση (πρώτη μετά το 2019) του Μικτού Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας την Τετάρτη στις Βρυξέλλες, καθώς και οι διαβουλεύσεις στο πλαίσιο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη την Πέμπτη στη Βιέννη αποτέλεσαν τον καρπό του οιονεί τελεσιγράφου που επέδωσε η Μόσχα στα μέσα Δεκεμβρίου, υπό μορφήν δύο σχεδίων διεθνών συμφωνιών, με την Ουάσινγκτον και την Ατλαντική Συμμαχία, για την παροχή νομικά δεσμευτικών εγγυήσεων ασφαλείας στη ρωσική πλευρά.
Απόρριψη των “κόκκινων γραμμών”
Πρόκειται για ό,τι ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου Βλαντίμιρ Πούτιν (ο οποίος, διόλου τυχαία, είχε δύο βιντεοδιασκέψεις στις αρχές και τα τέλη Δεκεμβρίου με τον Αμερικανό ομόλογό του) έχει αποκαλέσει “κόκκινες γραμμές” της χώρας του. Και συνοψίζονται εντέλει σε δύο απαιτήσεις: τη μη περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς (με την εισδοχή λ.χ. της Ουκρανίας και της Γεωργίας) και τη μη εγκατάσταση επιθετικών οπλικών συστημάτων στα σύνορα της Ρωσίας.
Με άλλα λόγια, διεκδικείται η αντιστροφή της “περικύκλωσης” της Ρωσίας που ξεκίνησε (παρά τις περί του αντιθέτου προφορικές διαβεβαιώσεις στον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ όταν συγκατατέθηκε στην επανένωση της Γερμανίας) το 1997 και συνεχίσθηκε, διά της τακτικής της “σαλαμοποίησης” όπως την αποκαλούν οι Ρώσοι, με συνολικά πέντε διευρύνσεις του ΝΑΤΟ μέχρι τα “περίχωρα” της Αγίας Πετρούπολης.
Οι ρωσικές “κόκκινες γραμμές” απορρίφθηκαν τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο, καθώς η “συλλογική Δύση” θεωρεί σκανδαλώδες το να θέσει όρια στην επέκταση του ΝΑΤΟ εξαρτώντας την από τη συγκατάθεση της Ρωσίας. (Εν είδει αντιπερισπασμού ξεκίνησε μάλιστα ανεπισήμως και συζήτηση για ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας.) Όπως το έθεσε ο Γ.Γ. της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ η πολιτική Ανοικτών Θυρών του ΝΑΤΟ δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, καθώς εναπόκειται σε κάθε κράτος ξεχωριστά να προβαίνει ελεύθερα στις διαρρυθμίσεις ασφαλείας που επιθυμεί. Δηλώθηκε, ωστόσο, κατά τις συναντήσεις αυτής της εβδομάδας ότι ο διάλογος συνεχίζεται, με προτεινόμενα αντικείμενα την επανέναρξη συνομιλιών για τον περιορισμό των εξοπλισμών και την αποκατάσταση διαύλων πολιτικοστρατιωτικής επικοινωνίας ΝΑΤΟ και Ρωσίας, με την επαναλειτουργία των γραφείων επαφής στη Μόσχα και τις Βρυξέλλες.
Κινήσεις κλιμάκωσης
Η Μόσχα όμως δεν ενδιαφέρεται για ό,τι θεωρεί ως μια τακτική εξαγοράς χρόνου. Εξού και στη μεγάλη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χθες ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε ότι αναμένει εντός των επόμενων ημερών γραπτές απαντήσεις στα όσα γραπτώς υπέβαλε η Μόσχα στα μέσα Δεκεμβρίου. Και μολονότι εξήρε την πρωτοβουλία του Τζο Μπάιντεν να ανανεώσει τη συνθήκη ελέγχου των πυρηνικών New START και να συναντηθεί διά ζώσης με τον Πούτιν τον περασμένο Ιούνιο, πρόσθεσε απειλητικά: “Την ίδια ώρα θα συνεχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για κάθε είδους πιθανές εξελίξεις”.
Όλα αυτά, κατά σατανική σύμπτωση, ενώ η Ουκρανία δεχόταν μαζική κυβερνοεπίθεση και στο Καπιτώλιο ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ εισηγούνταν δέσμη κυρώσεων για την περίπτωση ρωσικής εισβολής, οι οποίες στοχοποιούν ακόμη και τον ίδιο τον Πούτιν και απειλείται να αποκόψουν μεγάλες ρωσικές εταιρείες από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Θα πρόκειται, εάν υιοθετηθούν, ασφαλώς για οιονεί κήρυξη πολέμου – που δεν μπορεί να αφήσει αλώβητη την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.
Προφανώς βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην ενεργοποίηση των περιώνυμων ρωσικών “τεχνικών-στρατιωτικών μέτρων”. Θα ήταν ευχής έργον να καταλάβαινε κανείς εκ των προτέρων ποια θα είναι αυτά. Πάντως η επικέντρωση των κυβερνήσεων και των μέσων ενημέρωσης της Δύσης στο ενδεχόμενο μιας εισβολής στην Ουκρανία συσκοτίζει την γκάμα των διαθέσιμων επιλογών της Μόσχας. Ήδη ο υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ αφήνει να πλανάται το ενδεχόμενο αποστολής ρωσικών δυνάμεων στην Κούβα ή τη Βενεζουέλα.
Και ο Λαβρόφ υπαινίχθηκε ότι η ρωσική απάντηση θα αφορά την ανάπτυξη στρατιωτικού υλικού, αλλά παρέπεμψε για τις όποιες αποφάσεις στον πρόεδρο Πούτιν, αφού ληφθούν οι ζητούμενες γραπτές απαντήσεις των ΗΠΑ. “Δεν μπορούμε να περιμένουμε για πάντα” ήταν η χαρακτηριστικότερη αποστροφή του.
Το πραγματικό κίνητρο
Στη ρωσική δημόσια συζήτηση διατυπώνεται εδώ και καιρό η άποψη ότι η Δύση (και κυρίως οι ΗΠΑ) είναι ένας παίκτης “νιενταγκαβαρασπασόμπνι”, ήτοι μη δυνάμενος να οδηγηθεί σε αξιόπιστη συμφωνία. Η αξιολόγηση αυτή συνδέεται με το “πνεύμα εξαίρεσης” που διέπει την Ουάσινγκτον, ως δύναμη που δεν δέχεται να κριθεί με τα μέτρα και να υποστεί τους περιορισμούς των υπολοίπων κρατών. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αντιμετωπίζονται υποτιμητικά από τη Μόσχα ως κράτη χωρίς στρατηγική αυτονομία και πραγματική κυριαρχία, προοριζόμενα να ακολουθήσουν την γραμμή που εκάστοτε εκπονείται στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Αλλά με αυτή τη λογική, πραγματική διαπραγμάτευση δεν είναι δυνατόν να υπάρξει παρά μόνο εάν μεσολαβήσει κάτι το οποίο θα διαρρήξει την αυτοεικόνα των Δυτικών και αλλάξει τον συσχετισμό δύναμης. Συνεπώς, τα όσα συνέβησαν αυτή την εβδομάδα δεν είναι παρά η νομιμοποιητική (εντός και εκτός συνόρων) προεργασία για αυτό το “κάτι”.
Μήνυμα και προς Ελλάδα
“Κατανοώ ότι η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Όμως επίσης βλέπουμε ότι η Ελλάδα δεν θέλει να ακολουθήσει την οδό της επιδείνωσης των αντιρωσικών κυρώσεων, η Ελλάδα καταρχήν δεν αισθάνεται ικανοποίηση από όσα τώρα συμβαίνουν μεταξύ Δύσης και Ρωσικής Ομοσπονδίας. Εμπιστευόμαστε τους Έλληνες φίλους μας ότι με τη σοφία τους θα κάνουν την επιλογή, που ανταποκρίνεται στις πεποιθήσεις τους”, δήλωσε ο Λαβρόφ ερωτηθείς σχετικά με πρόσφατες αναφορές του εκπροσώπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ σε μεταφορά εξοπλισμού στην Ουκρανία μέσω και της βάσης της Αλεξανδρούπολης.
Σύμφωνα με τον Ρώσο υπουργό κατά την πρόσφατη “πολύ καλή” τηλεφωνική συνομιλία με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια “θίξαμε το θέμα των νέων βημάτων, που έγιναν στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, για την ενίσχυση του καθεστώτος του λιμένος της Αλεξανδρούπολης για τους σκοπούς του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και ναι φυσικά διαβάσαμε σε ποιες κατευθύνσεις θα χρησιμοποιήσουν το λιμάνι αυτό οι Αμερικανοί”.
