Ο Γιαπωνέζος σκηνοθέτης Χιροκάζου Κόρε Έντα μας εντυπωσίασε πριν δύο μήνες περίπου με το «Τρίτο Έγκλημα» και έρχεται τώρα με το βραβευμένο με τον «Χρυσό Φοίνικα» στις Κάννες το «Κλέφτες καταστημάτων», για να εδραιώσει την εκτίμησή μας για τις σκηνοθετικές του ικανότητες, τον ανθρωπισμό του και την φιλοσοφική του στάση απέναντι στα πράγματα.
Το βασικό του θέμα στην ταινία είναι ότι οι δεσμοί αγάπης υπερβαίνουν τους δεσμούς αίματος. Αυτή η απλή παραδοχή δίνεται με λιτό ευκρινή τρόπο, χαμηλούς τόνους, χωρίς εντυπωσιασμούς, όπως και άλλοι μεγάλοι Ιάπωνες σκηνοθέτες από τους οποίους επηρεάστηκε και ο Κεν Λόουτς που θαυμάζει. Παρόλα αυτά δεν υστερεί σε πολύ ωραία πλάνα, όπως στην ακροθαλασσιά, στην παρατήρηση των πυροτεχνημάτων, στην ερωτική σκηνή των δύο ηρώων, αλλά ούτε σε συγκίνηση, όπως στις εξομολογήσεις της μάνας στο τέλος. Και η επιλογή των ηθοποιών που ενσαρκώνουν τους απλοϊκούς ήρωες και τα γεμάτα αθωότητα παιδιά είναι εξαιρετική.
Ο χώρος που κινείται είναι η εργατική τάξη της Ιαπωνίας, που επιβιώνει δύσκολα, παρά την επίμοχθη προσπάθεια και έχει πάντα τον φόβο της ανασφάλειας και της απόλυσης. Επικεντρώνεται σε μία παράταιρη οικογένεια, αποτελούμενη από ένα ζευγάρι χωρίς παιδιά, που ζει με μία ηλικιωμένη κυρία που διώχθηκε στην ουσία από την οικογένειά της, όταν ο σύζυγός της παντρεύτηκε άλλη γυναίκα, με την εγγονή της, που οι γονείς της την παρέδωσαν στην γιαγιά και με ένα αγοράκι που βρήκε το πονόψυχο ζευγάρι έξω από ένα καζίνο.
Η οικογένεια συμπληρώνεται και από ένα άλλο κοριτσάκι που συναντά κάθε μέρα ο άνδρας μόνο, κλαμένο και τελικά κακοποιημένο από τους γονείς του και που το υιοθετούν, αφού μάλιστα δεν δηλώνεται στην αστυνομία από τους βιολογικούς γονείς του, παρά την παρέλευση δύο μηνών.
Η παράξενη οικογένεια σίγουρα δεν αποτελείται από τους ανεπίληπτους καλούς άλλων ταινιών. Έχουν, όπως όλοι, τα ελαττώματά τους, με κύριο την συμπλήρωση του πενιχρού εισοδήματός τους με κλοπή τροφίμων, κυρίως από σούπερ μάρκετ. Άλλωστε το μότο τους είναι ότι “όσο δεν χρεωκοπούν τα μαγαζιά δεν πειράζει να κλέβεις κάτι” και ότι “τα εμπορεύματα είναι για όλους, όσο βρίσκονται στο κατάστημα”. Προσπαθούν επίσης να κερδίσουν, όσα μπορούν, από τους άλλους. Αλλά από την άλλη έχουν μεγάλη συμπόνοια για τον συνάνθρωπο, δείχνουν αγάπη ο ένας για τον άλλο, έχουν μία αθωότητα και σεμνότητα και στις ανακρίσεις των αστυνομικών, όταν αποκαλύπτονται, αναλαμβάνουν όλη την ευθύνη για τις πράξεις τους, όταν ο θεατής βλέπει ξεκάθαρα ποιος είναι ο αίτιος για την απάνθρωπη στάση απέναντι κυρίως στα παιδιά.
Ο Κόρε Έντα και σ’ αυτή του την ταινία ασχολείται με τις ανθρώπινες σχέσεις, καυτηριάζει την εγκατάλειψη παιδιών και ανήμπορων ανθρώπων, τονίζει την ανέχεια που οδηγεί σε μικροπαρανομίες και γενικά κατηγορεί όλο το σύστημα που εξαχρειώνει τους ανθρώπους, φυλακίζει τους πιο ανεύθυνους και αφήνει στο απυρόβλητο τους πραγματικούς αίτιους.