Μέχρι χθες ο γενικευμένος εμπορικός πόλεμος ήταν απλώς ένα απειλητικό ενδεχόμενο. Ωστόσο, από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής (ώρα Αμερικής) αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα. Χρειάστηκε, μάλιστα, οι Αρχές της Κίνας να καθυστερήσουν την έναρξη εφαρμογής των δικών τους αντιμέτρων, ώστε να μη φανεί, λόγω της διαφοράς ώρας, ότι είναι ο ασιατικός γίγαντας που έκανε πρώτος το μοιραίο βήμα. Την αμφίβολη αυτή τιμή θα επιφυλάξουν τα αυριανά εγχειρίδια Ιστορίας κατεξοχήν στον Ντόναλντ Τραμπ με την εφαρμογή των νέων αμερικανικών δασμών 25% σε κινεζικά προϊόντα ύψους 34 δισ. δολαρίων – και άλλων 16 δισ. δολαρίων σε κατοπινό χρόνο.
Η απάντηση της Κίνας
Όχι ότι οι Κινέζοι ιθύνοντες κινούνται ως “περιστερές”. Είναι, μάλιστα, το ύφος των δικών τους ανακοινώσεων που πείθει ότι η αναμέτρηση ενδέχεται ήδη να έχει “ξεφύγει” για τα καλά. Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας υπογράμμισε ότι το Πεκίνο “δεν θα ρίξει την πρώτη βολή, ωστόσο η Κίνα θα αναγκαστεί να ανταποδώσει όπου χρειάζεται προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντα της χώρας και του λαού”. Στο μεταξύ, η κινεζική κυβέρνηση θα λάβει μέτρα για να βοηθήσει τις εταιρείες που επηρεάζονται από την εμπορική διαμάχη.
Εν συνεχεία, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι οι τελευταίες ενέργειές της παραβιάζουν τους κανονισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου: “Η Κίνα είναι πάντα αντίθετη σε μέτρα προστατευτισμού στο εμπόριο”, ανέφερε η εκπρόσωπος της κινεζικής διπλωματίας, Λου Κανγκ, και πρόσθεσε: “Μετά την άδικη απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς, η Κίνα έθεσε αμέσως σε εφαρμογή αντίστοιχους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα”. Παράλληλα, το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου σχεδιάζει να προσφύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ενώ έχει γνωστοποιήσει ότι θα συνεργαστεί με άλλες χώρες για να προστατεύσει το παγκόσμιο σύστημα του ελεύθερου εμπορίου”. Στο μεταξύ, η κινεζική κυβέρνηση θα λάβει μέτρα για να βοηθήσει τις εταιρείες που επηρεάζονται από την εμπορική διαμάχη.
Έπονται άλλα 200 δισ.
Οι νέοι αμερικανικοί δασμοί στοχεύουν σε ενδιάμεσα βιομηχανικά αγαθά, όπως μηχανήματα, ανταλλακτικά αυτοκινήτων, προϊόντα πληροφορικής και ιατρικές συσκευές, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος έχει απειλήσει ότι, αν το Πεκίνο προχωρήσει σε αντίποινα, θα υπάρξει αμερικανική κλιμάκωση, καθώς ο ίδιος έχει διατάξει τον αντιπρόσωπο για το εμπόριο των ΗΠΑ να εντοπίσει άλλα 200 δισ. δολ. σε κινεζικά προϊόντα στα οποία θα μπορούσαν να υποβληθούν κυρώσεις.
Από την άλλη, τα αντίμετρα της Κίνας εστιάζουν σε αγροτικά προϊόντα από τις ΗΠΑ, όπως τη σόγια και το χοιρινό, σε εμπορικά οχήματα και στο αργό πετρέλαιο.
Προηγούμενες διαρροές εσωτερικών εγγράφων του Λευκού Οίκου που φέρουν τον Τραμπ αποφασισμένο να οδηγήσει στην κατάρρευση πυλώνες της πολυμερούς διεθνούς αρχιτεκτονικής όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αλλά και η Ε.Ε. αποτελούν κάτι παραπάνω από απλά λόγια.
Τα κίνητρα του Τραμπ
Σε μια συγκυρία, άλλωστε, κατά την οποία ο Τραμπ ετοιμάζεται για το καθοριστικό ραντεβού του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, γίνεται σαφές ότι όλες του οι κινήσεις υποτάσσονται στον ευρύτερο στόχο της αναμέτρησης, οικονομικής αλλά και με γεωπολιτικά συμφραζόμενα, με την Κίνα. Το τεχνολογικό πλεονέκτημα που προτίθεται η χώρα του Σι Τζινπίνγκ να αποκτήσει με το πολυσυζητημένο πρόγραμμα “Μade in China 2025” αποτελεί τη σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι των αμερικανικών ανησυχιών.
Από την άλλη πλευρά, το στενό πολιτικό πλεονέκτημα που χαρίζει ο προστατευτισμός δεν διαφεύγει της προσοχής του Τραμπ. Οι κινήσεις του στο έτερο μέτωπο, αυτό των επαπειλούμενων δασμών στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, μαρτυρούν τα οφέλη που θα είχε για την αμερικανική ενδοχώρα ο υποχρεωτικός επαναπατρισμός εργοστασίων (κατ’ αντίστροφη φορά προς την ανακοινωθείσα μετεγκατάσταση της Ηarley Davidson).
Ο φόβος της ύφεσης
Η αμερικανική ελίτ, όμως, κάθε άλλο παρά συντάσσεται με την πολιτική Τραμπ. Ήδη η Bank of America – Merrill Lynch έχει προειδοποιήσει ότι ο εμπορικός πόλεμος κινδυνεύει να βυθίσει την παγκόσμια και, άρα, και την αμερικανική οικονομία σε ύφεση.
Περισσότερο όλων, όμως, η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ ανησυχεί, όπως κατέδειξε η δημοσιοποίηση την Πέμπτη των πρακτικών της συνεδρίασης Ιουνίου της διοίκησης της Fed, για τις επιπτώσεις στο επιχειρηματικό κλίμα και στις επενδύσεις από την αβεβαιότητα που γεννά ο εμπορικός πόλεμος.
Ποιος “πληρώνει” άμεσα
Ως προς τα άμεσα αποτελέσματα των τελευταίων μέτρων και αντιμέτρων, η Moody’s Analytics εκτιμά ότι οι περιοχές των ΗΠΑ που θα επηρεαστούν περισσότερο από τα κινεζικά αντίμετρα είναι οι κεντρικές Πολιτείες των ΗΠΑ, που έχουν μεγάλη παραγωγή σόγιας (η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σόγιας στον κόσμο), οι μεσοδυτικές Πολιτείες, που διαθέτουν μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, και πετρελαιοπαραγωγές περιοχές όπως η Ντακότα και το Τέξας.
Αιφνιδιασμένη και αμήχανη η Ευρώπη
Ο ασκός του Αιόλου που άνοιξε ο Τραμπ ως προς το διεθνές εμπόριο, σε συνδυασμό με τις πιέσεις προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών τους δαπανών, συνιστά μια πρόκληση που αιφνιδιάζει την Ευρώπη. Κατά τον Φρανσουά Εσμπούρ της γαλλικής εφημερίδας “Le Monde”, η πρόκληση Τραμπ αποτελεί την τρίτη μεγάλη στρατηγική κρίση της ευρωπαϊκής ενοποίησης μέσα σε μία δεκαετία. Μετά την κρίση του ευρώ, που ανασχέθηκε χωρίς να επιλυθεί, και την προσφυγική κρίση, που ούτε καν ανασχέθηκε, η Ε.Ε. θα πρέπει να βρει κοινό βηματισμό στην αντιμετώπιση των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας. Ο Εσμπούρ παραβάλλει την κατάσταση της Ε.Ε. με αυτήν την Κίνας τον 19ο αιώνα, αδύναμη όπως ήταν να ενωθεί και να ορθωθεί απέναντι σε αναδυόμενες ξένες δυνάμεις. Στον βαθμό, δε, που η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει την πολιτική βούληση (και τα στρατιωτικά μέσα) να αντιτάξει ένα διαφορετικό μοντέλο, αυτό που υποχωρεί είναι η δική της συγκρότηση, όπως δείχνει το παράδειγμα του Brexit και των χωρών Βίζεγκραντ.
Ο Μάρτιν Γουλφ των “Financial Times”, πάλι, εκτιμά ότι η στάση του Τραμπ έναντι της Ε.Ε (και της Κίνας) μπορεί να αποτελέσει καμπή της ιστορίας, καθώς ο “τραμπισμός” ενδέχεται να έχει διάρκεια, και πάντως προσέρχεται στην μάχη των αμερικανικών “ενδιάμεσων εκλογών” του φθινοπώρου με αλώβητο το εκλογικό του μπλοκ και, άρα, με σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας.
