Χρειάστηκαν διαπραγματεύσεις πέντε ετών, η ταχεία άνοδος της Κίνας, αλλά και η στροφή των ΗΠΑ στον εμπορικό προστατευτισμό, για να οριστικοποιήσουν Ευρωπαϊκή Ένωση και Ιαπωνία τη Συμφωνία Οικονομικής Συνεργασίας. Είναι η μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στον πλανήτη και δημιουργεί την πιο εκτεταμένη ανοιχτή οικονομική ζώνη, καλύπτοντας περίπου 600 εκατομμύρια ανθρώπους και το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ανοίγει την αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα ιαπωνικά αυτοκίνητα και ηλεκτρονικά είδη και την ιαπωνική στα ευρωπαϊκά αγροτικά προϊόντα, μειώνοντας αισθητά ή και καταργώντας πλήρως τους δασμούς, αλλά και προωθώντας τη συνεργασία στο μέτωπο των προτύπων ασφαλείας και του ρυθμιστικού πλαισίου.
Οι διμερείς συναλλαγές
Το διμερές εμπόριο ανήλθε στα 125 δισ. ευρώ το 2016. Με πληθυσμό 123 εκατομμυρίων και οικονομία περίπου 33% μεγαλύτερη από εκείνη της Γερμανίας, η Ιαπωνία είναι ήδη μία μεγάλη αγορά για τις εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξάγουν αγαθά αξίας 56 δισ. ευρώ και υπηρεσίες 28 δισ. ευρώ ετησίως στην ιαπωνική αγορά. Αν και η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είναι η τρίτη μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά του πλανήτη και δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ε.Ε. στην Ασία, μετά την Κίνα, στη συνολική κατάταξη με τους εξαγωγικούς προορισμούς της Ένωσης είναι μόλις έβδομη. Για την Ιαπωνία, από την άλλη, η Κοινότητα είναι ο τρίτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος, καλύπτοντας το 10% των συναλλαγών της. Οι δύο πλευρές ευελπιστούν πως με την άρση δασμών ύψους 1 δισ. ευρώ ετησίως, ο όγκος του διμερούς εμπορίου θα πολλαπλασιαστεί.
Η εμπορική συμφωνία ΕΕ – Ιαπωνίας μήνυμα κατά ΗΠΑ αλλά και Κίνας
Η εμπορική συμφωνία ΕΕ – Ιαπωνίας, πέραν από το γεγονός ότι εξυπηρετεί πρώτα απ’ όλα και κυρίως τους μεγάλους ανταγωνιστικούς πολυεθνικούς ομίλους της ΕΕ και της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, ενώ θα πλήξει καίρια τις εκατέρωθεν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τις εργασιακές σχέσεις, την απασχόληση και τις πιο αδύνατες χώρες της ΕΕ, στρέφεται εκ των πραγμάτων και κατά των ΗΠΑ αλλά και της Κίνας.
Ενημερώνοντας για την οριστικοποίηση της συμφωνίας οι Βρυξέλλες και το Τόκιο έσπευσαν να επισημάνουν ότι η σπουδαιότητά της δεν περιορίζεται στο οικονομικό μέτωπο. «Πέραν της αξιοσημείωτης οικονομικής αξίας της, έχει στρατηγικό χαρακτήρα, καθώς αποκαλύπτει τη δέσμευση των δύο πλευρών σε ανοιχτές, ελεύθερες και δίκαιες αγορές, με ξεκάθαρους και διαφανείς κανόνες» ανέφεραν σε κοινή ανακοίνωσή τους ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίντζο Άμπε. «Στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα στον κόσμο ότι συνεχίζουμε να δίνουμε μάχη κατά του πειρασμού του προστατευτισμού» κατέληξαν.
Ήταν μια έμμεση αναφορά στη στάση της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία επέλεξε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία των χωρών του Ειρηνικού «TTP» (που περιλαμβάνει την Ιαπωνία και ακόμη 11 οικονομίες), έχει βάλει στον πάγο τις διαπραγματεύσεις για την «TTIP» συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την Ε.Ε., και σχεδιάζει την επιβολή δασμών 20% στις εισαγωγές.
Εκ των πραγμάτων, επίσης, η εμπορική συμφωνία ΕΕ – Ιαπωνίας συνιστά εμπορικό πλήγμα κατά της Κίνας, παρότι η τελευταία για ευνόητους λόγους αποστρέφεται τις τάσεις προστατευτισμού.
«Ελεύθερο» εμπόριο ή προστατευτισμός;
Είναι σαφές, ότι οι στρατηγικές του λεγόμενου «ελεύθερου» εμπορίου ή της λεγόμενης «παγκοσμιοποίησης» (με όρους αγορών) ευνοούν αποκλειστικά τις πλουσιότερες χώρες και τις πιο «ανταγωνιστικές» των πολυεθνικών εταιρειών, σε βάρος – συνήθως – των μικρών επιχειρήσεων, της αυτοαπασχόλησης, των εργαζομένων, των εργασιακών σχέσεων, του κοινωνικού κράτους και της απασχόλησης.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι λεγόμενες πολιτικές «προστατευτισμού» διασφαλίζουν κατ’ ανάγκην τα συμφέροντα των οικονομικά αδύνατων χωρών και των εργαζομένων.
Το εμπόριο και η διεθνής ανάπτυξή του είναι αναγκαίο εργαλείο για έναν καλύτερο κόσμο.
Οι εμπορικές σχέσεις, όμως, μεταξύ των χωρών πρέπει να είναι όχι μόνο προωθημένες αλλά και δίκαιες. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να διασφαλίζουν ισοσκελισμένα, λίγο – πολύ, εμπορικά ισοζύγια, ουσιαστική μεταφορά πόρων, οργανωτικών μεθόδων και τεχνολογίας από πλουσιότερες σε φτωχότερες χώρες, με στόχο την συνεχή σταδιακή σύγκλισή τους και δυνατότητες στις φτωχότερες χώρες να «προστατεύουν» τομείς και κλάδους της οικονομίας τους, όποτε αυτό είναι αναγκαίο και για όσον χρόνο είναι απαραίτητο.