Μαζικές πανελλήνιες αντιδράσεις έχουν προκαλέσει οι κινήσεις και οι δηλώσεις του υπουργείου Παιδείας σε σχέση με τα καλλιτεχνικά μαθήματα στο Γενικό Λύκειο. Ως «απάντηση» στην ολοκληρωτική κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο Λύκειο με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα, στη Σελίδα “Καλλιτεχνικά μαθήματα στο Γενικό Λύκειο” ανεβαίνουν συνεχώς έργα μαθητών από τα καλλιτεχνικά μαθήματα επιλογής που γίνονταν μέχρι τώρα.
Οι δημιουργοί της σελίδας καλούν όσους διδάσκουν ή δίδαξαν στο παρελθόν να κοινοποιούν τα έργα των μαθητών τους, παρουσιάζοντας εύγλωττα, μέσω εικόνων, τη συμμετοχή και το έργο των καλλιτεχνικών μαθημάτων στα Γενικά Λύκεια τα προηγούμενα χρόνια -έργο που αμφισβητήθηκε ευθέως από το Υπουργείο Παιδείας και ουσιαστικά χαρακτηρίστηκε επίσημα σποραδικό και αμελητέο, για να δικαιολογήσει την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο Λύκειο.
Έχοντας ως κύριο στόχο το περιεχόμενο της σελίδας (και το μήνυμα της για την ανάγκη της διατήρησης της τέχνης σε κάθε ηλικιακή βαθμίδα) να φτάσει όχι μόνο στους εκπαιδευτικούς εικαστικούς και τους ανθρώπους της τέχνης, αλλά σε γονείς, μαθητές και σε κάθε ενδιαφερόμενο, οι δημιουργοί της σελίδας καλούν το ευρύ κοινό να περιηγηθεί και να δει τι καταργείται στην πράξη με το νέο πρόγραμμα.
Σε πρόσφατο δελτίο τύπου, το υπουργείο Παιδείας επικαλείται τη χαμηλή συμμετοχή των μαθητών στα (μέχρι πρότινος επιλεγόμενα) καλλιτεχνικά μαθήματα στο Λύκειο ως λόγο για την κατάργηση τους, χωρίς να εξετάζει ή να αναφέρει τους βασικούς λόγους της «χαμηλής συμμετοχής». Συγκεκριμένα, το υπουργείο παραθέτει τα εξής στοιχεία:«Στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα του Λυκείου, η Μουσική και τα Καλλιτεχνικά υπήρχαν ως μάθημα επιλογής στην Α’ Λυκείου, όπου, σύμφωνα με την ΥΑ 139454/Δ2, ΦΕΚ Β΄ 3807/04.09.2018, οι μαθητές μπορούσαν να παρακολουθήσουν ένα μάθημα επιλογής, το οποίο διδασκόταν 2 ώρες εβδομαδιαίως. Είχε παρατηρηθεί όμως χαμηλή συμμετοχή σε αυτό (στα εικαστικά και τη μουσική αθροιστικά, το έτος 2018-2019, συμμετείχε το 7,9% των μαθητών της Α’ Λυκείου, 9% το έτος 2019-2020), και σποραδικότητα στη διδασκαλία των μαθημάτων αυτών, τα οποία δεν μπορούσαν να υπηρετήσουν το σκοπό τους. […] Αναφορικά με τη Γ’ Λυκείου, το θέμα της διδασκαλίας του σχεδίου θίγει ευρύτερα το ζήτημα της διδασκαλίας πανελλαδικώς εξεταζόμενων ειδικών μαθημάτων, και κυρίως ιταλικά, ισπανικά, αρμονία, έλεγχος μουσικών και ακουστικών ικανοτήτων, μουσική αντίληψη και γνώση, μουσική εκτέλεση και ερμηνεία, κανένα από τα οποία δε διδάσκεται στη Γ’ τάξη Γενικού Λυκείου. Εν προκειμένω, υπήρχε πάλι πολύ χαμηλή συμμετοχή των μαθητών, παραδείγματος χάρη το Γραμμικό Σχέδιο το έτος 2019-2020 επέλεξαν και παρακολούθησαν μόλις 4 στους 100 μαθητές».
Σε απάντησή της, η Ένωση Εκπαιδευτικών Εικαστικών Μαθημάτων, επισημαίνει πως τα χαμηλά ποσοστά που εμφανίζει το υπουργείο Παιδείας «οφείλονται στις διοικητικές παρατυπίες των στελεχών εκπαίδευσης, ενάντια στη βούληση των μαθητών και των γονέων τους και στη διαχρονική απροθυμία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, να καλύψει το σύνολο των αναγκών της Β/θμιας Γενικής Εκπαίδευσης με το αναγκαίο διδακτικό προσωπικό κλάδου ΠΕ08 Καλλιτεχνικών» εξηγώντας πως «για να μετατραπεί η βούληση των μαθητών σε λειτουργικό τμήμα, πρέπει να υπάρχει εκπαιδευτικός με διαθέσιμο ωράριο στο σχολείο, γεγονός που για τον κλάδο μας αφορά ελάχιστες περιπτώσεις, μιας και το Υπουργείο έχει καταργήσει την οργανικότητα στα μαθήματα επιλογής». Η Ένωση σημειώνει ότι, όπως προκύπτει από πίνακα που παραθέτει, για 201 κενά που υπήρχαν στις 20-08-2019, προσελήφθησαν 87 αναπληρωτές πλήρους ωραρίου και 15 μειωμένου και με δεδομένο ότι οι αναπληρωτές μειωμένου ωραρίου, διδάσκουν τα 2/3 των πλήρους, προκύπτει σύνολο 97 αναπληρωτών πλήρους ωραρίου και άρα ποσοστό πλήρωσης των κενών του Αυγούστου 48%.
Με απλά λόγια, αφού δεν υπάρχουν οργανικές θέσεις καθηγητών εικαστικών στα Λύκεια (άρα η κάλυψη των ωρών επαφίεται καθαρά στη συμπλήρωση ωραρίου, αν οι εκπαιδευτικοί δεν συμπληρώνουν τις ώρες τους σε γυμνάσια) και καθώς δεν υπήρχαν αρκετοί αναπληρωτές, σε πολλές περιπτώσεις οι μαθητές δεν είχαν πραγματικά τη δυνατότητα επιλογής των καλλιτεχνικών μαθημάτων και οδηγούνταν σε άλλες επιλογές, καθώς δεν υπήρχαν διαθέσιμοι καθηγητές του κλάδου.
Αξίζει, όμως, να επισημανθεί ότι ακόμα και με το πρόγραμμα που ίσχυε έως σήμερα, ένας μαθητής που ενδιαφερόταν να δώσει στις Πανελλήνιες Ελεύθερο και Γραμμικό σχέδιο για εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική και σε άλλες καλλιτεχνικές σχολές δεν είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει και τα δύο μαθήματα, ακόμα και αν υπήρχε καθηγητής, καθώς αυτά διδάσκονταν ταυτόχρονα σε ένα δίωρο (ζώνη επιλογών) στη Γ’ Λυκείου και θα έπρεπε αναγκαστικά να επιλέξει ή το ένα ή το άλλο. Θα περίμενε κανείς από το υπουργείο Παιδείας να προσπαθήσει να διορθώσει αυτή την αστοχία στη διδασκαλία πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων αντί της ολικής τους κατάργησης.
Παρεμπιπτόντως, τα ποσοστά που αναφέρει το υπουργείο (9% στην Α’ Λυκείου και 4% στη Γ’ Λυκείου) δεν είναι μηδαμινά, ούτε αμελητέα, αν λάβουμε υπόψη όλες τις παραμέτρους, το αντίξοο κλίμα και τις δυσκολίες για την κάλυψη αυτών των ωρών. Το να έχει τη δυνατότητα το 4% ή το 9% των μαθητών να συμμετέχει σε μαθήματα τέχνης είναι οπωσδήποτε προτιμότερο από το 0%, για τους ανθρώπους της τέχνης και για όσους αντιλαμβάνονται τη σημασία της. Τα ποσοστά αυτά, όσο μικρά κι αν ακούγονται, είναι ουσιαστικά για την ίδια την τέχνη και τη θέση της στη ζωή μας.
Ο στόχος ενός υπουργείου Παιδείας εξάλλου θα έπρεπε να είναι η αύξηση αυτών των ποσοστών και όχι η εκμηδένιση τους με την εξάλειψη κάθε δυνατότητας διδασκαλίας της τέχνης σε μια ηλικία κρίσιμη για τη διαμόρφωση πολιτιστικής συνείδησης και αισθητικής κρίσης.
Στην κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στα Λύκεια έχουν αντιδράσει με επιστολές και μηνύματα συμπαράστασης Σχολές, φορείς, ΕΛΜΕ, ενώσεις γονέων και καλλιτέχνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε ανακοίνωση-αίτημα για την επαναφορά των μαθημάτων Τέχνης (Εικαστικά, Μουσική, Στοιχεία Θεατρολογίας), η Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σημειώνει: «Οι Τέχνες συμβάλλουν δραστικά στον εμπλουτισμό της επικοινωνίας, της διεπιστημονικής μάθησης, της αισθητικής καλλιέργειας, της ενσυναίσθησης, της αυτενέργειας, της συλλογικότητας, της ανάπτυξης της δημιουργικότητας, της δημοκρατικότητας και της ηθικής διάστασης των μαθητών και των μαθητριών.
Σε διεθνές επίπεδο, η Unesco καλεί τα κράτη-μέλη της να υποστηρίζουν την καλλιτεχνική εκπαίδευση σε όλη τη σχολική ζωή, αλλά και πέρα από αυτή, καθώς οι Τέχνες αναγνωρίζονται ως το «κλειδί» που εξασφαλίζει στη νέα γενεά τη δυνατότητα επανανακάλυψης του κόσμου που έχει κληρονομήσει. Η καλλιτεχνική εκπαίδευση βοηθά να παραμένει ζωντανή η πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα και συνδράμει στη σχέση κάθε πολιτισμού με τους άλλους, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μίας κοινής κληρονομιάς. Σύμφωνα με την UNESCO και τη Διεθνή Ένωση για τις Τέχνες στην Εκπαίδευση (WorldAllianceforArtsin Εducation–WAAE), η Τέχνη είναι ουσιαστικό στοιχείο μιας ολοκληρωμένης εκπαίδευσης για την πλήρη ανάπτυξη του ατόμου, καθώς οδηγεί στην καλλιέργεια δεξιοτήτων, όπως η δημιουργικότητα, η συνεργασία και η επίλυση προβλημάτων, δεξιοτήτων απαραίτητων για τη μόρφωση πολιτών ανθεκτικών, ανεκτικών στη διαφορετικότητα και την ελευθερία της έκφρασης, με κριτική και πρωτοποριακή σκέψη».
Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας σε ανακοίνωσή της σημειώνει:
«Η Σύγκλητος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, εκφράζει την διαφωνία της για την πρόσφατη απόφαση του ΥΠΑΙΘ να καταργήσει τα καλλιτεχνικά μαθήματα των Εικαστικών και της Μουσικής από το Λύκειο, αντί να εξασφαλίσει την επαρκή υλοποίησή τους σε όλη την επικράτεια, όπως αναμενόταν. […] Είναι συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να προσφέρει στους μαθητές τα μαθήματα της καλλιτεχνικής παιδείας, καθώς μάλιστα το ελεύθερο και το γραμμικό σχέδιο είναι υποχρεωτικά εξεταζόμενα μαθήματα στις πανελλήνιες εξετάσεις και αφορούν τις προϋποθέσεις εισαγωγής σε τουλάχιστον 15 Πανεπιστημιακά τμήματα των Ελληνικών Πανεπιστημίων (7 Σχολές Αρχιτεκτονικής, 4 Σχολές Καλών Τεχνών, τουλάχιστον 4 Τμήματα εφαρμοσμένων τεχνών: Γραφικών Τεχνών, Διακόσμησης, Συντήρησης έργων τέχνης, Φωτογραφίας και νέων μέσων, επίσης Τμήματα Ήχου και Εικόνας, Μορφολογικού σχεδιασμού βιομηχανικών αντικειμένων, Ψηφιακού σχεδιασμού και καλλιτεχνικών εφαρμογών κ.α.). Είναι ασυμβίβαστο οι μαθητές του Λυκείου να εξετάζονται για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις εισαγωγής την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, σε μαθήματα που το Υπουργείο στο νέο Νομοσχέδιο κυριολεκτικά τα καταργεί».
Στο πλαίσιο των αντιδράσεων για την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο Λύκειο, σχεδόν 30.000 υπογραφές έχουν συγκεντρωθεί μέσα σε λίγες μέρες σε ηλεκτρονικό ψήφισμα στο διαδίκτυο, εδώ.
Περισσότερα για τις διεκδικήσεις και τις κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών εικαστικών μαθημάτων στην ιστοσελίδα της Ένωσης Εκπαιδευτικών Εικαστικών Μαθημάτων και facebook page με έργα μαθητών.
