Οι Τούρκοι χρησιμοποιούν το φράγμα Ilisu στον ποταμό Τίγρη, για να ελέγξουν την ευρύτερη περιοχή.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ένα τεράστιο έργο υδροηλεκτρικής ενέργειας στη νοτιοανατολική Τουρκία έχει προκαλέσει χάος στην περιοχή. Τον Ιούλιο του 2018, η κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού ολοκληρώθηκε.
Αρχές φθινοπώρου 2019, η επίθεση της Τουρκίας στα κουρδικά εδάφη και η διείσδυση στην Βόρεια Συρία άλλαξε τους τοπικούς συσχετισμούς.
Αυτό το φράγμα είναι όπλο ενάντια στα πάντα δήλωσε ο Ulrich Eichelmann, Γερμανός οικολόγος και συντηρητής και επικεφαλής της αυστριακής NGO RiverWatch. Σχεδιάστηκε και τώρα κατασκευάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να κρατήσει τα νερά του ποταμού Τίγρη για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Αν αποτιμηθεί το νερό ως όπλο, τα φράγματα είναι τα νέα κανόνια του πολέμου.
Το Ιράκ έχει το πετρέλαιο, η Τουρκία έχει το νερό και μερικές φορές είναι πολύ καλύτερο να έχεις νερό. Οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτης, δύο από τους τρεις μεγαλύτερους ποταμούς στη Μέση Ανατολή μετά τον Νείλο, ξεκινούν από την Τουρκία.
Ο Ευφράτης ρέει στην Τουρκία, νότια μέσα από την καρδιά της Συρίας και εν συνεχεία στο Ιράκ.
Τώρα, και οι δύο αυτοί ιστορικοί, αρχαίοι ποταμοί βρίσκονται υπό τον πλήρη έλεγχο της Τουρκίας.
Σε κάποιο βαθμό, ο ένοχος των μεγάλων αλλαγών είναι η κλιματική αλλαγή.
Πιο άμεσα, η τύχη και η εκμετάλλευση αυτών των ποταμών έγκειται στην ανάπτυξη της υδροηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας και στο φράγμα Ilisu.
Τα φράγματα στον Ευφράτη έχουν μειώσει τη ροή νερού στη Συρία κατά 40% περίπου κατά τα τελευταία 40 χρόνια και στο Ιράκ σχεδόν 200%.
Η περιοχή από την οποία περνούν οι ποταμοί θεωρούνται μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, αποστραγγίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ του 1980 από τον Σαντάμ Χουσεΐν για να νικήσει τους εχθρούς του.
Με την περιορισμένη ροή νερού λόγω του έργου του Ilisu θα υπάρξουν όχι μόνο οικολογικές επιπτώσεις αλλά και ένα τακτικό πλεονέκτημα για τους εχθρούς των κατοίκων της περιοχής δηλαδή τους Κούρδους.
Πριν από τα φράγματα το μεγάλο πρόβλημα ήταν οι πλημμύρες.
Δημιουργώντας ένα μεγάλο ταμιευτήρα, τα οικοσυστήματα, οι κατοικημένες περιοχές και οι αρχαιολογικοί χώροι θα καταστραφούν.
Ο οικισμός 12.000 ετών του Hasankeyf, στις κουρδικές περιοχές έχει ανεκτίμητη αρχαιολογική αξία, που σύντομα θα κατακλυστεί από την τεχνητή λίμνη του Ilisu.
Στο πλαίσιο της επιθετικότητας της Τουρκίας ενάντια στους Κούρδους, οι επιπτώσεις του φράγματος εκτείνεται πέρα από την περιοχή του Κουρδιστάν στην Τουρκία και καλύπτει ολόκληρη τη Συρία και το Ιράκ.
Το φράγμα Ilisu είναι ένα παιχνίδι εξουσίας και κυριαρχίας.
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαιρέθηκε, ενώ σχηματίστηκε η Τουρκία ως ανεξάρτητο κράτος, οι Κούρδοι διαιρέθηκαν σε διάφορα γειτονικά κράτη και απέτυχαν να δημιουργήσουν ανεξάρτητο Κουρδιστάν.
Ήδη από τη δεκαετία του 1930, το νέο τουρκικό έθνος κάτω από τον ιδρυτή Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ άρχισε να διερευνά πώς τα ποτάμια όπως ο Ευφράτης θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας. Μια πρόταση ήταν στην ζώνη Νότιας Ανατολίας – Güneydoğu Anadolu Projesi, ή GAP– εξετάστηκε ήδη από τη δεκαετία του 1960.
Σήμερα, το GAP αποτελείται από 22 φράγματα -συμπεριλαμβανομένου του Ilisu του Ευφράτη και του Atatürk.
Η Τουρκία έθεσε σε λειτουργία το πρώτο από τα φράγματα του GAP στον Ευφράτη το 1974, ελέγχοντας την παροχή νερού απέναντι στους Κούρδους, Ιρακινούς και Σύριους.
Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK, η μαχητική αποσχιστική οργάνωση με έντονη στρατιωτική δράση).
Με το φράγμα Keban, η Συρία έδωσε την δική της απάντηση στον Ευφράτη, το φράγμα Tehba, είχε σχεδιαστεί σε συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Η συνδυασμένη επίδραση των δύο φραγμάτων της Τουρκίας και της Συρίας στον Ευφράτη οδήγησε στην καταστροφική ξηρασία στο Ιράκ, φέρνοντας Ιράκ και Συρία στο χείλος του πολέμου.
Η Τουρκία υπέγραψε το πρωτόκολλο ύδρευσης με το Ιράκ το 1984 και με την Συρία το 1987 αφήνοντας απέξω τους Κούρδους.
Στη συμφωνία με την Συρία, η Τουρκία εξασφάλισε μια καθορισμένη ελάχιστη ετήσια ροή από τη λεκάνη του Ευφράτη στη Συρία.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η τουρκική κυβέρνηση ολοκλήρωσε το φράγμα Ατατούρκ – το τέταρτο μεγαλύτερο φράγμα στον κόσμο – προκαλώντας την αναγκαστική επανεγκατάσταση περισσότερων από 50.000 κατοίκων σε μια κυρίως κουρδική περιοχή.
Καταστράφηκε η αρχαία πόλη Σάμοσατα, μια αρχαία ελληνιστική και στη συνέχεια ρωμαϊκή πρωτεύουσα και γενέτειρα του αρχαίου ποιητή Λουκιανού, καθώς και το Νεβάλλι Τσόρι, ένας νεολιθικός οικισμός όπου, στο μικρό χρονικό διάστημα που είχαν, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μερικούς από τους παλαιότερους γνωστούς ναούς του κόσμου και πολλά μνημεία.
Κατά την ολοκλήρωση της φράγματος του Ατατούρκ, η Τουρκία διέκοψε την πλειονότητα της ροής του Ευφράτη στη Συρία και το Ιράκ για εβδομάδες, καταστρέφοντας τη γεωργία. Την ίδια στιγμή, ο τότε πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ ζήτησε από τη Συρία και το Ιράκ να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του ΡΚΚ.
Τις δεκαετίες που ακολούθησαν οι κουρδικές -τουρκικές σχέσεις συνέχισαν να επιδεινώνονται.
Η Τουρκία υπό τον Πρόεδρο Ερντογάν συνέχισε να χρησιμοποιεί το νερό ως μέσο πίεσης προς τις γειτονικές χώρες.
Το 2009, υπέστη μια από τις χειρότερες ξηρασίες με την Τουρκία να παραμένει αδιάλλακτη.
Η τουρκική κυβέρνηση έχει στηρίξει το έργο Ilisu προβάλλοντας το ως μέσο ανάπτυξης και προόδου στη νότια Ανατολία.
Οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που το φράγμα των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα παράγει το 2% της εθνικής παραγωγής ενέργειας – αρκετό ηλεκτρικό ρεύμα για να τροφοδοτήσει πάνω από ένα εκατομμύριο σπίτια – ο εκτοπισμός 80.000 ατόμων σε μια περιοχή πάνω από 125 τετραγωνικών μιλίων δεν φαίνεται αρκετά σημαντικός για να αλλάξει τα σχέδια.
Ο Ercan Ayboga είναι περιβαλλοντικός μηχανικός και εκπρόσωπος της Keep Hasankeyf Alive, μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης υποστηρίζοντας τη διαφύλαξη του Hasankeyf και άλλων περιοχών που βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω του Ilisu. Σήμερα, το Ilisu είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενάντια στον κουρδικό ανταρτοπόλεμο.
Η απώλεια ανεκτίμητων μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς στο Hasankeyf ήταν το επιχείρημα για να σταματήσει το έργο. Διακοσμημένα για 10 χιλιετίες από τους Βυζαντινούς, τους Ρωμαίους, τους Μογγόλους, τους Οθωμανούς, και για αιώνες από τους Κούρδους, αυτά τα μνημεία θα καταστραφούν.
Μέσω της μετεγκατάστασης και της επακόλουθης πολιτισμικής αφομοίωσης που απορρέει από αυτή την εξέλιξη, η πολιτική υδάτων βοήθησε την τουρκική κυβέρνηση να ασκήσει άμεσο έλεγχο στους Κούρδους στην Τουρκία και ελέγχοντας τη ροή του νερού στο Ιράκ και τη Συρία, έμμεσο έλεγχο σε ένα πολύ μεγαλύτερο τμήμα του κουρδικού έθνους.
Σύμφωνα με στοιχεία του 2016, 11 φράγματα λειτουργούν σήμερα και τουλάχιστον τρία βρίσκονται υπό κατασκευή.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία εξακολουθεί να διευρύνει τα σχέδια της στο όνομα της προόδου.
Όσο περισσότερο έλεγχο έχει στο νερό, τόσο περισσότερη δύναμη έχει απέναντι στους εχθρούς της η Τουρκία.
