Μετά από απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ λίγο πριν τις εκλογές του 2019, η Ελλάδα πρόκειται σύντομα να γίνει μία από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που θα εφαρμόσει την τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου κατά τη διάρκεια αστυνομικών ελέγχων ρουτίνας.
Το Algorithm Watch είναι οργάνωση με έδρα το Βερολίνο η οποία ασχολείται με το θέμα της λογοδοσίας αλγορίθμων (algorithms accountability). Αυτό είναι το δεύτερο ρεπορτάζ του Reporters United στο πλαίσιο της συνεργασίας του με το Algorithm Watch και τη HomoDigitalis, ελληνική οργάνωση για τα ψηφιακά δικαιώματα.
Στις 27 Ιανουαρίου 2021, μία ημέρα πριν τη δημοσίευση αυτού του ρεπορτάζ, η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε τη νέα της παγκόσμια εκστρατεία «για την απαγόρευση της χρήσης συστημάτων αναγνώρισης προσώπου». Κατά την οργάνωση πρόκειται για «μορφή μαζικής παρακολούθησης που ενισχύει τη ρατσιστική αστυνόμευση και απειλεί το δικαίωμα στη διαμαρτυρία».
Η εκστρατεία Ban the Scan μπορεί να ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη αλλά πολύ σύντομα πρόκειται να βρει πεδίο εφαρμογής όχι στις ΗΠΑ ή τη Βρετανία, την Κίνα ή τη Ρωσία αλλά στους δρόμους των ελληνικών πόλεων.
Σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΛΑΣ που μίλησε στο Reporters United, μέχρι το καλοκαίρι του 2021 εκτιμάται πως η ελληνική αστυνομία θα έχει παραλάβει «χιλιάδες φορητές συσκευές» που θα μοιάζουν με smartphones και θα επιτρέπουν την ταυτοποίηση πολιτών με τη χρήση λογισμικού αναγνώρισης προσώπου και λήψης δακτυλικού αποτυπώματος.
«Σκοπός είναι η εξακρίβωση προσώπων, οχημάτων και αντικειμένων σε πραγματικό χρόνο. Έτσι θα βελτιωθεί η ασφάλεια των αστυνομικών, θα μειωθεί η άσκοπη ταλαιπωρία των πολιτών, θα εξοικονομήσουμε ανθρώπινους και υλικούς πόρους και χρόνο εργασίας», αναφέρει αξιωματούχος της ΕΛ.ΑΣ.
Τα ύστερα του ΣΥΡΙΖΑ
Το έργο ανατέθηκε μετά από διεθνή διαγωνισμό στην Intracom Telecom τον Μάρτιο του 2019. Η Intracom Telecom αποτέλεσε για δεκαετίες τον τηλεπικοινωνιακό βραχίονα του ομίλου Intracom, συμφερόντων Σωκράτη Κόκκαλη. Το 2006 σημαντικό μερίδιό της πωλήθηκε στη ρωσικών συμφερόντων Sistema. Το 2014 οι δύο βασικοί μέτοχοι Intracom και Sistema πούλησαν ολόκληρα τα μερίδιά τους σε μη κατονομαζόμενους «επενδυτές από το Ντουμπάι». Σήμερα η εταιρεία ελέγχεται σε ποσοστό 100% από την Intracom Middle East FZ-LLC.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία της ανάθεσης, από την αρχική σύλληψη της ιδέας (2017) μέχρι και την υπογραφή της τελικής σύμβασης το 2019, υλοποιήθηκε εξ’ολοκλήρου από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Την ύπαρξη του έργου όμως δεν την πληροφορηθήκαμε ούτε από την κυβέρνηση ούτε από την ΕΛΑΣ. Στις 2 Ιουλίου 2019, δηλαδή πέντε ημέρες πριν τις εκλογές του 2019, η εταιρεία Intracom Telecom με δελτίο τύπου «ανακοίνωσε την υπογραφή συμφωνίας με το Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη» για το έργο “Έξυπνης Αστυνόμευσης”. Θα χρειαστεί να φτάσουμε στα τέλη του 2019 ώστε η ΕΛΑΣ να προβεί στην «Ανακοίνωση Σύναψης Σύμβασης» για το έργο.
Το συνολικό κόστος του προγράμματος υπερβαίνει τα 4 εκατομμύρια ευρώ. Το 75% του κόστους του έργου καλύφθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, γεγονός που καταδεικνύει μια συνολική στροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για την πρόληψη της εγκληματικότητας.
H Intracom Telecom σιγεί, μιλάει το τεύχος τεχνικών προδιαγραφών
Η Intracom Telecom δεν απάντησε στα ερωτήματα του Reporters United. Όμως, πολύ σημαντικές πληροφορίες για το πρόγραμμα είναι διαθέσιμες στο 177-σέλιδο τεύχος τεχνικών προδιαγραφών που ανήρτησε η ΕΛΑΣ τον Απρίλιο του 2018.
To πρόγραμμα με τίτλο «Smart Policing» έχει ως στόχο «τον προσδιορισμό και την επαλήθευση της ταυτότητας των πολιτών που υπόκεινται σε επιτόπιο έλεγχο». Ανάμεσα στους στόχους που θέτει το τεύχος τεχνικών προδιαγραφών είναι και η «ενίσχυση της προληπτικής αστυνόμευσης».