Σε δημοσιογραφικούς και επιχειρηματικούς κύκλους της Μόσχας είναι ιδιαίτερη διαδεδομένη η φήμη ότι η εκλογή του 41χρονου κωμικού Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως νέου προέδρου της Ουκρανίας δεν αποτελεί παρά το τελευταίο project του Βλαντισλάβ Σουρκόφ, συμβούλου του Βλαντίμιρ Πούτιν και άτυπου χειριστή του “ουκρανικού φακέλου”, άρα μια νίκη της Ρωσίας που θα μεταφραστεί σύντομα σε αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών.
Η εκδοχή αυτή, όμως, παρουσιάζει ένα πρόβλημα: δεν δείχνει να την συμμερίζεται καθόλου το ίδιο το Κρεμλίνο.
Το αποτέλεσμα των ουκρανικών εκλογών αντιμετωπίσθηκε με λακωνική επιφύλαξη από τους Ρώσους επισήμους – με την εξαίρεση του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος έκανε λόγο για “πιθανή ευκαιρία”.
Ήταν όμως ο ίδιος, ο οποίος λίγες μέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, όπου θα αναμετρώνταν ο Ζελένσκι με τον νυν πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, ανακοίνωσε (για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της ρωσο-ουκρανικής κρίσης το 2014) την απαγόρευση εξαγωγής ρωσικού πετρελαίου και πετρελαιοειδών στην Ουκρανία, ως απάντηση σε προηγούμενη απόφαση του Κιέβου να απαγορεύσει την εισαγωγή ορισμένων προϊόντων από τη Ρωσία.
Η Μόσχα δεν αναμένει απαραιτήτως βελτίωση του κλίματος από ουκρανικής πλευράς – και πάντως προληπτικά αυστηροποιεί τη στάση της. Αν το δείγμα γραφής που δοθεί από το Κίεβο κριθεί ικανοποιητικό, οι κατά περίπτωση εξαιρέσεις (κατόπιν ειδικής αδείας) από την απαγόρευση εξαγωγής που ανακοίνωσε ο Μεντβέντεφ θα δίνουν το μέτρο της όποιας επιβράβευσης.
Περισσότερο εντυπωσιακή ήταν, ωστόσο, η απόφαση που ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον Βλαντίμιρ Πούτιν την Τετάρτη, ενώ είχαν κριθεί οι ουκρανικές εκλογές. Ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε τη θέσπιση διαδικασίας ταχύρρυθμης απόδοσης της ρωσικής υπηκοότητας σε κατοίκους των αυτοανακηρυχθεισών (και μη αναγνωρισμένων διεθνώς) “Λαϊκών Δημοκρατιών” του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, που έχουν αποσχισθεί από την Ουκρανία. Σε πρώτο επίπεδο η δικαιολογία για την κίνηση αυτή ανάγεται στην ανθρωπιστική σφαίρα, εφόσον οι κάτοικοι των συγκεκριμένων περιοχών έχουν μεταβληθεί σε οιονεί ανιθαγενείς, εφόσον η ουκρανική πολιτεία δεν έρχεται σε επαφή μαζί τους και δεν εκπληρώνει υποχρεώσεις της, όπως λ.χ. η καταβολή συντάξεων.
Επί της ουσίας, όμως, το μήνυμα του Πούτιν είναι ότι όσο το Κίεβο δεν υλοποιεί τη Συμφωνία του Μινσκ για την εκτόνωση της ουκρανικής κρίσης, η ρωσική πλευρά θα κινείται μονομερώς, σφίγγοντας τον κλοιό γύρω από τον Ζελένσκι, ώστε να αποθαρρυνθεί να επαναλάβει τις ένοπλες συγκρούσεις και ενισχύοντας τις “Λαϊκές Δημοκρατίες” – αν και πιθανότατα όχι μέχρι του σημείου της αναγνώρισης ή της ανοιχτής στρατιωτικής στήριξης τους, θα που δημιουργούσε μεγαλύτερες περιπλοκές στο διεθνές πεδίο.
Στις καταγγελίες Ουκρανών ιθυνόντων για τις ανακοινώσεις Πούτιν, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εσωτερικών Μαρία Ζαχάροβα χαρακτηριστικά απάντησε υπενθυμίζοντας μέσω Facebook ότι ο Ζελένσκι προεκλογικά απέρριψε την προοπτική χορήγησης ειδικού καθεστώτος στις αποσχισθείσες περιοχές καθώς και αμνηστίας στους μαχητές τους. Όμως και οι δύο αυτοί όροι περιλαμβάνονται στις συμφωνίες του Μινσκ.
Σε κάθε περίπτωση, η Μόσχα λαμβάνει υπόψη της ότι ο Ζελένσκι όχι μόνο στερείται πολιτικής εμπειρίας, αλλά και οποιασδήποτε πραγματικής βάσης εξουσίας. Μπορεί η εκλογική του επιτυχία να ήταν σαρωτική (με την εξαίρεση της περιοχής του Λβιφ, όπου οι Δυτικο-Ουκρανοί υπερεθνικιστές έμειναν πιστοί στον Ποροσένκο), όμως αυτό οφειλόταν αποκλειστικά στο ότι αυτός βρισκόταν μέχρι τώρα εκτός του κάδρου της διεφθαρμένης πολιτικο-οικονομικής ελίτ. Δική του κοινοβουλευτική ομάδα δεν διαθέτει, ενώ μένει να φανεί ποια στηρίγματα θα εξεύρει στους μηχανισμούς. Το μόνο γνωστό για αυτόν είναι ότι εργαζόταν στο κανάλι του Ουκρανο-Ισραηλινού ολιγάρχη (και ανταγωνιστή του Ποροσένκο) Ίγκορ Κολομόισκι – τον οποίο η Μόσχα θα πρέπει να θεωρήσει ως τον πραγματικό της συνομιλητή.
