Tο Facebook ξεκινώντας από τα “απλά” ξεκίνησε να αποκρύπτει ή να διαγράφει σχόλια που αφορούσαν τη συμπαράσταση στον Δημήτρη Κουφοντίνα ενώ σε άλλες περιπτώσεις έφτασε μέχρι και στο μπλοκάρισμα λογαριασμών που είχαν αναρτήσει σχετικά status στα προφίλ τους.
Όσο πληθαίνουν τα σχόλια υπέρ του Δημήτρη Κουφοντίνα και η στήριξη ορισμένων χρηστών του Facebook προς το πρόσωπό του, ολοένα και περισσότερο αυξάνονται οι περιπτώσεις λογοκρισίας από τη δημοφιλή πλατφόρμα. Τι έχει συμβεί;
Αναμφίβολα η απεργία πείνας και εδώ και μερικές μέρες και δίψας του καταδικασμένου Δημήτρη Κουφοντίνα, έχει αναχθεί στο θέμα των ημερών. Η στήριξη προς τον Λουκά της 17 Νοέμβρη και το αίτημα χιλιάδων χρηστών ώστε να βρεθεί λύση και να αποφευχθεί ο θάνατος του, πέρασε από τους δρόμους και τις πορείες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Αρκετοί ήταν οι πολίτες που σε δημοσιεύσεις της Προέδρου της Δημοκρατίας αλλά και του Πρωθυπουργού, έσπευσαν να ζητήσουν τη λύση της κατάστασης χωρίς να φτάσει ένας άνθρωπος στο θάνατο και εκεί ήταν που παρατηρήθηκε η απόλυτη, σκληρή και για πολλούς άδικη στάση του κολοσσού του Μαρκ Ζούκενμπεργκ.
Το Facebook ξεκινώντας από τα “απλά” ξεκίνησε να αποκρύπτει ή να διαγράφει σχόλια που αφορούσαν τη συμπαράσταση στον Δημήτρη Κουφοντίνα ενώ σε άλλες περιπτώσεις έφτασε μέχρι και στο μπλοκάρισμα λογαριασμών που είχαν αναρτήσει σχετικά status στα προφίλ τους.
Τι ισχύει όμως τελικά;
Έχουμε επί της ουσίας δύο διαφορετικές περιπτώσεις: Η μία αφορά τα σχόλια σε προφίλ τρίτων όπως για παράδειγμα της Προέδρου της Δημοκρατίας (όπου δεν παρατηρήθηκε μαζική διαγραφή) και η δεύτερη αφορά τα στάτους – κοινοποιήσεις σε ιδιωτικά προφίλ όπου το Facebook πήρε την πρωτοβουλία και προέβη σε μαζικές και σκληρές διαγραφές όπου δηλαδή παρατηρούσε σχετικό περιεχόμενο.
Στην πρώτη υπόθεση, το Facebook πετάει ατύπως το μπαλάκι στους ιδιοκτήτες του “μητρικού” προφίλ δηλαδή αυτό της ΠτΔ ή του Πρωθυπουργού και αφήνει τους διαχειριστές να αποκρύψουν ή να διαγράψουν τα σχόλια όπως και αν αυτοί επιθυμούν. Στην δεύτερη και σύμφωνα με τους ξεκάθαρους όρους που καλώς ή κακώς συμφωνούμε όλοι με αυτούς όταν εγγραφόμαστε, οτιδήποτε ανήκει στενά ή εμμέσως στο: «It looks like something you posted doesn’t follow our Community Standards” ή «Η δημοσίευσή σας παραβιάζει τους όρους της κοινότητάς μας σε ό,τι αφορά τα επικίνδυνα άτομα και τις επικίνδυνες οργανώσεις» δεν έχει θέση στην πλατφόρμα.
Το αν είναι δημοκρατικό ή όχι, είναι στην ευχέρεια του καθενός ώστε να το σχολιάσει τουλάχιστον δεν μπορούμε να ισχυριστούμε πως δεν γνωρίζαμε ότι το Facebook έχει αποδεχθεί από μόνο του ότι: Για σοβαρά ζητήματα όπως πολιτική, κοινωνικά θέματα, εθνικισμό, ρατσισμό, τζόγο, εθισμούς, πορνογραφία, τρομοκρατία, οι χρήστες δεν είναι καλοδεχούμενοι. Και αυτό είναι γνωστό από την αρχή του Μέσου.
Το ζήτημα που προκύπτει είναι το πως το Facebook ως μια εταιρεία στην άλλη άκρη του κόσμου αντιλήφθηκε ότι ο Κουφοντίνας αποτελεί ένα ευαίσθητο θέμα και μπορεί να επιφέρει διαγραφές λογαριασμών. Στο κομμάτι αυτό ρόλο παίζουν οι ίδιοι οι χρήστες και ο αλγόριθμος της πλατφόρμας. Όσο επισημαίνεται περιεχόμενο ως ενοχλητικό ή που παραβιάζει τους όρους της κοινότητας τόσο ο αλγόριθμος εντοπίζει λέξεις κλειδιά που θεωρεί “απαγορευμένες” και προχωρά στα γνωστά μονοπάτια της διαγραφής. Για αυτό άλλωστε αν ως χρήστης γράψει κάποιος “Στήριξη στον Δ.Κ.” πιθανότατα δεν θα συμβεί τίποτα.
Το αν τώρα μαζικά οι λέξεις αυτές επισημάνθηκαν από πολιτικά ή εξουσιαστικά κέντρα, είναι μια άλλη σοβαρή κουβέντα που έχει προεκτάσεις και σε διαδικτυακό αλλά και offline επίπεδο. Η συζήτηση άλλωστε για τους στρατούς των τρολ δεν είναι καινούργια και σίγουρα μιλά για ένα υπαρκτό σενάριο χρηστών που κινούνται μαζικά για να εκπληρώσουν ένα στόχο.
Είναι τελικά το Facebook ένα υποκατάστατο της δημόσιας σφαίρας που χρειαζόμαστε;
Σύμφωνα με τον Habermas (1992) η δημόσια σφαίρα όπου οι χρήστες – πολίτες μπορούν να εκφράζουν και να διατυπώνουν την άποψη τους σχετικά με σημαντικά ή και όχι τόσο κρίσιμα ζητήματα, δέχθηκε το πρώτο πλήγμα από τα ΜΜΕ και την εμπορευματοποίηση τους. Το Διαδίκτυο που ήρθε ως “φάρμακο” στην συζήτηση και στην ανοιχτή έκφραση του λόγου, δείχνει να ξαναδέχεται χτυπήματα από το Facebook μια εταιρεία που ως ιδιωτική δεν μπορεί κανείς να της καταλογίσει το άδικο σε οποιαδήποτε περίπτωση. Παρόλα αυτά με το Web 2.0 και το “συμμετοχικό Διαδίκτυο” είχαμε και έχουμε την ευκαιρία διαδικτυακών συζητήσεων και ελεύθερης εκφοράς λόγου κάτι που πλέον μπαίνει σε αμφισβήτηση.
«Το Διαδίκτυο θεωρείται ως ένα Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης αλλά είναι ξεκάθαρο ότι κανένα μέσο δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε κάθε περίπτωση με τον ίδιο τρόπο, αλλά θα πρέπει συνεχώς να επαναθεωρείται. Το Διαδίκτυο είναι πολυπρόσωπο και έχει ποικίλες συμπεριφορές σε κάθε επικοινωνία» (Μorris & Ogan, 1996).
Μήπως λοιπόν το Facebook να σταματήσει να σκέφτεται τόσο… αλγοριθμικά;