Πούτιν και Ερντογάν συναντώνται σήμερα, 5 Μαρτίου, αναζητώντας έναν «συμβιβασμό» στο μέτωπο της Ιντλίμπ, την ώρα όμως που πίσω στα εδάφη της βορειοδυτικής Συρίας τζιχαντιστές (αλ-Κάιντα, Ουιγούροι, Τσετσένοι κ.ά.) αλωνίζουν υπό τουρκική «κάλυψη».
Για τη Μόσχα, αλλά και για την Ουάσιγκτον, ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί θεωρείται τρομοκράτης. Και όχι απλώς τρομοκράτης αλλά… αρχιτρομοκράτης, από τους «ειδικά χαρακτηρισμένους» ως «παγκόσμιους τρομοκράτες»: τους ανήκοντες στην κατηγορία των «specially designated global terrorists» σύμφωνα με την αμερικανική ορολογία. Το 2017 το αμερικανικό FBI έδινε έως και 10 εκατομμύρια δολάρια για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψή του. Την ίδια χρονιά, η ρωσική πολεμική αεροπορία θα επιχειρούσε να τον εξοντώσει… Το 2019 παραλίγο και να τα καταφέρει.
Για την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ωστόσο από την άλλη, ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί τυγχάνει… συνομιλητής και μάλιστα από τους διαπραγματευτικά «πολύτιμους». Τι κι αν το παρατσούκλι του είναι «κατακτητής σεΐχης». Ως ηγέτης της οργάνωσης Hayat Tahrir al-Sham (HTS), εκείνος είναι που «κινεί» τους συνολικά δεκάδες χιλιάδες τζιχαντιστές που συνεχίζουν να μάχονται σήμερα στην Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας ενάντια στις δυνάμεις του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Αν και περίπου 40 ετών σήμερα, ο ηγέτης της οργάνωσης Hayat Tahrir al-Sham (HTS) θα μπορούσε να θεωρηθεί ήδη… βετεράνος της ισλαμικής τζιχάντ. Ο ίδιος έχει άλλωστε πολεμήσει τα προηγούμενα χρόνια ενάντια όχι μόνο στους Αμερικανούς αλλά και στους Ρώσους όπως και στους Ιρανούς… στο Ιράκ, στον Λίβανο αλλά στη Συρία από την οποία και κατάγεται.
Από το 2003 και το Ιράκ…
Ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί ξεκίνησε την «καριέρα» του στον χώρο της τρομοκρατίας ως μαχητής της αλ-Κάιντα, από το Ιράκ το 2003, πολεμώντας ενάντια στους Αμερικανούς μαζί τότε με τον Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι. Για ένα διάστημα μάλιστα την περίοδο 2007-2008, εκείνος βρέθηκε και πίσω από τα σίδερα αμερικανικής φυλακής στο Ιράκ. Μετά την αποφυλάκισή του ωστόσο το 2008, επέστρεψε δυναμικά στις τάξεις των τζιχαντιστών, ενώνοντας στην πορεία τις δυνάμεις του και με τον διαβόητο Αμπου Μπακρ αλ Μπαγκντάντι υπό τη σκέπη του καλούμενου Ισλαμικού Κράτους.
Με την έκρηξη του συριακού εμφυλίου το 2011, ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί θα επέστρεφε στη Συρία ως… εμίρης, ιδρύοντας μια τότε νέα τρομοκρατική οργάνωση αποτελούμενη κυρίως από Σύριους που είχαν πολεμήσει στο Ιράκ, την Jabbat al-Nusra που θα εξελισσόταν και σε μία από τις ισχυρότερες της Συρίας. Ο ίδιος θα πρωταγωνιστούμε και στις ενδοτζιχαντιστικές έριδες, παίρνοντας το μέρος της Αλ-Κάιντα ενάντια στο ISIS, ενώ στην πορεία θα εξασφάλιζε μεταξύ άλλων και τη δημόσια στήριξη του Χάμζα Μπιν Λάντεν, υιού του Οσάμα μπιν Λάντεν. Μέσα στα χρόνια που θα ακολουθούσαν, η Jabhat al-Nusra θα μετονομαζόταν σε Jabhat Fatah al-Sham προτού εν συνεχεία δώσει τη θέση της στη Hayat Tahrir al-Sham (HTS) οι δεκάδες χιλιάδες μαχητές της οποίας πολεμούν σήμερα ενάντια στις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία δυνάμεις του Μπασάρ αλ Άσαντ στην επαρχία Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας, με την ίδια της HTS να λειτουργεί πλέον ως κράτος εν κράτει στην επίμαχες περιοχές.
Ουιγούροι από την Κίνα και Τσετσένοι στο Ιντλίμπ
Μαζί με τους μαχητές ωστόσο της HTS στην Ιντλίμπ, το τελευταίο προπύργιο των τζιχαντιστών όπως έχει καθιερωθεί πλέον να λέγεται, πολεμούν και πολλοί άλλοι, μεταξύ αυτών… Ουιγούροι προερχόμενοι από την Κίνα (ανήκοντες στο καλούμενο Turkistan Islamic Party, το άλλοτε καλούμενο East Turkistan Islamic Movement πράγμα που θα έπρεπε να αποτελεί πηγή ανησυχίας για το Πεκίνο, αλλά και φανατικοί ισλαμιστές προερχόμενοι από τον Καύκασο (σχετιζόμενοι με τις οργανώσεις Ajnad al-Kavkaz, Caucasus Emirate, Junud al-Sham κ.ά.) πράγμα που θα έπρεπε να αποτελεί πηγή ανησυχίας για τη Ρωσία, όπως άλλωστε και μέλη της αλ-Κάιντα (της οργάνωσης Hurras al-Din).
Το γεγονός ότι όλοι αυτοί βρίσκονται σήμερα να ελέγχουν με τα όπλα μια περιοχή κομβικής αξίας όπως είναι η Ιντλίμπ – μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από την καρδιά της Συρίας αλλά και από τις ρωσικές βάσεις, πέριξ κομβικής αξίας αυτοκινητοδρόμων (Μ4, Μ5) και δίπλα στα σύνορα με την Τουρκία – μια περιοχή την επιτήρηση της οποίας παράλληλα διεκδικεί ως επίδοξος επικυρίαρχος και η κατοχική Τουρκία του ισλαμιστή Ερντογάν, έρχεται να επιτείνει έτι περαιτέρω την ανησυχία αναφορικά με όσα «μαγειρεύονται» αυτήν την περίοδο, μόλις λίγες ώρες πριν από την κρίσιμη συνάντηση των Βλάντιμιρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σήμερα(Πέμπτη, 05 Μαρτίου) στη Μόσχα.
Ο ίδιος ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί πάντως ξέρει πολύ καλά τι θέλει, όπως φάνηκε άλλωστε και μέσα από το περιεχόμενο της τετράωρης συνομιλίας που εκείνος είχε προ εβδομάδων με στελέχη δυτικών ΜΚΟ (International Crisis Group, Centre for Humanitarian Dialogue) στην Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας.
Ο ηγέτης της Hayat Tahrir al-Sham (HTS) επιμένει να θέτει ως στόχο την ανατροπή του κυβέρνησης Άσαντ και την απομάκρυνση όλων των ρωσικών και ιρανικών δυνάμεων από τη Συρία, με την υποσημείωση βέβαια ότι ειδικά οι Ρώσοι διατηρούν πια επισήμως δύο στρατιωτικές βάσεις στις μεσογειακές ακτές της χώρας (μια αεροπορική στο Χμεϊμιμ της Λαττάκειας και μια ναυτική στην Ταρτούς), που είναι και οι μοναδικές βάσεις της Ρωσίας σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι τζιχαντιστές της HTS έχουν μάλιστα κατ’ επανάληψη εξαπολύσει επιθέσεις ενάντια στη ρωσική αεροπορική βάση του Χμεϊμίμ, προκαλώντας την αντίδραση των Ρώσων που έχουν επιχειρήσει από την πλευρά τους – επίσης κατ’ επανάληψη – να εξοντώσουν τον ίδιο τον Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί. Μόλις πριν από έναν χρόνο μάλιστα, είχε κυκλοφορήσει υπό μορφή είδησης σε ρωσικά ΜΜΕ και η φήμη ότι ο Τζουλανί είχε τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι από εχθρικά πυρά με αποτέλεσμα να μεταφερθεί εσπευσμένα σε… τουρκικό νοσοκομείο στην άλλη πλευρά των συνόρων, συγκεκριμένα στην τουρκική επαρχία Χατάι.
Εν έτει 2020 πάντως, ως φαίνεται ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί παραμένει όχι μόνο ζωντανός (μόνο εκείνος εν αντιθέσει με τους αλ Ζαρκάουι, αλ Μπαγκντάντι, Χάμζα μπιν Λάντεν κ.ά.)… αλλά και επικίνδυνος, καθώς ηγείται πλέον ενός «στρατού» ολίγων δεκάδων χιλιάδων μαχητών στην επαρχία της Ιντλίμπ.
Μόνο οι Ουιγούροι που βρίσκονται στη συγκεκριμένη επαρχία της βορειοδυτικής Συρίας μαζί με τις οικογένειές τους υπολογίζονται σε αρκετές χιλιάδες (από 3.500 έως και 10.000 ανάλογα με την πηγή). Λέγεται, δε, ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν εισέλθει στη Συρία μέσω Τουρκίας, ενδεχομένως και με τη βοήθεια των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών. Στην Τουρκία έχουν άλλωστε την έδρα τους και οργανώσεις όπως είναι η East Turkistan Education and Solidarity Association (και παλαιότερα η East Turkestan Liberation Organization), οργανώσεις που προπαγανδίζουν την αυτονομία των Ουιγούρων και την απόσχιση του καλούμενου Ανατολικού Τουρκεστάν (βορειοδυτική Κίνα) από την υπόλοιπη Κίνα, όπως έχει κάνει κατ’ επανάληψη άλλωστε στο παρελθόν και ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ήδη από την εποχή που εκείνος ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης πίσω στη δεκαετία του 1990.
«Το μεσοπρόθεσμο σχέδιό μας είναι να σταθεροποιήσουμε την περιοχή υπό τον έλεγχό μας και να τη διοικήσουμε μαζί με έναν συνασπισμό τοπικών συριακών επαναστατικών δυνάμεων», », διακηρύττει ο ίδιος ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλανί της Hayat Tahrir al-Sham εν έτει 2020, μιλώντας σε στελέχη δυτικών ΜΚΟ («International Crisis Group», «Centre for Humanitarian Dialogue»).
Δύσκολη μια νίκη του καθεστώτος στο Ιντλίμπ
Το πρόβλημα με τους δεκάδες χιλιάδες – ως επί το πλείστον μπαρουτοκαπνισμένους – μαχητές της Hayat Tahrir al-Sham είναι ότι εκείνοι βρίσκονται πια «βαθιά εδραιωμένοι» εντός της επαρχίας της Ιντλίμπ, γεγονός το οποίο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη και την αντιμετώπισή τους, ειδικά μάλιστα εάν αυτό συνδυαστεί και με άλλα δεδομένα όπως είναι η μορφολογία του εδάφους από τη μία πλευρά αλλά και το ότι στην επαρχία της Ιντλίμπ έχει πια συγκεντρωθεί ένας συνολικός πληθυσμός περίπου 3 εκατομμυρίων ανθρώπων (τα περίπου 2 εκατομμύρια εκ των οποίων έχουν εκτοπιστεί από άλλες περιοχές της Συρίας).
Οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ Άσαντ θα μπορούσαν με την υποστήριξη της Ρωσίας όντως να «καθαρίσουν» την περιοχή από τους τζιχαντιστές της HTS. Για τους προαναφερθέντες λόγους ωστόσο, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε σκληρές μάχες σε «πυκνοκατοικημένες» περιοχές, πράγμα που είναι βέβαιο ότι με τη σειρά του θα οδηγούσε και σε υψηλούς αριθμούς ανθρωπίνων απωλειών (αμάχων) και νέες «αναγεννημένες» προσφυγικές ροές προς την πλευρά της Τουρκίας.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι όμως που μπήκε στο «παιχνίδι» της Ιντλίμπ και η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση – έπειτα από σχετική συμφωνία με τη Ρωσία – να περιορίσει τις δυνάμεις της Hayat Tahrir al-Sham και παράλληλα να διαχωρίσει τους ακραίους ισλαμιστές από τους περισσότερο μετριοπαθείς μεταξύ των Σύριων αντιπολιτευόμενων. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, η Τουρκία δεν κατάφερε να φέρει σε πέρας καμία από τις παραπάνω αποστολές, εξού και οι αντιδράσεις από την πλευρά της Μόσχας. Πολλοί είναι εκείνοι μάλιστα που υποστηρίζουν ότι η Άγκυρα όχι μόνο κατάφερε να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει έναντι του Πούτιν ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2018 αλλά και ότι… δεν το προσπάθησε καν να ελέγξει-αποδυναμώσει τους τζιχαντιστές.
Το νέο ραντεβού Πούτιν-Ερντογάν και η «Εαρινή Ασπίδα»
Και αφότου κατέστη σαφές ότι οι Τούρκοι δεν θα προχωρούσαν στη «χαλιναγώγηση» των τζιχαντιστών της Συρίας παρά τα 12 τουρκικά στρατιωτικά παρατηρητήρια-οχυρά που έμελλε εν τω μεταξύ να «φυτρώσουν» στην περιοχή της Ιντλίμπ, οι δυνάμεις του Άσαντ θα άρχιζαν σταδιακά πριν από περίπου δέκα μήνες να προελαύνουν στα βορειοδυτικά με την κάλυψη και της Ρωσίας, προσεγγίζοντας τα εδάφη στο τελευταίο προπύργιο των τζιχαντιστών ως διαδοχικές λωρίδες (salami-slicing), ανακτώντας σταδιακά τον έλεγχο και στην πορεία περικυκλώνοντας κάποια από τα παρατηρητήρια των Τούρκων.
Κάπως έτσι φτάσαμε στην είδηση της 27ης Φεβρουαρίου για τους δεκάδες νεκρούς Τούρκους στρατιώτες στην Ιντλίμπ… Κάπως έτσι έγινε πράξη και η νέα – κατά σειρά τέταρτη μέσα σε διάστημα τριάμισι ετών – τουρκική στρατιωτική εισβολή στη Συρία με την ονομασία «Εαρινή Ασπίδα».
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, είναι που συναντώνται για πολλοστή φορά οι Πούτιν και Ερντογάν αύριο (Πέμπτη, 05 Μαρτίου) στη Μόσχα, αναζητώντας συμβιβαστικές «λύσεις» με φόντο όμως έναν Γόρδιο Δεσμό στον πυρήνα του οποίου βρίσκονται επίμονες τουρκικές μεθοδεύσεις και αμετανόητοι τζιχαντιστές.