Την τελευταία δεκαετία, το κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει φτάσει σε αδιανόητα υψηλά επίπεδα και η στεγαστική επισφάλεια είναι μεγαλύτερη από ποτέ, ενώ δεν υπάρχει καμία απολύτως πολιτική κοινωνικής κατοικίας να βοηθήσει την κατάσταση ● Ο συλλογικός τόμος «Κατοικία και κοινωνία – Προβλήματα, πολιτικές, κινήματα» (εκδ. Διόνικος) έρχεται να ρίξει φως από πολλές διαφορετικές οπτικές στο γιγαντιαίο αυτό πρόβλημα.
Κοινός τόπος: αν οι συνθήκες διαβίωσης έγιναν δυσμενέστερες στην Ευρώπη εξαιτίας της κρίσης και των πολιτικών διαχείρισής της, επιδείνωση που ενέτεινε η περιστολή των κοινωνικών δαπανών, στην Ελλάδα κατακρημνίστηκαν. Αρκεί να αναφερθούμε στο ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης του εισοδήματος των νοικοκυριών την περίοδο 2010-2016. Το μέσο κόστος επιβάρυνσης για κατοικία στην ΕΕ-28 από το 10,8% το 2010 αυξάνεται μέχρι και κατά 0,8% το 2014, οπότε ξεκινάει μια τάση μείωσής του.
Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, αυτό συνέβη με απότομο και ανεξέλεγκτο τρόπο: ξεκίνησε ήδη από υψηλό σημείο, 21,8% το 2009, και έφτασε στο 45,5% το 2015, εμφανίζοντας μια απόκλιση σχεδόν 35 ποσοστιαίων μονάδων από τον κοινοτικό μέσο όρο.
Στεγαστική επισφάλεια που απογειώνει η ανυπαρξία πολιτικής κοινωνικής κατοικίας για να συνταχθούμε με τις προηγμένες οικονομίες, όταν το δικαίωμα στη στέγαση υποθηκεύτηκε… στην αγορά, σηματοδοτώντας τη μετάβαση από την προστασία της κατοικίας προς τη διαχείριση των ακραίων συμπτωμάτων της απώλειάς της, τους άστεγους.
Υπό το βάρος αυτών των στοιχείων, αλλά και μιας πραγματικότητας που βιώνουν όσοι έχασαν τον κόσμο κάτω από τα πόδια τους και κινδυνεύουν να χάσουν και το κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, μόνο ως τρομοκρατικές μπορούν να ηχούν οι επανειλημμένως παρεξηγηθείσες δηλώσεις υπουργού σε βάρος των δανειοληπτών που χρωστούν την πρώτη τους κατοικία, επειδή είναι «ζημιογόνα» για τις προηγμένες οικονομίες η προστασία τους.
«Για να μη χαλάσουμε τις καρδιές μας», όμως, θα συνιστούσαμε στον υπουργό με προϋπηρεσία βιβλιοπλασιέ να ρίξει μια ματιά στον συλλογικό τόμο «Κατοικία και κοινωνία – Προβλήματα, πολιτικές και κινήματα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Διόνικος», από όπου προέρχονται και τα στοιχεία που παραθέσαμε.
Μπορεί να τον ξενίσει που το βιβλίο εστιάζει στην κοινωνία και όχι στην οικονομία, ωστόσο θα έχει την ευκαιρία να δει τα αποτελέσματα των πολιτικών που τον εμπνέουν. Στις 485 σελίδες του, 22 επιστήμονες από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, μέσα από 15 κεφάλαια, δεν εκθέτουν απλά τις διαστάσεις των στεγαστικών προβλημάτων στη χώρα μας, από τις εξώσεις ώς το Airbnb, αλλά μελετούν τις κοινωνικές πολιτικές στέγασης, εστιάζοντας στις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων όπως είναι οι άστεγοι, οι Ρομά, οι αιτούντες άσυλο κ.ά.
Παράλληλα, προσεγγίζουν τα κινήματα στεγαστικής αλληλεγγύης που εκδηλώνονται και επιχειρούν να δώσουν κατευθύνσεις προς την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων στεγαστικής στήριξης, που περιλαμβάνουν ακόμη και τη διερεύνηση πολιτικών αξιοποίησης κενών κτιρίων για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών.
Ο Πάπας έδωσε το παράδειγμα
«Η ομορφιά θεραπεύει», δήλωσε ο Πάπας Φραγκίσκος κατά τα εγκαίνια ενός παλατιού του 19ου αιώνα, σε μια πανάκριβη και τουριστική περιοχή, στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, δίπλα στο Βατικανό, που παραχώρησε ως καταφύγιο για άστεγους και ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Το καταφύγιο άνοιξε τον περασμένο Νοέμβριο και μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 50 άτομα, ενώ εθελοντές παρέχουν ζεστά γεύματα για τους κατοίκους, τους βοηθούν στην αναζήτηση εργασίας και τους παραδίδουν μαθήματα για να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Το κτίριο διαθέτει ακόμη αναγνωστήριο, χώρο αναψυχής, ενώ προσφέρονται συμβουλευτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η φτώχεια είναι κανονικότητα!
Έχουμε τη χειρότερη οικονομική κατάσταση στον ΟΟΣΑ, μετά τη Λετονία, και παλεύουμε σκληρά για την επιβίωσή μας, καθώς 7 στους 10 Ελληνες δεν τα βγάζουν πέρα και είναι αντιμέτωποι με τη φτώχεια, αδυνατώντας να ζήσουν αξιοπρεπώς σύμφωνα με στοιχεία του διεθνούς οργανισμού που δημοσιοποίησε χθες ο… ΣΕΒ.
Συγκεκριμένα, το 12,9% του πληθυσμού είναι σε οικτρή κατάσταση με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 55,4% είναι σε δεινή οικονομική κατάσταση και βρίσκεται στο κατώφλι της ένδειας, ποσοστά που αθροιζόμενα αφορούν στην πλειονότητα ενός χειμαζόμενου λαού, συνολικά το 68,3%.