Με αφορμή το τελευταίο άρθρο μου που ανέβηκε στην iskra και έγινε, προς μεγάλη μου έκπληξη, πεδίο σφοδρών αντιπαραθέσεων στα κοινωνικά δίκτυα, θεώρησα επιτακτική την ανάγκη να ανταπαντήσω.
Αν και το κείμενο ήταν απόλυτα βιωματικό, η κριτική ήταν συστηματικά προσεγμένη ώστε να κατηγορηθώ για.. εθνικιστικό παραλήρημα, όχι μόνον εγώ αλλά και η iskra που φιλοξένησε το άρθρο, και, μέσω αυτής, η ΛΑΕ και κατ’ επέκταση το πρόσωπο του ίδιου του Παναγιώτη Λαφαζάνη που κατηγορούνται καιρό τώρα, για.. εθνικιστική στροφή (το ίδιο και το ΚΚΕ, φυσικά, μετά την τοποθέτηση Κουτσούμπα για τη Συμφωνία των Πρεσπών)(1).
Εκείνο που διαπιστώνεται από όλο αυτό, είναι η απόλυτη σύγχυση που επικρατεί στον αντιμνημονιακό χώρο σχετικά με το ζήτημα όχι μόνο του εθνικού αυτοπροσδιορισμού, αλλά και με το πόσο η έννοια του έθνους αντιτίθεται ή όχι στην πραγμάτωση της εργατικής αυτοδιεύθυνσης , αυτοργάνωσης και λαϊκής κυριαρχίας.
Είναι γεγονός ότι η ακροδεξιά εγκολπώνεται τα εθνικά λαϊκά ακροατήρια για να εκμεταλλευτεί προς όφελός της αυτή τη σύγχυση, η οποία θα πρέπει να ξεπεραστεί εάν πραγματικά επιθυμούμε την λαϊκή ενότητα σε ένα πλατύ μέτωπο ικανό να φέρει την ποθούμενη ανατροπή στην ελληνική αλλά και βαλκανική προοπτική. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ, επικαλούμενος το τέλος των εθνικισμών, περνάει αδιαπραγμάτευτα οποιαδήποτε ιμπεριαλιστική επιταγή, είτε από τη ΕΕ προέρχεται αυτή είτε από το ΝΑΤΟ.
Εκείνο που αγνοείται, κατά τη γνώμη μου παντελώς, από τους εκάστοτε διαφωνούντες και η μεγάλη σύγχυση που συντελείται, προκύπτει αφενός εξαιτίας της μη διάκρισης μεταξύ εθνισμού και εθνικισμού και ΤΙ σημαίνει αυτό, και δεύτερον γιατί αθετείται συστηματικά η τοποθέτηση στο κυρίαρχο διακύβευμα της Συμφωνίας των Πρεσπών, που είναι ουσιαστικά τα ίδια τα εθνικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά των δύο λαών, και πώς αυτά καταλήγουν να αποτελούν πεδία ιμπεριαλιστικών πολιτισμικών επεκτάσεων.
Ο κίνδυνος που απειλεί κάθε ανάλυση πολιτιστικού ιμπεριαλισμού, λέει ο Bernard Kasel(2) κυρίως όταν αυτός αντιμετωπίζεται μόνο από τη γλωσσική του πλευρά, βρίσκεται στον περιορισμό σε ένα μόνο παράγοντα, χωρίς να ληφθούν υπόψη oι οικονομικές και πολιτικές του διαστάσεις – πράγμα που κάνει κατά κόρον η ακροδεξιά,
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο οικονομικός ιμπεριαλισμός προηγείται ή γεννάει αυτόματα τον πολιτιστικό, και ότι επομένως ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός είναι μόνο ένα προϊόν της οικονομικής κυριαρχίας: μπορεί να υπάρχει συγχρονισμός ή και αντιστροφή των όρων. Όπως παρατηρεί ο Johan Galtung σε μία κριτική των εργασιών του Roy Preiswerk: «Σύμφωνα με τον Preiswerk, ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός έχει τη δική του φύση. Το να απογυμνώνεις ένα λαό από τον πολιτισμό του, ισοδυναμεί με το να τον απογυμνώσεις από τις πρώτες του ύλες ή την αυτονομία του: αυτός ο τρόπος δράσης από μόνος του είναι ένα είδος ιμπεριαλισμού και όχι μόνο επειδή αργότερα μπορεί να οδηγήσει στον οικονομικό ιμπεριαλισμό, όπως συχνά έχει λεχθεί στο παρελθόν».
Ο Herbert Schiller(2) περιγράφει τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό σαν «το σύνολο εκείνων των διαδικασιών μέσα από τις οποίες μία κοινωνία εισάγεται στο διεθνές σύγχρονο σύστημα και εκείνων των μεθόδων με τις οποίες η κυρίαρχη τάξη οδηγείται είτε με τη γοητεία είτε με την πίεση είτε με τη διαφθορά, να σφυρηλατήσει τους κοινωνικούς θεσμούς, με τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στις αξίες και τις δομές του “κέντρου” του συστήματος και να αποτελέσει την προπαγάνδα του».
Δεν είναι δυνατό πράγματι να περιοριστεί το γλωσσικό ζήτημα σε μία καθαρά τεχνική διάσταση, όπως θα ήθελαν οι κυρίαρχες ομάδες που μπορούν πάντα να βρίσκουν μία λογική και οικονομική δικαιολογία στην κυριαρχία τους.
Μία γλώσσα πράγματι δεν είναι ένας απλός φορέας επικοινωνίας. Αντανακλά όλη την ιστορία, τον πολιτισμό, το σύνολο των αξιών και, όπως έλεγε ο Γκράμσι, «περιέχει τα στοιχεία μιας αντίληψης του κόσμου και μιας κουλτούρας». Δεν είναι λοιπόν ποτέ δυνατόν να τροποποιηθεί ατιμώρητα ή με το αζημίωτο ένα ηχο-γλωσσικό σύστημα. Υπάρχουν πάντα νικητές και νικημένοι, παρόλο που οι τελευταίοι, σε πρώτη φάση, δεν αντιλαμβάνονται αμέσως τη ζημιά. Αργά ή γρήγορα, αν η πολιτιστική γενοκτονία δεν έχει ολοκληρωθεί, η διαδικασία απελευθέρωσης θα συνοδευτεί από την επιβεβαίωση μιας γλωσσικής ταυτότητας.
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ή ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ?
Σύμφωνα με τον James Petras(3) ο εθνισμός θεμελιώθηκε πάνω στην επιθυμία για αποτίναξη της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και επανάκτησης των εθνικών πολιτισμικών αξιών, απαλλαγμένων από την ιμπεριαλιστική επιβολή. Με το πέρασμα στον 21οαιώνα και με την άνοδο και πρόοδο των μετα-αποικιακών καθεστώτων, οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις επεδίωξαν την κατασυκοφάντηση των κινημάτων και των κομμάτων που αμφισβητούσαν την νομιμότητα των ιμπεριαλιστικών τους πολιτικών. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν μπορούσαν πλέον να βασίζονται στο ιδεολόγημα των καλοπροαίρετων, φιλάνθρωπων αυτοκρατοριών. Ούτε και να ισχυρίζονται ότι η εκμετάλλευση και το πλιάτσικο εκ μέρους του ξένου κεφαλαίου εξυπηρετούσε την «οικοδόμηση κρατών» (αν και στην περίπτωση των γειτόνων μας αυτό επικαλούνται με τη Συμφωνία των Πρεσπών).
Η ιδεολογία του ιμπεριαλισμού κατέφυγε στη διαστρέβλωση και τη μετάλλαξη των θετικών εννοιών που συνδέθηκαν με τους απελευθερωτικούς αγώνες των λαών, στα ακριβώς αντίθετά τους. Έτσι, συνέδεσαν το λαϊκισμό(4) με τα καταπιεστικά και αυταρχικά δόγματα οπισθοδρομικών καθεστώτων. Από το λαϊκισμό αφαιρέθηκε το αρχικό χειραφετητικό του περιεχόμενο, το οποίο και αντικαταστάθηκε από, και συνδέθηκε με, την αντιδραστική, ρατσιστική, ξενοφοβική, αντι-μεταναστευτική φασιστική ιδεολογία. Όλα ανεξαιρέτως τα λαϊκά, μαζικά κινήματα, ανεξαρτήτως του κοινωνικο-οικονομικού τους περιεχομένου, χρεώθηκαν με το ίδιο αντιδραστικό, οπισθοδρομικό περιεχόμενο. Κατά τον ίδιο τρόπο ο εθνισμός συνδέθηκε με νεοφασίστες που απελαύνουν μειονότητες και μετανάστες.
Ως επακόλουθο, οι ιμπεριαλιστικές ιδεολογίες εμφανίζουν και σερβίρουν τους Αμερικανικούς και Ευρωπαίους προωθητές της αυτοκρατορίας ως περιεκτικούς υπερασπιστές των δημοκρατικών αξιών που παλεύουν εναντίον των «εθνικιστών» (όπως ισχυρίζεται ότι κάνει τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ).
Την ίδια στιγμή που τα «ενάρετα» αντιλαϊκιστικά και «αντιεθνικιστικά» εμπρηστικά ΜΜΕ καταδικάζουν τους λαϊκιστές, την ίδια ώρα προωθούν και υπερασπίζονται δολοφονικούς δυτικούς πολέμους και πραξικοπήματα στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Παλαιστίνη, τη Συρία, το Λίβανο, τις Ονδούρες, τη Σομαλία, το Νότιο Σουδάν, τη Βενεζουέλα και την Ουκρανία.
Από την άλλη, οι εγχώριοι δεξιο-εθνικιστές και οι νεοφιλελεύθεροι ιμπεριαλιστές αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο ένας διεγείρει τα εθνικιστικά πάθη της μάζας, ο άλλος κάνει το παν προκειμένου να ικανοποιήσει την ακόρεστη δίψα για καπιταλιστικά κέρδη. Ο αντιλαϊκισμός και ο εθνικισμός είναι η ατμομηχανή των νεοφιλελεύθερων ελίτ που εκμεταλλεύονται την εγχώρια εργατική δύναμη και επιτίθενται κατά του κοινωνικού κράτους και της δημοκρατίας στους χώρους εργασίας. Εμφανίζουν το λαϊκά κοινωνικά κινήματα ως εκδοχές ενός «λαϊκισμού» που πρέπει να καταδικαστεί ως εχθρός της ελεύθερης αγοράς και των ελεύθερων εκλογών, ενώ οι εθνιστές που αντιτίθενται στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, δυσφημίζονται ως αυταρχικοί εχθροί της δυτικής ασφάλειας, της παγκοσμιοποίησης και των δημοκρατικών αξιών.
Και ο …Σόρος!! (5)
Mια απλή έρευνα στο Διαδίκτυο σχετικά με τη δράση των Οpen society Foundations (6) στη γειτονική χώρα, αποκαλύπτει όλο το φάσμα της δράσης του συγκεκριμένου κερδοσκόπου από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και κατόπιν, όχι μόνο στα Σκόπια αλλά και στην Αλβανία. Δεν υπάρχει τομέας όπου να μη δόθηκαν εκατομμύρια δολάρια, από την αγροτική παραγωγή, την εκπαίδευση, την τεχνογνωσία, την υγεία, το δικαστικό και πολιτικό σύστημα, τα ΜΜΕ. Το κερδοσκοπικό και ληστρικό κεφάλαιο δεν χρειάζεται πλέον να αποκρύπτει οτιδήποτε, δημοσιεύονται τα πάντα, και συνήθως χωρίς αντίλογο. Όσο πιο φτωχοί οι λαοί, τόσο πιο χειραγωγήσιμοι.
Για τη δράση των ΜΚΟ παγκόσμια, η Αρουντάτι Ρόι(6) λέει τα εξής “..Εν τέλει – σε μικρότερη κλίμακα, αλλά με ύπουλο τρόπο – τα κεφάλαια που τίθενται στη διάθεση των ΜΚΟ διαδραματίζουν, στο χώρο των εναλλακτικών πολιτικών, τον ίδιο ακριβώς ρόλο μ’ εκείνον που παίζουν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που μπαινοβγαίνουν στις οικονομίες των φτωχών χωρών. Στην αρχή επιβάλλουν την ημερήσια διάταξή τους στις κοινωνίες. Στη συνέχεια, μετατρέπουν την αντιπαράθεση σε διαπραγμάτευση. Αποπολιτικοποιούν την αντίσταση και δημιουργούν εμπόδια στα τοπικά λαϊκά κινήματα, τα οποία είναι παραδοσιακά ανεξάρτητα.
Οι ΜΚΟ διαθέτουν προϋπολογισμούς που τους επιτρέπουν να απασχολούν ντόπιους, οι οποίοι κάτω από διαφορετικές συνθήκες, θα είχαν εξελιχθεί σε στελέχη των κινημάτων της αντίστασης.Ωστόσο, πλέον, τους δίνεται η ευκαιρία να αισθάνονται ότι κάνουν το καλό με άμεσο και δημιουργικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα κερδίζουν τη ζωή τους. Η
πραγματική πολιτική αντίσταση δεν γνωρίζει παρόμοιες ευκολίες”.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ινδία, όπως στα Σκόπια ή την Αλβανία, η έκρηξη των επιχορηγούμενων ΜΚΟ συνέπεσε με το άνοιγμα των αγορών τους στο νεοφιλελευθερισμό, και ειδικά στα Βαλκάνια μετά την πτώση των Ανατολικών καθεστώτων. Εκείνη την εποχή, το κράτος συμμορφώθηκε με τις απαιτήσεις της δομικής αναδιάρθρωσης και περιόρισε τις ενισχύσεις που χορηγούνταν στην ύπαιθρο, στη γεωργία, στην ενέργεια, στις μεταφορές και στη δημόσια υγεία. Καθώς το κράτος εγκατέλειπε τον παραδοσιακό του ρόλο, οι ΜΚΟ άρχισαν να δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς. Φυσικά, η διαφορά ήταν ότι οι πόροι που είχαν στη διάθεσή τους αντιστοιχούσαν σε ένα ελάχιστο ποσοστό των περικοπών που είχαν πραγματοποιηθεί στις δημόσιες δαπάνες.
Και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι περισσότερες ΜΚΟ χρηματοδοτούνται και βρίσκονται υπό την αιγίδα αναπτυξιακών οργανισμών ή οργανισμών βοήθειας, οι οποίοι, με τη σειρά τους, χρηματοδοτούνται από τις δυτικές κυβερνήσεις, την παγκόσμια τράπεζα, τον ΟΗΕ και κάποιες πολυεθνικές εταιρείες. Χωρίς βέβαια να είναι όλοι ίδιοι, αυτοί οι οργανισμοί ανήκουν σε ένα αρκετά θολό πολιτικό σκηνικό, που έχει στόχο την επίβλεψη του νεοφιλελεύθερου προγράμματος και του οποίου ο κυριότερος στόχος είναι η δραστική περικοπή των κυβερνητικών δαπανών. Η πραγματική συνεισφορά τους είναι να κατευνάζουν το θυμό που δημιουργεί αυτή η διάσταση, καθώς και το ότι μοιράζουν με το σταγονόμετρο – με τη μορφή βοήθειας ή εθελοντικής εργασίας – αυτό που κανονικά οι άνθρωποι θα δικαιούνταν.¨Ετσι αλλοιώνουν τη συνείδηση της κοινωνίας. Μετατρέπουν τους ανθρώπους σε εξαρτώμενα θύματα και αμβλύνουν τις αιχμές της πολιτικής αντίστασης. Δημιουργούν ένα είδος αμορτισέρ που απορροφά τους κραδασμούς ανάμεσα στο κράτος και στο κοινό, ανάμεσα στην αυτοκρατορία και τους υπηκόους της.
ΑΡΙΣΤΕΡΗ ή ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΑ?
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι το σύνδρομο αποφυγής θέσης σε ζητήματα που έχει αναδείξει για λόγους εντυπωσιασμού η ακροδεξιά, όπως το ζήτημα των ΜΚΟ ή του Σόρος, δεν μας προφυλάσσει από παρεξηγήσεις. Σε έναν λόγο ανοιχτό, δεν θα βάλουμε στεγανά “..γιατί αυτό το είπε η ακροδεξιά”.
ΔΕΝ μας ενδιαφέρει ΤΙ λέει η ακροδεξιά, μας αφορά όμως σαφώς οποιοδήποτε ζήτημα θέτει ΚΥΡΙΩΣ η ακροδεξιά.Και αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίσει.Τέλος θα ήθελα να κλείσω με μια προτροπή, σχετική με τα παραπάνω
ΑΠΟΕΝΟΧΟΠΟΙΗΘΕΙΤΕ σύντροφοι… (ή όπως έλεγε κι ένας φίλος μου, “..Αυτός στα πενήντα θα διαβάζει Πλάτωνα”).
1.Βλ. http://prin.gr/?p=24101&fbclid=IwAR24QlS8ix6oPEjRBoV_CG-cmBLTw374kYQL2LgyXXdimG-ek76I2Sffykw
- Ο Πολιτιστικός Ιμπεριαλισμός (Συλλογικός τόμος), εκδ. Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών, Αθήνα 1984.
3. Βλ. James Petras, Πολιτισμικός Ιμπεριαλισμός: Γλωσσική διαστροφή και συσκότιση της Αυτοκρατορικής επέκτασης.
4.Στα τέλη του 19ουκαι στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι λαϊκιστές (ή ποπουλιστές- populists) ήσαν ισχυρά πολιτικά κινήματα και κοινοβουλευτικά κόμματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Ρωσία (ναρόντνικοι) και τη Δυτική Ευρώπη.
- Ο James Petras είναι Αμερικανός πανεπιστημιακός και υπηρέτησε ως καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Binghamton της Νέας Υόρκης. Έχει συγγράψει περισσότερα από 62 βιβλία που μεταφράστηκαν σε 29 γλώσσες και πάνω από 600 άρθρα επιστημονικού ενδιαφέροντος που δημοσιεύτηκαν στα American Sociological Review, British Journal of Sociology, Social Research, and Journal of Peasant Studies. Γνωστός για τους μακροχρόνιους αγώνες του για κοινωνική δικαιοσύνη και τη συμπαράστασή του στα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα παγκοσμίως, συνέγραψε περισσότερα από 2.000 άρθρα πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο του συγγραφέα στις 12 Νοεμβρίου 2018.
http://e-shocknews.com/?p=91643
- Αναφέρομαι στον Σόρος γιατί κατηγορήθηκα ευθέως για ακροδεξιά ρητορική στο τέλος τουκειμένου.Βλ.https://iskra.gr/%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%B8%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/
- Το άρθρο περιγράφει τις αντιδράσεις δύο αμερικάνων γερουσιαστών σχετικα με τη δράση των ΜΚΟ του Σόρος.Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται από τη μεριά του ιδρύματος είναι ότι η μη-χρηματοδότηση αυτών στα Βαλκάνια, θα φέρει αποσταθεροποίηση στην περιοχή.
- Βλ. Η ΜΚΟποίηση της πολιτικής (διαδ).
