Τα πρόσφατα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας (29 Νοεμβρίου 2021) για την τουρκική οικονομία δείχνουν ότι το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 7,4% σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020. Η αύξηση αυτή συνάδει με την εκτίμηση ότι το ΑΕΠ το 2021 θα αυξηθεί κατά 9,5% περίπου.
Το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, το τουρκικό ΑΕΠ ανήλθε σε 4.895 δισ. τουρκικές λίρες σε τρέχουσες τιμές, έναντι 3.521 δισ. το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Σε όρους δολαρίου την ίδια περίοδο το ΑΕΠ ανήλθε σε 603,5 δισ. έναντι 525,5 δισ. το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Επίσης, οι αμοιβές των εργαζομένων αυξήθηκαν κατά 36,3% το τρίτο τρίμηνο του 2021. Παρόλα αυτά όμως, το μερίδιο των αμοιβών εργασίας στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (σε τρέχουσες τιμές), το τρίτο τρίμηνο του 2021 μειώθηκε στο 29,8% από 31% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020.
Στην Γραφική παράσταση 1, παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες αλλαγές των συνιστωσών του ΑΕΠ από τη μεριά της ζήτησης για τα έτη 2020 και 2021. Το τρίτο τρίμηνο του 2021 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών συμβάλλουν με το μεγαλύτερο ποσοστό (25,6%) στο σχηματισμό του ΑΕΠ. Για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο οι εξαγωγές συμβάλλουν με το μεγαλύτερο ποσοστό στο σχηματισμό του ΑΕΠ και στη μεγέθυνσή του, βοηθούμενες και από τον αρνητικό ρυθμό που παρουσιάζουν οι εισαγωγές.
Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να αποδοθούν, με υψηλή πιθανότητα, στη συνεχή διολίσθηση του τουρκικού νομίσματος που καθιστά φθηνότερες τις εξαγωγές και ακριβότερες τις εισαγωγές. Βέβαια η συνεχής διολίσθηση του νομίσματος καθιστά δυσμενέστερους τους όρους εμπορίου της τουρκικής οικονομίας.
Πληθωριστικές πιέσεις στην τουρκική οικονομία
Η παραπάνω διαδικασία δεν σημαίνει ότι λειτουργεί a priori ευνοϊκά για το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Αυτό εξαρτάται από το ποσοστό που τα συνολικά οφέλη από την αύξηση της αξίας των εξαγωγών καλύπτουν τις πραγματοποιούμενες δαπάνες για εισαγωγές (Συνθήκη Marshall-Lerner). Μείωση παρουσιάζει ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου (-2,4%) μετά από τέσσερα συνεχή τρίμηνα αύξησης. Προφανώς και δεν είναι ορθό να συναχθούν συμπεράσματα αν δεν παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις τουλάχιστον και στο προσεχές τρίμηνο.
Η ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 5,1% και η αντίστοιχη δημόσια κατά 5,6%. Το άθροισμα και των δύο βρίσκεται στο ίδιο περίπου επίπεδο με το αντίστοιχο του τρίτου τριμήνου του 2020. Συνολικά, η εγχώρια ζήτηση το τρίτο τρίμηνο του 2021 είναι σαφώς μειωμένη σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020, γεγονός που μπορεί να σηματοδοτεί την εμφάνιση κάποιας κούρασης, λόγω του υψηλού πληθωρισμού.
Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, μεταξύ άλλων, καθιστούν την οικονομική ανάκαμψη της Τουρκίας εύθραυστη, αφού μειώνουν σημαντικά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, υπονομεύοντας την εγχώρια ζήτηση. Επιπλέον, ο υψηλός πληθωρισμός πλήττει κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα, καθώς, για την αγορά της ίδιας μονάδας προϊόντος, υποχρεώνονται να δαπανήσουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε σύγκριση με τα μεσαία και τα ανώτερα εισοδήματα. Συνεπώς, η άνοδος του πληθωρισμού αναμένεται να επιτείνει μία χρόνια διαρθρωτική αδυναμία της τουρκικής οικονομίας, δηλαδή το μεγάλο χάσμα μεταξύ
υψηλών και χαμηλών εισοδηματικών κλιμακίων.