Του Αλέκου Καλύβη
Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τελείωσε χωρίς πολλές εκπλήξεις ,με την επισφράγιση της απόλυτης κυριαρχίας του Α.Τσίπρα και της ηγετικής ομάδας ,τόσο στο επίπεδο των πολιτικών θέσεων όσο και στο επίπεδο των συσχετισμών.
Δυστυχώς το 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ μόνο ως καταστατική πράξη επικύρωσης και διεύρυνσης της δεξιάς στροφής του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτιμηθεί.
Το συνέδριο έκλεισε την πόρτα μάλλον οριστικά ακόμη και στις ελάχιστες δειλές αμφισβητήσεις που διατυπώθηκαν κατά την διάρκεια του. Η κοινωνία, τα βάσανά της και οι αγωνίες της ελάχιστα επηρέασαν την συζήτηση.
Επιβεβαιώθηκε η εικόνα ότι πρόκειται για ένα αρχηγικό κόμμα,υποβαθμισμένης πολιτικής λειτουργίας, που βρίσκεται σε πια αδιάκοπη πορεία σοσιαλδημοκρατικοποίησης,με πολιτικό σχέδιο εντός των μνημονίων,χωρίς κανένα αριστερό αποτύπωμα.
-Ο Αλέξης Τσίπρας προσδιόρισε από την αρχή του συνεδρίου τα επίδικα της συζήτησης. Έθεσε,μάλιστα, με ρητορικό τρόπο,στο άνοιγμα του συνεδρίου ,τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα υπαρξιακού χαρακτήρα για την Αριστερά .Όμως οι απαντήσεις που έδωσε δεν ήταν από την οπτική της Αριστεράς.
Αξίζει ,πάντως, ο σχολιασμός πάνω σε αυτά τα ερωτήματα και στις απαντήσεις που έδωσε.:
πρώτο: Έχει νόημα η αριστερά να επιλέγει, να διεκδικεί τη διακυβέρνηση σε μη ευνοϊκές συνθήκες και ιδιαίτερα σε συνθήκες χρεοκοπίας και δημοσιονομικής ασφυξίας;
Η καταφατική απάντηση σε αυτό το ερώτημα από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ συνοδεύτηκε από επίθεση απέναντι στους συντρόφους που έφυγαν από το ΣΥΡΙΖΑ με τον ισχυρισμό ,ότι αγνοούν τον συσχετισμό δυνάμεων,ότι δεν ασκούν πολιτική αλλά ιδεολογική ζύμωση,ότι είναι η αριστερά που κάνει πίσω στα δύσκολα,που δεν λερώνει τα χέρια της και άλλα παροιμιώδη.
Προφανέστατα η Αριστερά διεκδικεί την εξουσία και δεν κινείται μοιρολατρικά. Αναμφίβολα πρέπει πάντα να υπολογίζεις τον συσχετισμό δυνάμεων, ενώ το στοιχείο του συμβιβασμού ενυπάρχει στον σχεδιασμό κάθε πολιτικής δύναμης και υπάρχουν άπειρα παραδείγματα από το παρελθόν. Όμως η ουσία είναι διαφορετική. Η Αριστερά δεν υποτάσσεται στον κοινωνικό συσχετισμό αλλά τον τροποποιεί,επίσης.Όπως έλεγε ο Γκράμσι υπολογίζεις την έγκυρη πραγματικότητα αλλά προσπαθείς να την αλλάξεις.
Το καλοκαίρι του 2015 με το δημοψήφισμα που ήταν μια πολύ σκληρή αντιπαράθεση ο κοινωνικός συσχετισμός ήταν υπέρ της ρήξης με το ευρωπαϊκό και ελληνικό κατεστημένο, πλην όμως η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ τον αγνόησε επιδεικτικά.
Η διαφορά είναι πως η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε έναν τακτικό συμβιβασμό, αλλά με ανυπόστατο επιχείρημα τον δυσμενή συσχετισμό ακύρωσε τα πιο κεντρικά σημεία του προγράμματος της και προσχώρησε στις επιλογές του νεοφιλελευθερισμού.Ο συμβιβασμός λοιπόν -κάτι που αποδείχτηκε περισσότερο στην πορεία- δεν ήταν τακτική κίνηση αλλά ήταν στρατηγικού χαρακτήρα.Σε κάθε προσπάθεια υπάρχει το ενδεχόμενο της επιτυχίας αλλά και της αποτυχίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνεις αυτοσκοπό την εξουσία ή ακόμη χειρότερα να πιστεύεις ότι με το πρόγραμμα του αντίπαλου θα πετύχεις.Επίσης δεν μπορεί να γίνεσαι κάποιος άλλος ,να εφαρμόζεις το πρόγραμμα του άλλου και να ισχυρίζεσαι ότι είσαι ο ριζοσπάστης αριστερός που ήσουν. Συμπερασματικά λοιπόν για την αριστερά η διεκδίκηση της εξουσίας είναι όχι μόνο θεμιτή αλλά και υποχρεωτική σε κάθε συνθήκη ,με την μόνη διαφορά ότι χρησιμοποιείς την εξουσία για να εφαρμόζεις μαζί με την δύναμη του λαού και του κινήματος την εναλλακτική λύση και όχι να παραμένεις στην εξουσία αφού έχεις δραπετεύσει από τις αξίες και την πολιτική σου. Η αριστερή διακυβέρνηση έχει νόημα όταν ανοίγεις νέους πρωτόγνωρους δρόμους με μικρές και μεγάλες ρήξεις,διευρύνοντας την άμεση δημοκρατία και όχι όταν συνεχίζεις να βαδίζεις στον ίδιο δρόμο που άνοιξαν οι απανταχού συντηρητικές δυνάμεις. Το δίλλημμα στα δύσκολα δεν είναι αν παραιτείσαι από την διακυβέρνηση ή συνεχίζεις αλλά αν επιμένεις ή όχι στην πολιτική σου και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει επιλέξει την εύκολη λύση της παραίτησης από ότι θυμίζει Αριστερά
δεύτερο: Με ποιους θα πάμε; Υπάρχει τελικά περιθώριο συμμαχιών και πεδίο σύγκλισης για την Αριστερά με τις δυνάμεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και της Πράσινης αριστεράς;
Ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε καταφατικά σε συνεργασίες ακόμη και στρατηγικού χαραχτήρα με τις ηγεσίες αυτών των δυνάμεων ,οι οποίες είτε συγκυβερνούν με την δεξιά στην Ευρώπη είτε έχουν συνθηκολογήσει οριστικά με τον νεοφιλελευθερισμό.Οι δυνάμεις αυτές έχουν τεράστιες ευθύνες για την κρίση στην Ευρώπη και για την συντηρητική οπισθοδρόμηση των τελευταίων 20 χρόνων .Η συμμαχία μαζί τους στο επίπεδο των ηγεσιών δεν έχει να προσφέρει κάτι ουσιωδώς θετικό στην υπόθεση της χώρας, ακόμη και αυτή που αφορά τα κράτη του νότου, αφού περιορίζονται μόνο σε μια ρητορική χλιαρής αμφισβήτησης της λιτότητας χωρίς κανένα πρακτικό αντίκρυσμα, ενώ αφήνουν ανέπαφο το νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα της ευρωζώνης και της ΕΕ. Είναι γεγονός ότι η προσέγγιση με αυτές τις δυνάμεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο αξιοποιείται περισσότερο με όρους εσωτερικής κατανάλωσης,ωστόσο είναι μια πρακτική που υποτάσσει την αριστερά στο ευρωσύστημα και στις κυρίαρχες λογικές,σε μια περίοδο που με αφορμή το ΒΡΕΧΙΤ έχουν ενταθεί οι προβληματισμοί και οι αμφισβητήσεις για το μέλλον του ετοιμόρροπου οικοδομήματος της Ευρώπης.
Είναι άλλο ζήτημα η κοινή δράση μέσα στο κίνημα ακόμη και με τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας και της πολιτικής οικολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο που έχουν πιο προωθημένες θέσεις και είναι πολύ διαφορετική η σημερινή στόχευση του Α.Τσίπρα να ενσωματώσει την αριστερά στη λογική της σοσιαλδημοκρατίας. Η εμπειρία του κοινωνικού φόρουμ ήταν χαρακτηριστική της ριζοσπαστικής ενότητας των από κάτω με όρους πάλης ,ενώ η σημερινή προσπάθεια του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ είναι η συναίνεση των από πάνω στα πλαίσια του ευρωσυστήματος. Από την διαδήλωση στη Γένοβα μέχρι το γήπεδο του Τάε κβον ντο εξανεμίστηκε η ριζοσπαστικοποίηση και επελέγη η σοσιαλδημοκρατικοποίηση. Διότι η στόχευση για το εσωτερικό της χώρας είναι πολύ καθαρή σήμερα και δεν αφορά μόνο στην δυνατότητα πολιτικών συμμαχιών ,αλλά -λόγω της μεγάλης κρίσης που έχει η σοσιαλδημοκρατία στη χώρα μας-αφορά και στην επιδίωξη πολιτικής εκπροσώπησής της μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ.
τρίτο: Αποτελεί σήμερα αριστερή, ριζοσπαστική και προοδευτική πρόταση η έξοδος από την ευρωζώνη;
Ο Α. Τσίπρας απάντησε ότι το σχέδιο εξόδου συνιστά ένα μή προοδευτικό σχέδιο και μάλιστα ισχυρίστηκε ότι είναι το σχέδιο του Σόιμπλε.Ξέχασε φυσικά να μας πεί ότι το σχέδιο του Σόιμπλε είναι το τρίτο μνημόνιο,η αρπαγή της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας,η φτωχοποίηση της κοινωνίας,η μη διαγραφή του χρέους ,η μονιμοποίηση της εσωτερικής υποτίμησης,δηλαδή το σχέδιο που ασμένως εφαρμόζει η σημερινή κυβέρνηση . Ξέχασε επίσης να μας πεί ότι ακόμη και στις πλειοψηφικές αποφάσεις του ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρχε η θέση για το πάσει θυσία στο ΕΥΡΩ, αλλά το ζήτημα αυτό ήταν ανοικτό για το μέλλον και σε κάθε περίπτωση υπήρχε η διακήρυξη ότι για τον ΣΥΡΙΖΑ κεντρικό ζήτημα ήταν η εφαρμογή της πολιτικής του και μάλιστα διαβεβαίωνε ότι θα έκανε τα πάντα για την υλοποίησή της. Θα ανέμενε ,πάντως, κάθε καλόπιστος παρατηρητής των εξελίξεων ότι με βάση την εμπειρία του καλοκαιριού του 2015 θα ήταν πιο προσεκτικός ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.Πολύ περισσότερο ,όταν έχει μπροστά του πολλά ανοικτά ζητήματα που αφορούν στο χρέος ,στην δεύτερη αξιολόγηση,στις ωμές πιέσεις του ΔΝΤ.Η αναφορά του αυτή έχει περισσότερο σχέση με την απόκτηση νέου πιστοποιητικού υποταγής απέναντι στους δανειστές στους οποίους δίνει γη και ύδωρ. Επίσης είναι μια προσπάθεια να δημιουργήσει ένα τείχος προστασίας,με μοναδικό επιχείρημα μια απίστευτη κινδυνολογία, απέναντι στην μεγάλη πίεση της κοινωνίας η οποία όλο και πιο πολύ καταλαβαίνει τα αδιέξοδα που προκαλεί η παραμονή της χώρας στο ΕΥΡΩ.
Ο Α.Τσίπρας λησμόνησε και διέγραψε από το μυαλό του αυτό που σωστά ο ίδιος αλλά και όλοι μας λέγαμε, ότι δηλαδή η Ελλάδα καταστρέφεται με τα μνημόνια για να σωθεί το ΕΥΡΩ και οι Γαλλογερμανικές τράπεζες, για να καλυφθούν οι ιδρυτικές αναπηρίες της ευρωζώνης.Μετέτρεψε το ΕΥΡΩ σε φετίχ και σε εικόνισμα για να δικαιολογήσει την μεγάλη κωλοτούμπα που έκανε αγνοώντας το κόμμα και την κοινωνία.Παραβίασε ακόμη και τις ιδρυτικές συνεδριακές αποφάσεις για αλλαγή εκ θεμελίων της ευρωζώνης και βολεύεται πολύ άνετα στην σημερινή γερμανική ευρωζώνη.
Επί της ουσίας όσο και αν κινδυνολογεί δεν μπορεί να αποφύγει μια συζήτηση επί της ουσίας που συνεχώς θα διευρύνεται. Διότι η χώρα βρίσκεται στη μέγγενη της ευρωζώνης που δεν συνιστά μια ενιαία νομισματική περιοχή ούτε το ΕΥΡΩ είναι κοινό νόμισμα, εφόσον δεν υπάρχουν ισχυρές μεταβιβάσεις πόρων ,ούτε ίδια αξία και κόστος χρήματος για τους ιδιώτες ,ούτε φυσικά ίση μεταχείριση των κρατών στην άντληση δανείων. Η Ευρωζώνη έχει εξελιχθεί στο πιο μεγάλο εμπόδιο για την ανάπτυξη της χώρας.Όποιος το αγνοεί απλά συμπράττει σε μια επικίνδυνη αυταπάτη.Προφανώς η έξοδος από την Ευρωζώνη δεν είναι μια εύκολη υπόθεση ούτε είναι το αντίθετο φετίχ.Είναι,όμως, μια ουσιώδης προϋπόθεση για να εφαρμόσεις εναλλακτικές πολιτικές με όρους αριστεράς.
Τέταρτο: Είναι ρεαλιστικό και εφικτό ένα σχέδιο εξόδου με κοινωνική προστασία και παραγωγική ανασυγκρότηση ενόσω υποχρεούσαι να βρίσκεσαι εντός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής;
Ο ριζοσπαστικός ΣΥΡΙΖΑ της αρχικής περιόδου είχε απαντήσει κατηγορηματικά αρνητικά σε αυτό το ερώτημα.Εντός των μνημονίων-γιατί περί αυτού πρόκειται- δεν υπάρχει περιθώριο να υπάρξει μια πολιτική ενίσχυσης των εισοδημάτων ,κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Διότι η ίδια η λογική
των μνημονίων ,της εσωτερικής υποτίμησης ,της ανταγωνιστικότητας με εξόντωση της εργασίας και των κοινωνικών δικαιωμάτων συγκρούονται κάθετα και οριζόντια με τις προϋποθέσεις μιας εναλλακτικής πορείας.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ απαντά καταφατικά, όχι με απόλυτη βεβαιότητα, ισχυρισμός που ισοδυναμεί με τεραγωνισμό του κύκλου. Ποντάρει στην ένταξη στο καθεστώς ποσοτικής χαλάρωσης(QE) της Ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας για μείωση του κόστους χρήματος και σε μια επουσιώδη ρύθμιση για το χρέος. Ακόμη και αν τα πετύχει κάτι που δεν είναι ρεαλιστικό με βάση την σημερινή στάση των δανειστών, η εξέλιξη αυτή δεν θα βελτίωνε τη ζωή των ανθρώπων που εργάζονται ή είναι άνεργοι ή βρίσκονται μέσα στη δίνη της φτώχειας διότι θα συνοδευόταν με νέα αντεργατικά μέτρα,αφού αυτή είναι η προϋπόθεση της καπιταλιστικής ανάπτυξης σε καθεστώς μνημονίων.
Το μόνο που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί είναι η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων μέτρων και η παράλληλη εφαρμογή ενός δικτύου υποτυπώδους αντιμετώπισης των πιο ακραίων συνεπειών της φτώχειας,κάτι που έτσι ή αλλιώς είναι στην λογική του νεοφιλελευθερισμού και το οποίο φυσικά γίνεται και σήμερα.Όμως αυτό ουδόλως συνιστά προοδευτική πολιτική αλλά διαχείριση της μιζέριας.Η πάλη ενάντια στα μνημόνια συνεχίζει να αποτελεί την κύρια αντίθεση της σημερινής περιόδου.Η απεμπλοκή από τα μνημόνια είναι όρος για μια προοδευτική εναλλακτική λύση. Όσοι το αγνοούν ή θεωρούν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική έξω από τα μνημόνια και συμβιβάζονται με σχέδια που συνιστούν διαφορετικά μείγματα διαχείρισης των μνημονίων ,το μόνο που επιβεβαιώνουν είναι το διαζύγιό τους με την αριστερά αλλά και με την ζοφερή πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στη χώρα μας τα τελευταία επτά χρόνια .
-Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τελείωσε ,η κοινωνία συνεχίζει να μετρά τις πληγές της,τα μνημόνια επιμένουν να μαυρίζουν τη ζωή των απλών ανθρώπων,ενώ η πολιτική ζωή κυριαρχείται από μια αντιπαράθεση μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ που δεν αφορά τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών.
Ο κόσμος που πίστεψε στο ριζοσπαστικό μήνυμα του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και συμμετείχε στο εξαιρετικής σημασίας γεγονός της ανάληψης για πρώτη φορά από την αριστερά της διακυβέρνησης της χώρας,δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί από την σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πως θα κινηθεί η πραγματικά ριζοσπαστική αριστερά και ιδίως το τμήμα της που έχει φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ και συμπορεύεται με άλλες αριστερές δυνάμεις αλλά και το οργανωμένο μαζικό κίνημα και ιδίως το εργατικό συνδικαλιστικό που είναι πολύ κατώτερο των περιστάσεων.
Είναι εξαιρετικά αναγκαίο και επείγον να υπάρξει μια ενωτική ανασύνταξη του πολιτικού χώρου της ανατρεπτικής αριστεράς ώστε να καταξιωθεί ως μια υπολογίσιμη δύναμη για το μέλλον. Χρειάζονται άμεσες και τολμηρές ενωτικές πρωτοβουλίες και προσαρμογές στον τρόπο παρέμβασης της. Όσον αφορά το τελευταίο , πρέπει να σημειώσουμε ότι σήμερα δεν αρκεί ένας μονομερής καταγγελτικός λόγος προς την κυβέρνηση αλλά απαιτείται: η αντιπαράθεση με το σύνολο των μνημονιακών δυνάμεων και ιδίως η ενίσχυση του μετώπου προς την ΝΔ ,η μετάβαση σε έναν πιο συγκροτημένο προγραμματικό δημόσιο λόγο,το μεγαλύτερο άνοιγμα στα προβλήματα της κοινωνίας και η αξίωση στην αναζήτηση λύσεων σήμερα και όχι σε ένα υποθετικό μέλλον,η συμβολή στη ανάπτυξη μαζικής πάλης του λαού μας.
Η επιτυχία της πραγματικά ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής αριστεράς που θέλουμε να εκπροσωπήσουμε δεν θα κριθεί από ενδοαριστερούς διαγκωνισμούς και θεολογικού χαρακτήρα συζητήσεις περί της καθαρότητας του επαναστατικού λόγου αλλά από την ικανότητα να πείσουμε ευρύτατο αριθμό εργαζομένων να μπει στον αγώνα για να αλλάξει τη ζωή του ,όσο και από την αποτελεσματικότητα της προσπάθειάς μας να μεταλαμπαδεύσουμε την πεποίθηση σε μεγάλο τμήμα του λαού ότι υπάρχει η δυνατότητα μιας αληθινά εναλλακτικής λύσης που αξίζει να αγωνιστεί για την πραγματοποίησή της.
