Η επετειακή σύνοδος κορυφής, για τα 60 χρόνια από την πρώτη διακήρυξη της Ρώμης που εκκινούσε το ευρωενωσιακό εγχείρημα, δεν είχε ιδιαίτερες εκπλήξεις. Σε μια Ένωση που τρίζει συθέμελα και βρίσκεται σε μια διαρκή και κλιμακούμενη κρίση, υπαρξιακή και προσανατολισμού, με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία (Μ. Βρετανία) να έχει μόλις δηλώσει αποχώρηση και το πιο προχωρημένο πρότζεκτ, το ευρώ, να χαρακτηρίζεται προ μηνών ως μη βιώσιμο, η νέα διακήρυξη της Ρώμης δεν είχε τίποτα να πει. Για την ακρίβεια είπε «προχωράμε όπως πριν», με ότι σημαίνει αυτό για τα επόμενα επεισόδια κρίσης του εγχειρήματος αλλά και για τον όλο και διευρυνόμενο ευρωσκεπτικισμό στους λαούς της Ευρώπης.
Ήταν μια κλασική σύνοδος κορυφής με τη γνωστή «δημιουργικά ασαφή» γλώσσα για τα δικαιώματα των λαών και των εργαζομένων, αλλά με απόλυτη σαφήνεια για τη διασφάλιση των συμφερόντων των πολυεθνικών, των τραπεζών και των ισχυρών κρατών. Και ήταν και μια κλασική σύνοδος κορυφής όσον αφορά και τον Έλληνα πρωθυπουργό που έκανε στην αρχή τους συνήθεις λεονταρισμούς, για τη διατύπωση για τα εργασιακά δικαιώματα, για να ακολουθήσει η γνωστή κωλοτούμπα από τον κορυφαίο του είδους.«Οικοδομήσαμε μια μοναδική Ένωση με κοινά θεσμικά όργανα»
αναφέρει η διακήρυξη. Τα θεσμικά όργανα του διακοσμητικού ευρωκοινοβουλίου, του ESM(δηλαδή μιας ιδιωτικής εταιρείας) ή του γραφείου του Γερμανού Υπ. Οικονομικών -όπως είναι στην ουσία του το Eurogroup; Είναι κοινό μυστικό ότι η ΕΕ είναι η πλέον αντιδημοκρατική Ένωση κρατών. Με υπερεξουσίες στους λομπίστες των Βρυξελλών και στους έχοντες την οικονομική δύναμη, στις πολυεθνικές και τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Και είναι γνωστό ότι ο ευρωσκεπτικισμός έχει στο στόχαστρό του την έλλειψη δημοκρατίας και λαϊκής κυριαρχίας και την υποκατάσταση των όποιων αστικών δημοκρατικών θεσμών από μια αδιαφανή ευρωπαίκή γραφειοκρατία στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο.
«…και ισχυρές αξίες, μια κοινότητα ειρήνης, ελευθερίας, δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κράτους δικαίου, μια σημαντική οικονομική δύναμη με ασύγκριτα επίπεδα κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας».
Οι κοινωνικές κατακτήσεις και το κοινωνικό κράτος είναι αποτέλεσμα της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης υπό τη σκιά και απειλή του τότε σοσιαλιστικού μπλοκ και ενός μαζικού, μαχητικού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Τις τελευταίες 3 δεκαετίες κάθε βήμα που κάνει το ευρωενωσιακό εγχείρημα σημαίνει και ένα ακόμα χτύπημα στο κράτος δικαίου και στην κοινωνική προστασία. Σήμερα στην Ευρώπη επεκτείνονται η ανεργία, η μερική απασχόληση, η ιδιωτικοποίηση υγείας-παιδείας, τα minijobsκαι ο κατάλογος είναι μακρύς. Από τη συνθήκη του Μάαστριχτ έως τις συνθήκες της Λισαβόνας και το σύμφωνο σταθερότητας η ΕΕ είναι μια πορεία αποδόμησης του κοινωνικού κράτους και των κοινωνικών κατακτήσεων.
«Το κάθε κράτος μόνο του, θα είχε περιθωριοποιηθεί από την παγκόσμια δυναμική. Μόνο αν είμαστε ενωμένοι μπορούμε να επηρεάσουμε τη δυναμική αυτή και να προστατεύσουμε τα κοινά μας συμφέροντα και αξίες. Θα προχωρούμε ενωμένοι, με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται, αλλά πάντα προς την ίδια κατεύθυνση, όπως έχουμε κάνει και στο παρελθόν, τηρώντας τις Συνθήκες…».
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Πολλά κράτη περιθωριοποιήθηκαν μέσα από το κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο. Με ποιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Ακόμα και ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες όπως η Γαλλία μπήκαν σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με το βάρος που είχαν πριν δεκαετίες στη διαμόρφωση της ΕΕ. Ειδικά τα τελευταία 7-8 χρόνια η Γερμανία ξαναγίνεται ο ισχυρός ιμπεριαλισμός της Ευρώπης με παγκόσμια δυναμική. Η ψαλίδα διερύνεται, δεν κλείνει.
Όσο για το αν η ΕΕ «θα προχωρά ενωμένη, με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται»;
Στην πραγματικότητα δρομολογείται και ενδεχομένως θα θεσμοθετηθεί ο διαχωρισμός σε ευρωπαική περιφέρεια και σε ευρωπαικό κέντρο με προφανείς τις σχέσεις κυριαρχίας του κέντρου απέναντι στην περιφέρεια. Σχέσεις υπαρκτές και διακριτές και σήμερα που για τη χώρα μας σημαίνουν σκληρή επιτροπεία και απώλεια της όποιας λαικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Δεν γνωρίζουμε ποιο ακριβώς παζάρι έγινε στη συνάντηση των 4 μεγάλων χωρών της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) και ποιοι ζητούν τι. Η ΕΕ από την αρχή ήταν ένα σχέδιο διαδοχικών «προσεγγίσεων». Θα κινούμαστε διαρκώς προς τη στενότερη συνεργασία, έλεγαν οι τότε θεμελιωτές της Ε.Ε, σαν ένα ποδήλατο για να μην πέσουμε. Και ως εκ τούτου πάντα ήταν πολλών ταχυτήτων (κάποιες χώρες είναι στο ευρώ, κάποιες στη Σένγκεν, κάποιες εφαρμόζουν το optout, δηλαδή τις εξαιρέσεις από κάποιους κανόνες κοκ). Σήμερα και μετά το Brexitτο σχέδιο φαίνεται να έχει φτάσει στα όρια του και αν έχει κάποια σημασία η δήλωση περί Ευρώπης πολλών ταχυτήτων αυτή αφορά την για πρώτη φορά εγκατάλειψη του στόχου για συνεχή περαιτέρω ενοποίηση (πχ τι απέγινε η τραπεζική ενοποίηση;) μέχρι τη δημιουργία μιας ενιαίας ομοσπονδίας. Αν μείνει εκεί που είναι όμως η Ε.Ε. θα τροφοδοτεί τις φυγόκεντρες δυνάμεις και το ποδήλατο που δε θα κινείται θα πέσει. Το ίδιο θα γίνει όμως και αν προχωρήσει σε μια πιο βίαιη ενοποίηση. Το υπαρξιακό πρόβλημα της Ε.Ε. δε λύνεται και απλά μετατίθεται. Το ευρωπαϊκό σχέδιο ξέμεινε από καύσιμα ή καλύτερα τα καύσιμά του προέρχονται απο τα λάφυρα του κοινωνικού-ταξικου πολέμου που διεξάγεται απέναντι στους εργαζόμενους και τα πολυπληθή μικρομεσαία στρώματα που απορρίπτονται και φτωχοποιούνται διαρκώς.
Η διακήρυξη των 60 χρόνων δεν απαντά και δεν θα μπορούσε άλλωστε να απαντήσει στο ερώτημα του αν και για πόσα χρόνια είναι βιώσιμη η ΕΕ.
Οι υπενθυμίσεις της ανάγκης τήρησης των συνθηκών και των κανόνων και οι συνεχείς αναφορές σε όλο το σύγχρονο νεοφιλελεύθερο οπλοστάσιο (ενιαία αγορά, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, διεύρυνση εταιρικών σχέσεων, ελεύθερο εμπόριο, σταθερό και ισχυρότερο ενιαίο νόμισμα, παγκοσμιοποίηση, κατάρτιση για τους νέους και ελεύθερη μετακίνηση σε όλη την ΕΕ κ.α.), μαζί με την πλήρη απουσία αναφορών και δεσμεύσεων πάνω στο δημοκρατικό έλλειμμα και στο κοινωνικό πρόβλημα απλά επιβεβαιώνουν ότι η ΕΕ θα συνεχίσει στο ίδιο νεοφιλελεύθερο, αντεργατικό, αντιδημοκρατικό πλαίσιο και προσανατολισμό.
Οι δε αναφορές για την αμυντική βιομηχανία, τις παγκόσμιες πολιτικές για το κλίμα και το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, είναι κάποιες αμήχανες αναφορές μπροστά στην εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ και την απαίτησή του να βάλουν περισσότερα λεφτά οι Ευρωπαίοι για το ΝΑΤΟ.
Καμία απόφαση δεν έχει παρθεί στην ΕΕ για την υπέρβαση της υπαρξιακής της κρίσης. Οι αντικομμουνιστικές κορώνες του Τουσκ που δήλωσε ευτυχής που ζει σε ένα τέτοιο «δημοκρατικό παράδεισο», οι συνεχείς αναφορές ότι λόγω της ΕΕ δεν έχουμε 60 χρόνια τώρα πόλεμο και ο απολογητικός απολογισμός της ΕΕ από τον Γιούνκερ, (που έφτασε να μαλώνει τους Ευρωπαίους πολίτες για την ευρωσκεπτικιστική τους αχαριστία χωρίς να κοιτάνε τους Αφρικανούς που θέλουν την Ευρώπη), δείχνει ότι τα παλαιότερα συνθήματα και οράματα για σύγκλιση, συνοχή, ευημερία έχουν αντικατασταθεί από την καταστροφολογία και την απολογητική. Ποια άλλη ομολογία της αποτυχίας χρειάζεται;
Το πραγματικό ζήτημα για τους εργαζόμενους και για τους λαούς είναι ότι το «προχωράμε όπως πριν», σημαίνει περισσότερη λιτότητα, λιγότερη δημοκρατία, μεγαλύτερη επίθεση στους εργαζόμενους και για τα επόμενα χρόνια. Είναι άραγε τυχαία η ανάπτυξη του αντισυστημικού ενστίκτου απο τους ολοένα και περισσότερο «χαμένους» της ευρωπαϊκής μεγάλης ιδέας; Απέναντι στην άρχουσα παραταξη του «μενουμε ευρώπη» σχηματίζεται διαρκώς η μεγάλη παράταξη των «χαμένων» η παράταξη που δεν έχει μαζική πολιτική έκφραση σήμερα αλλά σωστά στοχοποιεί την ευρωζώνη και την ΕΕ. Αυτη είναι και η αισιόδοξη -απο την ανάποδη- πλευρά της διακήρυξης για τα 60 χρόνια. Όσο αυτοί θα προχωράνε όπως πριν, τόσο ο θυμός και η δυσαρέσκεια για την ευρωζώνη και την ΕΕ θα αναπτύσσεται και θα αναζητά ριζοσπαστικές διεξόδους. Από αυτή την άποψη η ευρωζώνη και η ΕΕ δεν είναι βιώσιμες, δεν έχουν μέλλον. Όσο πιο γρήγορα έρθει το τέλος, τόσο το καλύτερο για τις νέες γενιές και τους εργαζομένους.
αναφέρει η διακήρυξη. Τα θεσμικά όργανα του διακοσμητικού ευρωκοινοβουλίου, του ESM(δηλαδή μιας ιδιωτικής εταιρείας) ή του γραφείου του Γερμανού Υπ. Οικονομικών -όπως είναι στην ουσία του το Eurogroup; Είναι κοινό μυστικό ότι η ΕΕ είναι η πλέον αντιδημοκρατική Ένωση κρατών. Με υπερεξουσίες στους λομπίστες των Βρυξελλών και στους έχοντες την οικονομική δύναμη, στις πολυεθνικές και τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Και είναι γνωστό ότι ο ευρωσκεπτικισμός έχει στο στόχαστρό του την έλλειψη δημοκρατίας και λαϊκής κυριαρχίας και την υποκατάσταση των όποιων αστικών δημοκρατικών θεσμών από μια αδιαφανή ευρωπαίκή γραφειοκρατία στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο.
«…και ισχυρές αξίες, μια κοινότητα ειρήνης, ελευθερίας, δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κράτους δικαίου, μια σημαντική οικονομική δύναμη με ασύγκριτα επίπεδα κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας».
Οι κοινωνικές κατακτήσεις και το κοινωνικό κράτος είναι αποτέλεσμα της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης υπό τη σκιά και απειλή του τότε σοσιαλιστικού μπλοκ και ενός μαζικού, μαχητικού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Τις τελευταίες 3 δεκαετίες κάθε βήμα που κάνει το ευρωενωσιακό εγχείρημα σημαίνει και ένα ακόμα χτύπημα στο κράτος δικαίου και στην κοινωνική προστασία. Σήμερα στην Ευρώπη επεκτείνονται η ανεργία, η μερική απασχόληση, η ιδιωτικοποίηση υγείας-παιδείας, τα minijobsκαι ο κατάλογος είναι μακρύς. Από τη συνθήκη του Μάαστριχτ έως τις συνθήκες της Λισαβόνας και το σύμφωνο σταθερότητας η ΕΕ είναι μια πορεία αποδόμησης του κοινωνικού κράτους και των κοινωνικών κατακτήσεων.
«Το κάθε κράτος μόνο του, θα είχε περιθωριοποιηθεί από την παγκόσμια δυναμική. Μόνο αν είμαστε ενωμένοι μπορούμε να επηρεάσουμε τη δυναμική αυτή και να προστατεύσουμε τα κοινά μας συμφέροντα και αξίες. Θα προχωρούμε ενωμένοι, με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται, αλλά πάντα προς την ίδια κατεύθυνση, όπως έχουμε κάνει και στο παρελθόν, τηρώντας τις Συνθήκες…».
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Πολλά κράτη περιθωριοποιήθηκαν μέσα από το κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο. Με ποιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Ακόμα και ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες όπως η Γαλλία μπήκαν σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με το βάρος που είχαν πριν δεκαετίες στη διαμόρφωση της ΕΕ. Ειδικά τα τελευταία 7-8 χρόνια η Γερμανία ξαναγίνεται ο ισχυρός ιμπεριαλισμός της Ευρώπης με παγκόσμια δυναμική. Η ψαλίδα διερύνεται, δεν κλείνει.
Όσο για το αν η ΕΕ «θα προχωρά ενωμένη, με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται»;
Στην πραγματικότητα δρομολογείται και ενδεχομένως θα θεσμοθετηθεί ο διαχωρισμός σε ευρωπαική περιφέρεια και σε ευρωπαικό κέντρο με προφανείς τις σχέσεις κυριαρχίας του κέντρου απέναντι στην περιφέρεια. Σχέσεις υπαρκτές και διακριτές και σήμερα που για τη χώρα μας σημαίνουν σκληρή επιτροπεία και απώλεια της όποιας λαικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Δεν γνωρίζουμε ποιο ακριβώς παζάρι έγινε στη συνάντηση των 4 μεγάλων χωρών της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) και ποιοι ζητούν τι. Η ΕΕ από την αρχή ήταν ένα σχέδιο διαδοχικών «προσεγγίσεων». Θα κινούμαστε διαρκώς προς τη στενότερη συνεργασία, έλεγαν οι τότε θεμελιωτές της Ε.Ε, σαν ένα ποδήλατο για να μην πέσουμε. Και ως εκ τούτου πάντα ήταν πολλών ταχυτήτων (κάποιες χώρες είναι στο ευρώ, κάποιες στη Σένγκεν, κάποιες εφαρμόζουν το optout, δηλαδή τις εξαιρέσεις από κάποιους κανόνες κοκ). Σήμερα και μετά το Brexitτο σχέδιο φαίνεται να έχει φτάσει στα όρια του και αν έχει κάποια σημασία η δήλωση περί Ευρώπης πολλών ταχυτήτων αυτή αφορά την για πρώτη φορά εγκατάλειψη του στόχου για συνεχή περαιτέρω ενοποίηση (πχ τι απέγινε η τραπεζική ενοποίηση;) μέχρι τη δημιουργία μιας ενιαίας ομοσπονδίας. Αν μείνει εκεί που είναι όμως η Ε.Ε. θα τροφοδοτεί τις φυγόκεντρες δυνάμεις και το ποδήλατο που δε θα κινείται θα πέσει. Το ίδιο θα γίνει όμως και αν προχωρήσει σε μια πιο βίαιη ενοποίηση. Το υπαρξιακό πρόβλημα της Ε.Ε. δε λύνεται και απλά μετατίθεται. Το ευρωπαϊκό σχέδιο ξέμεινε από καύσιμα ή καλύτερα τα καύσιμά του προέρχονται απο τα λάφυρα του κοινωνικού-ταξικου πολέμου που διεξάγεται απέναντι στους εργαζόμενους και τα πολυπληθή μικρομεσαία στρώματα που απορρίπτονται και φτωχοποιούνται διαρκώς.
Η διακήρυξη των 60 χρόνων δεν απαντά και δεν θα μπορούσε άλλωστε να απαντήσει στο ερώτημα του αν και για πόσα χρόνια είναι βιώσιμη η ΕΕ.
Οι υπενθυμίσεις της ανάγκης τήρησης των συνθηκών και των κανόνων και οι συνεχείς αναφορές σε όλο το σύγχρονο νεοφιλελεύθερο οπλοστάσιο (ενιαία αγορά, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, διεύρυνση εταιρικών σχέσεων, ελεύθερο εμπόριο, σταθερό και ισχυρότερο ενιαίο νόμισμα, παγκοσμιοποίηση, κατάρτιση για τους νέους και ελεύθερη μετακίνηση σε όλη την ΕΕ κ.α.), μαζί με την πλήρη απουσία αναφορών και δεσμεύσεων πάνω στο δημοκρατικό έλλειμμα και στο κοινωνικό πρόβλημα απλά επιβεβαιώνουν ότι η ΕΕ θα συνεχίσει στο ίδιο νεοφιλελεύθερο, αντεργατικό, αντιδημοκρατικό πλαίσιο και προσανατολισμό.
Οι δε αναφορές για την αμυντική βιομηχανία, τις παγκόσμιες πολιτικές για το κλίμα και το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, είναι κάποιες αμήχανες αναφορές μπροστά στην εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ και την απαίτησή του να βάλουν περισσότερα λεφτά οι Ευρωπαίοι για το ΝΑΤΟ.
Καμία απόφαση δεν έχει παρθεί στην ΕΕ για την υπέρβαση της υπαρξιακής της κρίσης. Οι αντικομμουνιστικές κορώνες του Τουσκ που δήλωσε ευτυχής που ζει σε ένα τέτοιο «δημοκρατικό παράδεισο», οι συνεχείς αναφορές ότι λόγω της ΕΕ δεν έχουμε 60 χρόνια τώρα πόλεμο και ο απολογητικός απολογισμός της ΕΕ από τον Γιούνκερ, (που έφτασε να μαλώνει τους Ευρωπαίους πολίτες για την ευρωσκεπτικιστική τους αχαριστία χωρίς να κοιτάνε τους Αφρικανούς που θέλουν την Ευρώπη), δείχνει ότι τα παλαιότερα συνθήματα και οράματα για σύγκλιση, συνοχή, ευημερία έχουν αντικατασταθεί από την καταστροφολογία και την απολογητική. Ποια άλλη ομολογία της αποτυχίας χρειάζεται;
Το πραγματικό ζήτημα για τους εργαζόμενους και για τους λαούς είναι ότι το «προχωράμε όπως πριν», σημαίνει περισσότερη λιτότητα, λιγότερη δημοκρατία, μεγαλύτερη επίθεση στους εργαζόμενους και για τα επόμενα χρόνια. Είναι άραγε τυχαία η ανάπτυξη του αντισυστημικού ενστίκτου απο τους ολοένα και περισσότερο «χαμένους» της ευρωπαϊκής μεγάλης ιδέας; Απέναντι στην άρχουσα παραταξη του «μενουμε ευρώπη» σχηματίζεται διαρκώς η μεγάλη παράταξη των «χαμένων» η παράταξη που δεν έχει μαζική πολιτική έκφραση σήμερα αλλά σωστά στοχοποιεί την ευρωζώνη και την ΕΕ. Αυτη είναι και η αισιόδοξη -απο την ανάποδη- πλευρά της διακήρυξης για τα 60 χρόνια. Όσο αυτοί θα προχωράνε όπως πριν, τόσο ο θυμός και η δυσαρέσκεια για την ευρωζώνη και την ΕΕ θα αναπτύσσεται και θα αναζητά ριζοσπαστικές διεξόδους. Από αυτή την άποψη η ευρωζώνη και η ΕΕ δεν είναι βιώσιμες, δεν έχουν μέλλον. Όσο πιο γρήγορα έρθει το τέλος, τόσο το καλύτερο για τις νέες γενιές και τους εργαζομένους.
