Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων επισκέφθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2018 το Ψυχιατρείο Φυλακών Κορυδαλλού. Κατά την ημέρα της επίσκεψης νοσηλεύονταν 234 άτομα εκ των οποίων 74 αλλοδαποί διαφόρων εθνικοτήτων. Μεταξύ των κρατουμένων υπάρχει ένας κατ’ ιδίαν διδασκόμενος, ενώ οι κρατούμενοι που δικαιούνται τακτική άδεια είναι μόλις 11. Όπως είχαμε διαπιστώσει και στην προηγούμενη επίσκεψή μας (Δεκέμβριος 2016)*, για τους αλλοδαπούς κρατούμενους δεν υπάρχει διαπιστευμένος διερμηνέας, και τη διερμηνεία μεταξύ ασθενούς και γιατρού πραγματοποιεί άλλος ασθενής κρατούμενος, παρότι αποτελεί κοινό τόπο ότι στη διάγνωση και θεραπεία ψυχικών παθήσεων η επικοινωνία παίζει καθοριστικό ρόλο και πως τα ιατρικά θέματα συνιστούν ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η κατάσταση -και όχι μόνον αυτή- εξακολουθεί να μην απασχολεί τους αρμόδιους, προφανώς διότι το συγκεκριμένο ψυχιατρικό κατάστημα είναι πρωτίστως φυλακή και όχι θεραπευτικό κατάστημα. Κατά συνέπεια, αυτό που προέχει για τους κρατούντες δεν είναι η θεραπεία αλλά η έκτιση κυρίως της ποινής, με όποιο κόστος για τον ασθενή κρατούμενο. Και το κόστος αυτό μεταφράζεται σε 3 αυτοκτονίες το τελευταίο εξάμηνο!
Οι Χώροι
Πάγιο αίτημα της Πρωτοβουλίας εδώ και χρόνια ήταν η κατάργηση των μπλε κελιών του υπογείου, τελικά έπαψαν να λειτουργούν μετά την έκθεση-καταπέλτη της CPT** (Απρίλιος 2018), που ανάγκασε τον Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής να δηλώσει το κλείσιμό τους, όμως ο παγερός χώρος του υπογείου συνεχίζει να λειτουργεί ως χώρος απομόνωσης των νεοεισερχομένων, οι οποίοι θα παραμείνουν εκεί έως και 10 ημέρες μέχρι να «αποβάλλουν» από τον οργανισμό τους ό,τι τυχόν κουβαλούν(!), σύμφωνα με τη διεύθυνση. Την ημέρα της επίσκεψης υπήρχε ένας κρατούμενος χωρίς καμία επαφή με το περιβάλλον, με το βλέμμα στο πουθενά, αποτραβηγμένος στον κόσμο του, ο οποίος βρισκόταν εκεί σε πλήρη απομόνωση ήδη επί 3 ημέρες, και απελπισμένος θα ξεκινούσε, όπως μας πληροφόρησαν, απεργία πείνας. Ο χώρος του υπογείου, το απομονωτήριο με τα κελιά, θα πρέπει να κλείσει οριστικά. Από τη στιγμή που υπάρχουν μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας για το έλεγχο των κρατουμένων, με τα οποία μπορεί να διαπιστωθεί αν «κουβαλούν» κάτι, είναι απαράδεκτο και απάνθρωπο να μένουν στην απομόνωση μ’ αυτή την πρόφαση άνθρωποι με ψυχική νόσο.
Ένας δεύτερος χώρος απομόνωσης είναι η πίσω πτέρυγα του ισογείου που χρησιμοποιείται για βαριά περιστατικά, μεταξύ των οποίων και άτομα με αυτοκτονικές τάσεις, που χρειάζονται εντατική παρακολούθηση, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Κατά την ημέρα της επίσκεψης συναντήσαμε στον διάδρομο του εν λόγω χώρου 14 άτομα, τελείως χαμένα, τα οποία περιφέρονταν ολόγυρα ή «παρακολουθούσαν» τηλεόραση, χωρίς καμία επιτήρηση από κάποιον υπεύθυνο. Σύμφωνα με τη διεύθυνση παρακολουθούνται μέσω κάμερας, όμως είναι ζητούμενο πόσο μια κάμερα μπορεί να εξασφαλίσει την άμεση αντιμετώπιση μιας οξείας κρίσης και πόσο μπορεί να αντικαταστήσει την αναγκαία ιατρική φροντίδα.
Όσο για τους υπόλοιπους χώρους, στον πρώτο όροφο βρίσκονται οι τοξικοεξαρτημένοι, στον δεύτερο οι ασθενείς με σοβαρή ψυχική νόσο, και στον τρίτο οι εργαζόμενοι ασθενείς. Σε πολλούς θαλάμους και κελιά οι κρατούμενοι κοιμούνται χωρίς στρώματα. Η έλλειψη στρωμάτων οφείλεται σύμφωνα με το φυλακτικό προσωπικό στο ότι τα στρώματα έχουν γεμίσει κοριούς (κι εδώ γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της καθαριότητας), ενώ σύμφωνα με τη διεύθυνση τα καταστρέφουν οι κρατούμενοι…. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι ανεπίτρεπτο να κοιμούνται άνθρωποι σοβαρά ασθενείς χύμα πάνω στα σιδερένια κρεβάτια. Υπάρχει επίσης μεγάλη έλλειψη και σε κουβέρτες, και με δεδομένο ότι πλησιάζει ο χειμώνας και επιπλέον το σύστημα της ΔΕΗ δεν αντέχει υπερφόρτωση ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν αερόθερμα, οι συνθήκες διαβίωσης θα είναι απελπιστικές. Τόσο για τα στρώματα όσο και για τις κουβέρτες, είναι ολοφάνερα κραυγαλέα η αδιαφορία του Υπουργείου, καθώς από τη φυλακή περιμένουν τον από μηχανής θεό να στείλει κάποια φιλανθρωπία για να λυθεί το θέμα.
Καθημερινότητα
Οι ασθενείς στη συντριπτική πλειονότητά τους επιβιώνουν αποτραβηγμένοι σιωπηλά ή χαμένοι, χωρίς επαφή με το περιβάλλον, κυρίως του 2ου ορόφου. Στο υποτυπώδες προαύλιο που έχει στρωθεί με πλαστικό γκαζόν και με τους τσιμεντένιους τοίχους ζωγραφισμένους με γκράφιτι, ζήτημα είναι αν βρίσκονταν 4 άτομα, αδιαφορώντας παντελώς για την παρουσία μας. Η διαβρωτική αδράνεια της φυλακής και η ψυχική ασθένεια υποσκάπτουν κάθε δυνατότητα, κάθε ελπίδα. Οι ασθενείς είτε παραμένουν στους θαλάμους και τα κελιά τους είτε περιφέρονται σαν φαντάσματα στους διαδρόμους.
Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
Οι υπηρεσίες υγείας είναι ανεπαρκέστατες. Αυτή την περίοδο στο ΨΚΚ εργάζονται μόνιμοι, 1 ψυχίατρος, 2 νοσηλευτές και 4 κοινωνικοί λειτουργοί, ενώ κάποιες ανάγκες καλύπτονται κατ’ επίσκεψη από 3 εξωτερικούς ψυχιάτρους, και υπάρχουν κατ’ επίσκεψη επίσης έξι 6 γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, 2 ψυχολόγοι και 1 αιμολήπτρια. Η έλλειψη σε νοσηλευτικό προσωπικό καλύπτεται από 10 σωφρονιστικούς υπαλλήλους κλάδου φύλαξης! Όμως η εμπλοκή του φυλακτικού προσωπικού στο θεραπευτικό έργο των νοσηλευτών όχι μόνον είναι αντίθετη με την ιατρική δεοντολογία αλλά αποτελεί και σαφή απόδειξη της αδιαφορίας των αρμοδίων για τη νοσηλεία ανθρώπων με σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα. Επιπλέον τη φροντίδα των μη αυτοεξυπηρετούμενων ασθενών την έχουν αναλάβει εργαζόμενοι κρατούμενοι, επίσης ασθενείς, οι οποίοι μάλιστα δεν λαμβάνουν μεροκάματο ως εργαζόμενοι διότι έχουν ως ασθενείς, σύμφωνα με τη διεύθυνση. Επισημαίνεται ότι στο ψυχιατρείο δεν υπάρχει ψυχίατρος στη βραδινή βάρδια. Τις βραδινές βάρδιες τις καλύπτουν κατ’ επίσκεψη γιατροί Γενικής Ιατρικής και ένας χειρουργός Γενικής Χειρουργικής! Όπως είχαμε επισημάνει και στην προηγούμενη επίσκεψή μας, είναι γεγονός ότι υπάρχει απροθυμία των γιατρών να εργαστούν στο συγκεκριμένο ίδρυμα με τις ιδιαιτερότητές του. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη το Ψυχιατρείο όπως και το Νοσοκομείο των Φυλακών Κορυδαλλού να υπαχθούν στο Υπουργείο Υγείας, να ενταχθούν επιτέλους -και όχι κατ’ επίφαση- στο ΕΣΥ και να πάψουν να είναι διά του θανάτου «θεραπευτικά» καταστήματα.
Προγράμματα κατάρτισης, εκπαίδευσης, υποστηρικτικών δομών
Τα συγκεκριμένα προγράμματα είναι περιορισμένα όπως περιορισμένος είναι και ο αριθμός των συμμετεχόντων. Υπάρχει θεατρική ομάδα & ομάδα προσωπικής ανάπτυξης, ομάδα εικαστικής ψυχοθεραπείας, ομάδα χειροτεχνίας και βελτίωσης οπτικών δεξιοτήτων, το 18 ΑΝΩ, η ομάδα Δουζένη, και πρόκειται να δημιουργηθεί και μια ομάδα ελληνομάθειας, όπως μας πληροφόρησαν. Οι δραστηριότητες είναι περιορισμένες και υπάρχει ανάγκη για αύξησή τους έτσι ώστε να μπορεί να συμμετέχει μεγαλύτερος αριθμός ασθενών, καθώς τόσο οι δραστηριότητες όσο και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις έχουν θετική επίδραση στους έγκλειστους. Κατά τα άλλα, εργοθεραπευτές και προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που θα βοηθούσαν όσους μετά από χρόνια εγκλεισμού θα βρεθούν έξω στην κοινωνία χωρίς καμία δυνατότητα εργασίας, δεν υπάρχουν. Η πρόσβαση στο ίντερνετ είναι απαγορευτική όπως και η δυνατότητα χρήσης κινητού τηλεφώνου. Έτσι η επαφή με τον έξω κόσμο είναι έως αδύνατη, αν σκεφτεί κανείς ότι πολλοί κρατούμενοι είναι τελείως εγκαταλειμμένοι από τους δικούς τους.
Αποφυλακίσεις
Για τις αποφυλακίσεις ουσιαστικά αποφασίζει ο αρμόδιος ψυχίατρος αφού είναι αυτός που δίνει το απαραίτητο χαρτί τόσο στο συμβούλιο της φυλακής όσο και στο δικαστικό συμβούλιο, σύμφωνα με τη διεύθυνση. Κι εδώ έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης σ’ αυτή τη φυλακή εκμηδένισης ανθρώπων ασθενών, απορρίπτοντας αιτήματα αποφυλάκισης δικαιούχων με πιστοποιημένη αναπηρία 67% και άνω, αλλά και με το να δικάζει με πλήρη καταλογισμό ψυχικά ασθενείς.
Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων για μία ακόμα φορά επαναλαμβάνει την πάγια θέση της για την ένταξη του ΨΚΚ στο ΕΣΥ. Το συγκεκριμένο κατάστημα δεν λειτουργεί ως νοσοκομείο αλλά πρωτίστως ως φυλακή, με αποτέλεσμα άνθρωποι που θα έπρεπε να βρίσκονται σε ψυχιατρικές μονάδες με επαρκή ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση, να βρίσκονται έγκλειστοι σε ένα χώρο εκμηδένισης της ανθρώπινης υπόστασης, χωρίς δυνατότητα κοινωνικής επανένταξης και αποϊδρυματοποίησης.
Απαιτούμε από το Υπουργείο να σταματήσει επιτέλους αυτός ο τιμωρητικός, εκδικητικός «σωφρονισμός» ασθενών με ψυχική νόσο.
Απαιτούμε από το Υπουργείο να σταματήσει την κωλυσιεργία και να προβεί άμεσα σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία, και να υπαχθεί το ΨΚΚ στο Υπουργείο Υγείας και κατ’ επέκταση να ενταχθεί στο ΕΣΥ, σύμφωνα και με τις επιταγές της CPT και τη γνωμοδότηση του ΣτΕ.
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ