Από πού πηγάζει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Βερολίνου για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας
Ο χρόνος πιέζει. Τη μεθεπόμενη εβδομάδα, το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ θα ασχοληθεί με το όλο το πλέγμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, βασική παράμετρος των οποίων είναι και η επικαιροποίηση- ανανέωση του Συμφώνου ΕΕ – Τουρκίας του 2016 για το Προσφυγικό. Η συμφωνία εκείνη στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης ήταν πρωτίστως έργο της καγκελαρίου Μέρκελ, η οποία ήθελε να ανακόψει με κάθε τρόπο τις ροές προσφύγων από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά και μέσω της βαλκανικής οδού στη Γερμανία. Η Γερμανία, στην οποία είχαν καταλήξει σχεδόν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015-2016, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την ανανέωση της συμφωνίας.
Από την πλευρά της γερμανικής κυβέρνησης «έχει νόημα η συνέχιση αυτής της και για τις δύο πλευρές πραγματικά σημαντικής συμφωνίας» εξήγησε προχθές ο εκπρόσωπος της καγκελαρίου και της κυβέρνησης στο Βερολίνο, Στέφεν Ζάιμπερτ. Η ανανέωση της συμφωνίας θα είναι «προς όφελος και των δύο πλευρών, των κρατών μελών της ΕΕ και της Τουρκίας», συμπλήρωσε. Κεντρική ιδέα της συμφωνίας είναι «να εγγυηθεί στους πρόσφυγες στην Τουρκία κατάλληλη προστασία και να δημιουργηθούν εκεί προοπτικές ζωής, ώστε να μην έχουν αφορμή να μεταναστεύουν παράνομα στην ΕΕ».
«Χωρίς την Ελλάδα»
.Ο εκπρόσωπος απέφυγε λεπτομέρειες για τη διαπραγμάτευση της νέας συμφωνίας. «Είναι υπόθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης για όλα τα κράτη – μέλη και σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε επαφή με την Τουρκία», απάντησε σε ερώτηση για δημοσίευμα της εφημερίδας «Χάντελσμπλατ» που μιλούσε για μυστικές διαβουλεύσεις Γερμανίας – Τουρκίας χωρίς την Ελλάδα. Στις διαβουλεύσεις αυτές, σύμφωνα με την εφημερίδα, εμπλέκονται η καγκελαρία, το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών αλλά και το γραφείο του πρωθυπουργού Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας, Αρμιν Λάσετ, που είναι και ο νέος πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος CDU. Από την πλευρά της Αγκυρας, την ευθύνη της διαπραγμάτευσης έχει το γραφείο του τούρκου αντιπροέδρου, Φουάτ Οκτάι.
Η καγκελαρία του Βερολίνου είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Συμφώνου του 2016. Η επικαιροποίηση του Συμφώνου που εκπνέει φαίνεται ότι θα έχει και πάλι γερμανική σφραγίδα. Η Ανγκελα Μέρκελ δεν θα ήθελε να κλείσει τον Σεπτέμβριο τη 16χρονη θητεία της στην καγκελαρία με μία νέα έξαρση των προσφυγικών ροών από την Τουρκία και μάλιστα σε συνθήκες κορωνοϊού.
Η Μέρκελ είχε πρόσφατα εκτενή βιντεο-σύσκεψη με τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Οι μνήμες είναι νωπές από τον Φεβρουάριο του 2020 όταν ο Ερντογάν άνοιξε τα σύνορα προς την Ελλάδα, στέλνοντας μαζικά πρόσφυγες στον Εβρο. Είχε επιλέξει τότε τη μετωπική σύγκρουση με την Ελλάδα και την Ευρώπη, έστελνε στον ψυχίατρο τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Αλλά το προσφυγικό σύμφωνο, παρά τις ατέλειές του είχε αποδώσει, είχε μειώσει σημαντικά τις ροές προσφύγων από την Τουρκία. Το 2015 είχαν περάσει 857.000 πρόσφυγες μέσω Ελλάδας στην Ευρώπη. Το 2019 ο αριθμός των προσφύγων που πέρασαν από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά ήταν περίπου 60.000 σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ UNHCR. Και το 2020 περιορίστηκαν στις 9.714, εξαιτίας και του κορωνοϊού.
Η στάση της Τουρκίας
Με την έκρηξη της πανδημίας κορωνοϊού πάγωσαν και οι δύο πλευρές, ΕΕ και Τουρκία, την εφαρμογή του συμφώνου. Από τον Αύγουστο, η ΕΕ ξεκίνησε τη μετεγκατάσταση σύρων προσφύγων σε ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, η Τουρκία σταμάτησε ήδη από τον Μάρτιο να παίρνει πίσω τους επαναπροωθούμενους από την Ελλάδα πρόσφυγες, χωρίς να τις επαναλάβει. «Αυτό είναι που περιμένουμε να κάνει», δήλωσε πρόσφατα η επίτροπος Εσωτερικών υποθέσεων Ιλβα Γιόχανσον.
Αυτή είναι μόνον μία πτυχή του Συμφώνου, αλλά πολύ σημαντική, όσο η ΕΕ δεν μπορεί να συμφωνήσει σε ένα κοινό, ευρωπαϊκό πλαίσιο ασύλου. Ο στόχος της Αγκυρας να συνδέσει δεσμευτικά αυτήν τη φορά με την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ – Τουρκίας και την απελευθέρωση της βίζας για τους τούρκους πολίτες, κάνει ακόμα δυσκολότερη την επίτευξη μιας νέας συμφωνίας για το Προσφυγικό μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες.