Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, το Sputnik ταξιδεύει στο Πανεπιστήμιο του Κουμπάν και συνομιλεί με μια επιστήμονα – πρέσβη της ελληνικής γλώσσας που συμβάλει συστηματικά στη διάδοσή της.
Μπορεί η 9η Φεβρουαρίου να έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, ωστόσο μια ομάδα Ελλήνων μέσα στη Ρωσία τιμούν την ελληνική γλώσσα όχι μόνο αυτή τη μέρα, αλλά κάθε μέρα και επί πολλά χρόνια.
Με αφετηρία το Κρατικό Πανεπιστήμιο Κουμπάν στη Ρωσία, η Έδρα (σ.σ το Τμήμα για τα ελληνικά δεδομένα) Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του δραστηριοποιείται σε αυτήν την κατεύθυνση διάδοσης της ελληνικής γλώσσας με μια μεγάλη ποικιλία δράσεων, όπως συγγραφή βιβλίων, εκδηλώσεις, συνέδρια, ενημερώσεις σε σχολεία, σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς κ.ά.
Μια από τις πρωτεργάτριες του εγχειρήματος, η φιλόλογος Ιωάννα Κακολύρη, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης, καθηγήτρια στην Έδρα Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Κουμπάν, μίλησε στο Sputnik:
«Είναι μια δουλειά που γίνεται με πολύ μεράκι και ενδιαφέρον και αυτό φάνηκε από τα επιτεύγματα των τελευταίων ετών. Το 2016, με αφορμή το έτος Ελλάδας – Ρωσίας, εκδηλώθηκε πάλι ένα ενδιαφέρον και από τους ομογενείς κατοίκους, ενώ την ίδια στιγμή πολλοί Έλληνες που είχαν φύγει από τη Ρωσία, επέστρεψαν και ζητούν να μάθουν τη γλώσσα και στα παιδιά τους. Το βασικό όμως είναι ότι υπάρχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους Ρώσους πολίτες. Στην Έδρα δεν απευθυνόμαστε σε ομογενείς. Η ελληνική προφέρεται ως ξένη γλώσσα σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Στατιστικά δηλαδή οι ομογενείς δεν είναι οι περισσότεροι φοιτητές μας, αλλά κυρίως οι Ρώσοι, οι οποίοι τη διαλέγουν εξαιτίας της λάμψης και της αίγλης του ελληνικού πολιτισμού. Δεύτερη εθνικότητα σε προτίμηση για την ελληνική γλώσσα είναι η αρμενική».
Η Ιωάννα Κακολύρη, έφτασε στην Έδρα πριν από μερικά χρόνια και ήταν η πρώτη ελληνίδα φιλόλογος στο συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο. «Βρισκόμαστε σε μία από τις τρείς Έδρες ελληνικών σπουδών. Οι άλλες δύο είναι στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη. Και οι τρεις παράγουν σημαντικό επιστημονικό έργο».
Η Έδρα Νέας Ελληνικής Φιλολογίας
«Φέτος έχουμε 38 φοιτητές στην Έδρα. Μαθαίνουν ελληνικά ως πρώτη ξένη γλώσσα και αγγλικά ως δεύτερη. Παίρνουν πτυχίο καθηγητή ελληνικής και αγγλικής γλώσσας και αυτό κάνει τη σχολή μας πιο επιλέξιμη. Έχουμε καταφέρει να επεκτείνουμε τη διδασκαλία της ελληνικής και μέσα στο ίδιο το πανεπιστήμιο του Κουμπάν. Αρχικά ως δεύτερη ξένη γλώσσα στο Τμήμα Ιστορίας και Κοινωνιολογίας».
Η παρουσία και το έργο της Ιωάννας Κακολύρη είχε ως αποτέλεσμα να διδάσκονται αρχαία ελληνικά στο τμήμα Φιλοσοφίας αλλά και στο τμήμα Θεολογίας και υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτό.
Κάποια στιγμή λειτούργησε για μια πενταετία, τμήμα αρχαιολογίας, με την χορηγία ενός εύπορου πολίτη. Στόχος ήταν να βγουν ως απόφοιτοι, αρχαιολόγοι που θα πραγματοποιούσαν ανασκαφές στην άγνωστη σε πολλούς «αρχαία Ελλάδα» μέσα στη Νότια Ρωσία, που θα έφερνε στο φως τα ελληνικά αγγεία και άλλες αρχαιολογικές ανακαλύψεις.
Πρόκειται για δέκα αρχαίες ελληνικές αποικίες που αποτέλεσαν το αρχαίο Βασίλειο του Βοσπόρου.
Η καθηγήτρια δίδαξε τους φοιτητές να διαβάζουν την ελληνική γραφή πάνω στα αγγεία που θα ανακάλυπταν.
«Στο τμήμα αυτό είχα την τύχη να διδάξω αρχαία ελληνική επιγραφική. Το καλοκαίρι βρέθηκα σε περιοχές της Αζοφικής και είχα την τιμή να με υποδεχθούν θερμά οι παλιοί μου φοιτητές και όχι μόνο. Δούλεψαν νυχθημερόν και έφεραν σημαντικά ευρήματά στο φως. Βλέπουμε ότι υπάρχει μια στροφή στην αρχαία ελληνική κληρονομιά και είναι η κατάλληλη στιγμή ώστε να το αξιοποιήσουμε και να το θεμελιώσουμε», επισημαίνει η καθηγήτρια.
Προσωπικό της στοίχημα ήταν η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στο Κρασνοντάρ και ειδικά στην τοπική Ελληνική κοινότητα. «Την φετινή χρονιά σε συνεργασία με τον συνάδελφο – δάσκαλο της ελληνικής Ν. Δημουλά που ανέλαβε την διδασκαλία, καταφέραμε να οργανώσουμε τα μαθήματα και έχουμε 62 μαθητές εκ των οποίων 25 παιδιά. Φτιάξαμε έτσι ένα τμήμα προχωρημένων, δύο τμήματα αρχαρίων και δύο τμήματα παιδιών», αναφέρει.
Το πανεπιστήμιο του Κουμπάν διαθέτει τη μεγαλύτερη ελληνόγλωσση βιβλιοθήκη σε όλη τη Νότια Ρωσία, ίσως και σε ολόκληρη τη Ρωσία. Πάνω από 3000 τόμους βιβλίων με «διαμάντια» της ιστορίας και λογοτεχνίας.
«Με αυτά μπορεί να έρθουν σε επαφή όσοι μελετούν την ελληνική γλώσσα και ιστορία. Αναφορικά με τη διδασκαλία, υπάρχουν ειδικά βιβλία του πανεπιστημίου για την διδασκαλία της ελληνικής στους φοιτητές μας, αλλά χρησιμοποιούμε και τα ελληνικά βιβλία του ΟΕΔΒ και άλλων εκδόσεων».
Τα ρωσικά σχολικά βιβλία ελληνικής γλώσσας
Ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα της Έδρας Νέας Ελληνικής Φιλολογίας ήταν η συγγραφή των βιβλίων Μέσης Εκπαίδευσης.
Όλα ξεκίνησαν όταν το ρωσικό υπουργείο Παιδείας έδωσε εντολή στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης να προετοιμαστούν μέσα σε διάστημα πέντε ετών ώστε να εισαγάγουν δεύτερη ξένη γλώσσα.
«Δεχθήκαμε τότε την πρόταση – πρόκληση του προέδρου της ελληνικής κοινότητας του Γελεντζίκ να συγγράψουμε βιβλία για τη διδασκαλία της ελληνικής σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης. Η προηγούμενη περίοδος που διδάσκονταν τα ελληνικά σε σχολεία στη Ρωσία ήταν γύρω στο 1960.
Ωστόσο μετά από μια σειρά γεγονότων, όπως οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, η μετακίνηση πολιτών ελληνικής καταγωγής από την τότε Σοβιετική Ένωση στην Ελλάδα κ. ά., είχαν ως αποτέλεσμα να ατονήσει η διδασκαλία.
Η πρόκληση για εμάς ήταν να προλάβουμε να συγγράψουμε εγχειρίδια ώστε να προτείνουμε τη διδασκαλία της ελληνικής, ως δεύτερης ξένης γλώσσας.
Προτείνονταν αγγλική, γαλλική, γερμανική και κινεζική. Εμείς δεν ήμασταν σε αυτήν την τετράδα, και αφού είδαμε το κενό προσπαθήσαμε να το καλύψουμε».
Μια ομάδα περίπου 10 ατόμων, καθηγητών αλλά και αποφοίτων της Έδρας, δούλεψε εντατικά για να παράγει νέα βιβλία. Συνδύασαν τη μεθοδολογία της Σοβιετικής εποχής (βιβλία της Μ. Ρίτοβα) με τη σύγχρονη γνώση και διδασκαλία.
«Μέσα σε 1,5 χρόνο δουλεύοντας νυχθημερόν συγγράψαμε πέντε αναγνωστικά, πέντε τετράδια ασκήσεων, πέντε συνοδευτικά βιβλία για τον δάσκαλο, καθώς και πέντε ηλεκτρονικά βιβλία με ξεχωριστό περιεχόμενο από τα έντυπα.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για κάθε μία από τις τάξεις της διδασκαλίας και το συνολικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα συνέγραψε η διευθύντρια της Έδρας μας, Λουίζα Νικολάεβνα Μιροσνιτσένκο, που είναι μαζί με την Ειρήνη Οικονομίδη η εμψυχώτρια και βασική υπεύθυνη όλου αυτού του έργου.
Μετά από τις σχετικές εγκρίσεις από αρμόδιες επιτροπές, τα βιβλία μπορούν να διδαχθούν στο σχολείο, σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο παιδείας.
Η αμοιβαία πρόθεση αλληλοδιδασκαλίας των γλωσσών είχε φανεί και στο σχετικό μνημόνιο του Υπουργείου Παιδείας στα τέλη του 2016. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η ελληνική θα διδάσκεται υποχρεωτικά ως δεύτερη γλώσσα σε όλα τα σχολεία της Ρωσίας.
Ωστόσο δίνεται η δυνατότητα εκεί που υπάρχει ελληνική διασπορά και ομογένεια να λειτουργήσουν τμήματα της ελληνικής γλώσσας ως ξένης, αν και εφόσον συμπληρωθεί ο αναγκαίος αριθμός μαθητών. Προφανώς και δεν μπορεί να γίνει σε όλα τα σχολεία. Κάθε σχολείο που υιοθετεί την ελληνική ως ξένη γλώσσα είναι μια μεγάλη κατάκτηση για εμάς».
Η Έδρα κάνει μια μεγάλη εκστρατεία για τη διάδοση αυτού του επιτεύγματος μέσα στη Ρωσία.
«Προσπαθούμε να έχουμε ένα ή δύο σχολεία σε κάθε πόλη που να ακολουθούν αυτό το μοντέλο διδασκαλίας».
Για να συμβάλλει ενεργά η Ιωάννα Κακολύρη έμαθε ρωσικά:
«Οι δυνατότητες άρχισαν να μου ανοίγονται όταν έμαθα τη ρωσική γλώσσα. Χρειάστηκε να μάθω καλά ρωσικά για να στηρίξω αυτό μεγάλο έργο».
Η πρακτική δυσκολία που πρέπει να υπερνικήσουν τώρα, είναι ποιος δάσκαλος θα δεχθεί να απασχοληθεί για λίγες ώρες διδασκαλίας που διατίθενται για τη δεύτερη ξένη γλώσσα.
«Πρέπει να είναι Ρώσοι πολίτες και να έχουν πιστοποιητικό παιδαγωγικής κατεύθυνσης. Υπάρχει πραγματικά έλλειψη προσωπικού και για το λόγο αυτό έχουμε οργανώσει σεμινάρια κατάρτισης όσων επιθυμούν να διδάξουν την ελληνική γλώσσα. Έχουμε ήδη τους 12-13 πρώτους αποφοίτους που θα αναλάβουν σε συμφωνημένα σχολεία να διδάξουν την ελληνική γλώσσα».
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη νότια Ρωσία υπάρχουν τρία σχολεία που δίδασκαν ανέκαθεν την ελληνική ως μητρική γλώσσα. Στην Σταυρούπολη, στη Συμφερόπολη (της Κριμαίας) και στο Εσσεντουκί. Από την πρώτη έως την ένατη τάξη του σχολείου.
«Υπήρξε αμέριστη στήριξη έως τώρα στο έργο μας από την πλευρά της Ελλάδας και της Κύπρου μέσω των Γενικών Προξενείων στο Νοβοροσσίσκ και στο Κρασνοντάρ αντίστοιχα. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε δυναμικά στη διάδοση της ελληνική γλώσσας και του πολιτισμού στη Ρωσία», καταλήγει η καθηγήτρια.