Την Κυριακή το βράδυ της 21ης Μαρτίου 2021, οι ένοπλοι σταμάτησαν τον Juan Carlos Cerros Escalante (41 ετών) καθώς περπατούσε από το σπίτι της μητέρας του στο δικό του στο χωριό Nueva Granada κοντά στο San Antonio de Cortés (Ονδούρα). Οι ένοπλοι άνοιξαν πυρ μπροστά από μια καθολική εκκλησία, σκοτώνοντας αυτόν τον ηγέτη των Eνωμένων Κοινοτήτων μπροστά στα παιδιά του. Στo σημείο βρέθηκαν σαράντα σφαίρες.
Ο Jorge Vásquez της Εθνικής Πλατφόρμας Αυτόχθονων Λαών είπε ότι ο Juan Carlos Cerros απειλήθηκε για τον ηγετικό του ρόλο του στον λαό Lenca και τον αγώνα του για την προστασία της γης τους. Ο Carlos Cerros σκοτώθηκε, είπε ο Vásquez, «λόγω της δουλειάς που κάνουμε». Κανένας από τους δολοφόνους του δεν συνελήφθη.
Δυόμισι εβδομάδες αργότερα, στις 6 Απριλίου, ο Roberto David Castillo Mejía πήγε στο Ανώτατο Δικαστήριο στην Τεγκουσιγκάλπα, την πρωτεύουσα της Ονδούρας. Ο Castillo, πρώην πρόεδρος του Desarrollos Energéticos Sociedad Anónima (DESA), της εταιρείας πίσω από το έργο φράγματος Agua Zarca στον ποταμό Gualcarque, ήρθε αντιμέτωπος με την κατηγορία ότι ήταν ο εγκέφαλος στη δολοφονία της 2016 της Berta Cáceres, ηγέτη του Συμβουλίου Πολιτών της Λαϊκής και Αυτόχθονης Οργάνωσης της Ονδούρας (COPINH). Την επόμενη μέρα, με ένσταση της υπεράσπισης, το Δικαστήριο συμφώνησε να αναστείλει τη δίκη για τέταρτη φορά.
Πριν από την αναστολή, η νομική ομάδα που εκπροσωπούσε την Berta και την οικογένειά της παρουσίασε νέα στοιχεία που αποδείκνυαν μια ευρύτερη συνωμοσία που αφορούσε την οικογένεια Atala Zablah. Οι δικηγόροι κατέθεσαν απόδειξη πληρωμής ύψους 1.254.000 δολαρίων από την DESA στην Potencia y Energia de Mesoamerica SA (PEMSA). Αυτά τα χρήματα πήγαν από τον επικεφαλής οικονομικό διευθυντή του DESA, Daniel Atala Midence, στον David Castillo, ο οποίος στη συνέχεια τα διοχέτευσε στον στρατιωτικό αξιωματικό Douglas Bustillo, ο οποίος συντονισε τη δολοφονία της Μπέρτα.
Το 2013, η DESA ξεκίνησε την κατασκευή υδροηλεκτρικού φράγματος χωρίς να συμβουλευτεί την κοινότητα Lenca , που θεωρεί τον ποταμό ιερό και κοινό πόρο. Η Berta Cáceres αντιτάχθηκε στο φράγμα Agua Zarca και υπερασπίστηκε τη γη του λαού Lenca. Όπως είπε ο Vásquez για τη δολοφονία του Carlos Cerros, η Berta σκοτώθηκε και για το έργο που έκανε. Σκοτώθηκε, λέει η οικογένειά της, από μια συνωμοσία που περιλάμβανε την οικογένεια Atala Zablah, τους κύριους οικονομικούς υποστηρικτές του έργου του φράγματος. Η εταιρεία της οικογένειας Atala Zablah, Inversiones Las Jacaranda, συγκέντρωσε τα χρήματά της παρά τις εκκλήσεις της Berta, από την FMO (μια ολλανδική αναπτυξιακή τράπεζα), τη FinnFund (φινλανδικό επενδυτή) και την Κεντρική Αμερικανική Τράπεζα Οικονομικής Ολοκλήρωσης (ένα πολυμερές αναπτυξιακό ίδρυμα) .
«Βρισκόμαστε σε μεγάλη αβεβαιότητα», μου είπε η Bertha Zúniga Cáceres, κόρη της Berta Cáceres· «Το δικαστικό σύστημα στην Ονδούρα δεν ασχολήθηκε ποτέ με αυτό». Το «αυτό» στη δήλωσή της αφορά τον ρόλο της DESA και των εκτελεστικών της οργάνων. Οι αρχές προστατεύουν την οικογένεια Atala Zablah και το κυβερνών κόμμα, το οποίο είχε προσπαθήσει και το ίδιο να συνωμοτήσει για τη συγκάλυψη.
Το 2009, η κυβέρνηση των ΗΠΑ συμμετείχε ενεργά και παρενέβη στην ολιγαρχία για να προσχωρήσει σε πραξικόπημα κατά της ρέπουσας προς τα αριστερά κυβέρνησης του Manuel Zelaya. Από τότε, η Ονδούρα κυβερνάται από το ακροδεξιό Εθνικό Κόμμα, του οποίου ο νυν αρχηγός και πρόεδρος της Ονδούρας είναι ο Juan Orlando Hernández (JOH). Μετά τη δολοφονία της Berta Cáceres, ο υπουργός Ασφαλείας του Προέδρου Hernández Julián Pacheco Tinoco απέστειλε επιστολή στον Pedro Atala Zablah, έναν από τους ηγέτες της οικογένειας Atala Zablah και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της DESA. Ήθελε να διαβεβαιώσει τον Atala Zablah και την οικογένειά του ότι η κυβέρνηση δεν θα εξέταζε την υπόθεση με καμία σοβαρότητα. η υπόθεση, ανέφερε, θα θεωρηθεί «έγκλημα πάθους». Η Zúniga Cáceres μου λέει ότι «ούτε ο στρατός ενήργησε μόνος του ούτε η εταιρεία ενήργησε μόνη της». Υπάρχει, λέει, «συντονισμός μεταξύ των οικονομικών και στρατιωτικών κέντρων εξουσίας, που είναι ο πυρήνας της δικτατορίας υπό την οποία ζούμε στην Ονδούρα».
Αυτή την εβδομάδα, η Τριηπειρωτική: Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας δημοσίευσε φάκελο(διαβάστε τον στα ελληνικά) για το πραξικόπημα του 2009 και για το καθεστώς του JOH. Εξετάζει πώς αυτές οι διαδικασίες έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα ατιμωρησίας για τη μαζική βία από τις ελίτ -όπως ο Atala Zablahs- κατά ηγετών όπως η Berta Cáceres και ο Carlos Cerros, και άλλων γενναίων ανθρώπων που υπερασπίζονται την αξιοπρέπεια και τη γη όλων των ανθρώπων στην Ονδούρα. Ερευνήσαμε και γράψαμε το φάκελο με το COPINH και το People Dispatch (ειδικά χάρη στη Zoe Alexandra). Ο φάκελος, Λυπηθείτε το έθνος: Η Ονδούρα τρώγεται από μέσα και από έξω, έρχεται σε τρία μέρη:
- Το Μέρος 1 αναφέρει λεπτομερώς τα γεγονότα του πραξικοπήματος του 2009, το οποίο εγκρίθηκε από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και την υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον.
- Το μέρος 2 αποκαλύπτει τη δομή της ακροδεξιάς τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε από το πραξικόπημα, η οποία έχει τα πλοκάμια της βαθιά στον κόσμο της διακίνησης ναρκωτικών.
- Το μέρος 3 παρέχει τρία παραδείγματα της ευρείας επίθεσης κατά της Αριστεράς της Ονδούρας: τη δολοφονία της Berta, την επίθεση κατά των συνδικάτων και την αναγκαστική εξαφάνιση των ηγετών της Garifuna τον Ιούλιο του 2020. Το τρίτο μέρος τελειώνει με ένα απόσπασμα από την Miriam Miranda, έναν ηγέτη της Μαύρης Αδελφικής Οργάνωσης της Ονδούρας (OFRANEH): «Έχουμε κουραστεί από τα ψέματα της κυβέρνησης της Ονδούρας. Οι κυβερνητικές εκθέσεις δεν έχουν ουσία. Δεν λένε τίποτα. Είναι αστείες για εμάς, τους Γκαριφιανούς. Δεν θέλουμε ψέματα. Θέλουμε την αλήθεια. Θέλουμε η ζωή να αξίζει περισσότερο στη χώρα μας. Πρέπει να χτίσουμε νέους δρόμους. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να γίνει αυτό πραγματικότητα».
Στο Yoro της Ονδούρας, οι άνθρωποι μιλούν για τη luvia de pches, ή τη βροχή των ψαριών, την οποία τιμούν με ένα φεστιβάλ κατά τη διάρκεια της εποχής των βροχών. Τέτοια θαύματα, ελπίζουν, θα σώσουν τους ανθρώπους από τις δοκιμασίες της πείνας. Ο Roberto Sosa (1930-2011), ένας από τους μεγάλους ποιητές της Ονδούρας, γεννήθηκε στο Yoro, αλλά απομακρύνθηκε από τα θαύματα προς την πολιτική του λαού και της Αριστεράς. Το 1968, δημοσίευσε την καλύτερη συλλογή ποιημάτων του, Los pobres (Οι Φτωχοί), η οποία κέρδισε το Βραβείο Adonáis. Ο τίτλος αυτού του ενημερωτικού δελτίου προέρχεται από ένα από τα ποιήματα αυτής της συλλογής, το La Casa de la Justicia. Ακολουθεί ένα απόσπασμα:
Μπήκα
στο Οίκο της Δικαιοσύνης
της χώρας μου
και βρήκα
ένα ναό
των δητευτών των φιδιών
…
Βλοσυροί ικαστές
μιλούν για καθαρότητα
με λέξεις
που εχουν αποκτήσει την
λάμψη
ενός μαχαιριού. Τα θύματα – σε περιορισμένο χώρο –
μετρούν τον τρόμο με ένα μόνο χτύπημα.
Η γραμμή του Roberto Sosa, «Μπήκα στο Σπίτι της Δικαιοσύνης της χώρας μου και τη βρήκα ένα ναό των γητευτών των φιδιών», αναφέρεται συχνά στον άμεσο απόηχο του πραξικοπήματος του 2009 και στα χρόνια που ακολούθησαν. Μετά το πραξικόπημα, ο Sosa είπε ότι η Ονδούρα είχε μετατραπεί σε «χώρα φυλακών» (en un país cárcel). «Σήμερα, ολόκληρη η χώρα είναι στρατιωτικοποιημένη», είπε ο Sosa, αλλά βρήκε καταφύγιο στη «μαζική και οργανωμένη αντίσταση που δεν έχει σταματήσει να διαδηλώνει κατά της πραξικοπηματικής κυβέρνησης, μια αντίσταση που δεν υποχωρεί».
Δεν υπάρχει υποχώρηση ακόμα και σήμερα για τον λαό της Ονδούρας.
