Από τα τέλη του περασμένου μήνα, η Τουρκία και οι σύμμαχοί της στη συριακή αντιπολίτευση απειλούν να επέμβουν στρατιωτικά στη βορειοανατολική Συρία κατά των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων. Η Άγκυρα θεωρεί τους SDF, των οποίων το κύριο συστατικό είναι οι Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG), ως συριακό παράρτημα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) ένα κίνημα που θεωρείται τρομοκρατικό από τη διεθνή κοινότητα, το οποίο έχει εμπλακεί σε ανταρτοπόλεμο κατά του τουρκικού κράτους εδώ και δεκαετίες. Έκτοτε, πληθαίνουν οι αναφορές για μια συνεχιζόμενη από τη Ρωσία επαναπροσέγγιση στη Συρία μεταξύ των SDF και του καθεστώτος Άσαντ στη Δαμασκό, γράφει σε δημοσίευμά του ο Syrian Observer.
Για παράδειγμα, η φιλοσαουδαραβική, παναραβική εφημερίδα Asharq al-Awsat ισχυρίστηκε ότι αντιπροσωπείες από το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο (SDC, Πολιτική πτέρυγα των SDF) πραγματοποίησαν πολλές επισκέψεις στη Δαμασκό, όπου προσφέρθηκαν να δώσουν στο καθεστώς Άσαντ έως και 75 ποσοστό της παραγωγής πετρελαίου στη βορειοανατολική Συρία ως “χειρονομία καλής θέλησης”.
Ωστόσο, οι SDF αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς: “Οι αναφορές για διάλογο με το καθεστώς δεν είναι αληθινές. Η Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολική Συρίας (AANES ή αλλιώς γνωστή ως Ροζάβα) δεν έχει και δεν πρόκειται να παραδώσει καμία από τις περιοχές ελέγχου της στις δυνάμεις του συριακού καθεστώτος”, δήλωσε ο Λουκμάν Αχμί, εκπρόσωπος της AANES.
“Επίσημα, οι SDF αρνήθηκαν τον διάλογο με το καθεστώς. Ρώτησα ο ίδιος αξιωματούχους των SDF για το θέμα και το διέψευσαν. Ωστόσο, οι έμμεσες συνομιλίες μέσω ρωσικής μεσολάβησης και στρατιωτικού συντονισμού ενδέχεται να εξακολουθούν να υπάρχουν”, εξηγεί ο Καμάλ Σέικο, ένας Κούρδος δημοσιογράφος με έδρα το Καμισλί.
Ωστόσο, η φιλοκυβερνητική εφημερίδα al-Watan ανέφερε επίσης ότι τα στρατεύματα του συριακού καθεστώτος επέστρεφαν στη βορειοανατολική Συρία.
Ομοίως, ο Κούρδος πολιτικός Φουάντ Αλεέκο έγραψε στο Nedaa Post ένα άρθρο γνώμης, στο οποίο ισχυρίστηκε ότι η Συρία είναι πιθανό να γίνει μάρτυρας της επιστροφής του καθεστώτος Άσαντ στην ανατολική πλευρά του Ευφράτη (που ελέγχεται από τις SDF): “Το καθεστώς δεν θεώρησε ποτέ αυτές τις περιοχές πέρα από τον έλεγχό του”, έγραψε. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση της Δαμασκού έχει διατηρήσει κάποιου είδους παρουσία σε περιοχές των SDF μέσω κυβερνητικών και διοικητικών υπηρεσιών, όπως αυτή των πολιτικών υποθέσεων, καθώς και την παρουσία των υπηρεσιών ασφαλείας σε μικρά τμήματα των πόλεων Χασάκα και Καμισλί. Το καθεστώς ελέγχει επίσης σε κάποιο βαθμό το αεροδρόμιο του Καμισλί.
Για τον Αλεέκο, το κύριο εκκρεμές ζήτημα μεταξύ των δύο πλευρών είναι αυτό της αποκέντρωσης: Ενώ το καθεστώς επιμένει στον Νόμο για την Τοπική Διοίκηση 107, ο οποίος ψηφίστηκε το 2011, οι SDF επιμένουν σε μια πιο αποκεντρωμένη προσέγγιση, που θα επέτρεπε στις περιοχές με πλειοψηφία Κούρδων, όπως στα βορειοανατολικά της Συρίας, ακόμα και την αυτοδιοίκηση.
“Πράσινο φως”
Μια προοπτική που τρομάζει τους εθνικιστές στην Τουρκία, όπου μεταξύ 15-20% του πληθυσμού είναι εθνικά Κούρδοι, κυρίως στο βορειοανατολικό τμήμα της Μικράς Ασίας στα σύνορα με τη Συρία. “Η πολιτική της Τουρκίας στη βορειοανατολική Συρία καθοδηγείται από μια εμμονή με την ασφάλεια. Η Τουρκία φοβάται ότι η ίδρυση ενός αυτόνομου Συριακού Κουρδιστάν, όπως το Ιρακινό Κουρδιστάν, θα πυροδοτούσε ένα φαινόμενο ντόμινο που θα ωθούσε τον κουρδικό πληθυσμό της να ζητήσει περισσότερη αυτονομία. Αυτός ο φόβος της αποσχιστικής πολιτικής συνδέεται με το σύνδρομο των Σεβρών, σε σχέση με τη Συνθήκη των Σεβρών που χώρισε μονομερώς την τουρκική επικράτεια σε πολλές ζώνες κατοχής, συμπεριλαμβανομένου ενός Κουρδιστάν”, εξηγεί σε άρθρο της η Δρ. Γιάνα Τζαμπούρ, πολιτική επιστήμονας που ειδικεύεται στην Τουρκία και συνεργάτης στο Issam Fares Institute for Public Policy and International Affairs (AUB).
Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο στοιχείο που συνυπολογίζεται στην τουρκική εξωτερική πολιτική. “Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προετοιμάζεται για τις επερχόμενες εκλογές το 2023 (οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν μείωση της υποστήριξης προς το AKP του Ερντογάν). Θέλει να εμφανίζεται ως προστάτης της τουρκικής δημοκρατίας, η οποία θα είχε ιδρυθεί ακριβώς εκατό χρόνια πριν από τις εκλογές”, προσθέτει η Τζαμπούρ σε σχόλιό της στον Syrian Observer.
Μπορεί όμως η Τουρκία να πραγματοποιήσει στρατιωτική επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ; Η τελευταία έχει υποστηρίξει, μέσω πολλών καναλιών, ότι δεν συγχωρεί καμία κλιμάκωση στη Συρία.
“Οι ΗΠΑ είναι παρούσες μόνο στα ανατολικά του Ευφράτη. Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή είναι ουσιαστικά ελάχιστη, επομένως, μια τουρκική επιχείρηση δεν συνδέεται απαραίτητα με τη ρητή έγκριση από τις ΗΠΑ”, είπε ο Σέικο.
“Είναι σαφές ότι από την εποχή της κυβέρνησης Τραμπ, οι ΗΠΑ έχουν αναθέσει με υπεργολαβία σημαντικά τμήματα του “συριακού φακέλου” σε περιφερειακούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι διατήρησε στρατιωτική παρουσία στα βορειοανατολικά της Συρίας, καθιστά απίθανο ότι η Άγκυρα θα ξεκινήσει οποιαδήποτε στρατιωτική εκστρατεία χωρίς το ‘πράσινο φως’ των ΗΠΑ”, λέει, ωστόσο, η Τζαμπούρ.
Η Ρωσία, εταίρος της Τουρκίας στην πλατφόρμα της Αστάνα, φαίνεται επίσης να αντιτίθεται σε οποιαδήποτε τουρκική εκστρατεία στη βορειοανατολική Συρία. Η Μόσχα έχει αναπτύξει πολεμικά αεροσκάφη στο αεροδρόμιο Καμισλί και την αντιπυραυλική της άμυνα S-300 στην αλ-Τάμπκα, στην ύπαιθρο της Ράκα. Έχει επίσης σχεδιάσει την προσέγγιση μεταξύ των SDF και του συριακού καθεστώτος, καθώς και ασκήσεις εκπαίδευσης κοντά στην πρώτη γραμμή με την Τουρκία.
Αυτό ήταν αρκετό για να καθησυχάσει τις κουρδικές ομάδες στη Συρία. Ο βόρειος Τύπος που συνδέεται με τις SDF ανέφερε ότι η στρατιωτική εκστρατεία της Άγκυρας “ανεστάλη” λόγω της άρνησης των ΗΠΑ και της Ρωσίας. “Δεν είναι πιθανό να υπάρξει επί του παρόντος άμεση στρατιωτική δράση και η Άγκυρα έχει αναστείλει τις επιχειρήσεις προς το παρόν”, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το North Press. Οι επερχόμενες συναντήσεις με αξιωματούχους από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία “δεν αναμένεται να επιτύχουν καινοτομίες σχετικά με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που απαιτεί η Άγκυρα στην περιοχή”, πρόσθεσε το δημοσίευμα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Καμάλ Σέικο, “μια στρατιωτική επιχείρηση είναι ακόμα δυνατή”. Ο τελικός γύρος στον “πόλεμο κύρους” ίσως βρίσκεται προ των πυλών.
Πέτρος Κράνιας