Στις 2 Μαΐου συμπληρώνονται ακριβώς τρία χρόνια από την πραγματοποίηση ενός από τα στυγνότερα εγκλήματα στην ιστορία της Ευρώπης και του κόσμου, που οφείλονται στην δράση των σύγχρονων νεοναζί: η πυρπόληση του Κτηρίου των Συνδικάτων στην Οδησσό της Ουκρανίας από μέλη του «Δεξιού Τομέα» και άλλων παραστρατιωτικών νεοναζιστικών ομάδων, που οδήγησε στον θάνατο τουλάχιστον 48 ανθρώπων και στον τραυματισμό πολλών δεκάδων άλλων. Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων ενδέχεται μέχρι και σήμερα να είναι σημαντικά μεγαλύτερος, αφού 45 άτομα ακόμη θεωρούνται ως αγνοούμενοι, την ίδια στιγμή που 20 από τα πτώματα που ανευρέθηκαν μέσα στο Κτήριο των Συνδικάτων στάθηκε αδύνατο να αναγνωριστούν, αφού είχαν κυριολεκτικά καρβουνιαστεί.
Πώς όμως οδηγήθηκαν τα πράγματα σε αυτήν την τραγωδία, σε μια πόλη η οποία ιδρύθηκε το 1794 με εντολή της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Β’ (της «Μεγάλης»), ήταν ανέκαθεν μια πόλη πολυεθνική, πολυθρησκευτική και πολυπολιτισμική, γι’ αυτό και ανεκτική στη διαφορετικότητα και, βεβαίως, μια πόλη άρρηκτα δεμένη με τον σύγχρονο Ελληνισμό, αφού εκεί ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία το 1814, ενώ κυβερνήτης της υπήρξε για σημαντική περίοδο ο Γρηγόριος Μαρασλής;
Τα τραγικά συμβάντα στην Οδησσό δεν μπορούν, παρά να ιδωθούν μέσα από το πρίσμα των γεγονότων που ξεκίνησαν συνολικά στην Ουκρανία σε πρώιμη μορφή από τον Σεπτέμβριο του 2013, ενισχύθηκαν από τον Νοέμβριο του ίδιου έτους και άλλαξαν την μέχρι τότε εικόνα αυτού του κράτους από τις 22 Φεβρουαρίου 2014, με την επικράτηση του πραξικοπήματος της νεοφιλελεύθερης και νεοναζιστικής (μέχρι τότε) αντιπολίτευσης, που εγκατέστησε στο Κίεβο ένα καθεστώς που υπερβαίνει κατά πολύ τον χαρακτηρισμό του «αυταρχικού»: είναι ένα καθεστώς που φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του ναζισμού, με πλήρη απαγόρευση, έως και την επιδίωξη για φυσική εξόντωση όλων των «αντίθετων» φωνών, σε συνδυασμό με την εφαρμογή μιας σκληρής, νεοφιλελεύθερης και αντιλαϊκής πολιτικής, που έχει οδηγήσει μια χώρα με τα μεγέθη (σε έκταση και πληθυσμό) μιας Γαλλίας σε πλήρη μαρασμό και στα πρόθυρα της πλήρους οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης.
Οι οπαδοί της αντιπολίτευσης βγήκαν αρχικά με συνθήματα υπέρ της σύγκλισης της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Δύση γενικότερα. Από αυτήν την τάση τους το «κίνημά» τους πήρε την ονομασία «Ευρω-Μαϊντάν», από την σύμφυση των λέξεων «Ευρώπη» και «Μαϊντάν» (στα Ουκρανικά: «Πλατεία»). Ωστόσο ήδη από τον Νοέμβριο του 2013 το «πάνω χέρι» στις διαδηλώσεις και τις πορείες του «Ευρω-Μαϊντάν» είχαν πάρει ξεκάθαρα οι νεοναζιστικές πολιτικές και παραστρατιωτικές ομάδες, με κυριότερες από αυτές το κόμμα «Σβομπόντα» («Ελευθερία») και την «ημιστρατιωτική» οργάνωση «Πράβυ Σέκτορ» («Δεξιός Τομέας»), που λειτουργούσε τότε ακόμη ως ένοπλο τμήμα της «Σβομπόντα» (αργότερα ανεξαρτητοποιήθηκε και πήρε την μορφή «πολιτικού κόμματος»).
Οι ομάδες αυτές, στο Κίεβο και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας, άρχισαν να δίνουν στις συγκεντρώσεις τους βίαια μορφή, επιτιθέμενες στις αστυνομικές δυνάμεις με ρόπαλα, λοστούς, τσεκούρια, αλλά και πυροβόλα όπλα! Οι νεοναζιστικές ομάδες είχαν ιδιαίτερη «επιτυχία» στις δράσεις τους κυρίως στις πόλεις και τις κωμοπόλεις της Δυτικής και της Κεντρικής Ουκρανίας, όπου υπερείχε το εθνοτικά ουκρανικό στοιχείο. Αντίθετα, στη Νότια και στην Ανατολική Ουκρανία, όπως και στην χερσόνησο της Κριμαίας, όπου οι ρωσόφωνοι και εθνικά Ρώσοι αποτελούσαν και αποτελούν την πλειοψηφία, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά: τα κινήματα «Αντι-Μαϊντάν», που επεδίωκαν (σε αντίθεση με το «Ευρω-Μαϊντάν») από τη μία κάθαρση και εκδημοκρατισμό του ουκρανικού κράτους, αλλά από την άλλη την «ομοσπονδοποίησή» του και την αποκέντρωση των εξουσιών, ταυτόχρονα με την προστασία των εθνοτικών ταυτοτήτων πέραν της ουκρανικής (ρωσική, ταταρική, ελληνική, αρμενική κοκ), είχαν ισχυρότατα ερείσματα στον τοπικό πληθυσμό και άρχισαν να γιγαντώνουν την επιρροή τους.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, ήλθαν δύο σημαντικά γεγονότα: αφενός η ανεξαρτητοποίηση (αρχικά) και προσχώρηση στη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας της Δημοκρατίας της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης, διαμέσου ενός καθολικού Δημοψηφίσματος και με ποσοστό της τάξης του 96,3%, αφετέρου η de facto απόσχιση και ανεξαρτητοποίηση των περιφερειών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ, που αυτονακηρύχθηκαν σε Λαϊκές Δημοκρατίες και συγκρότησαν από κοινού την ομόσπονδη Λαϊκή Δημοκρατία της Νεορωσίας («Novorossiya»), γνωστή και ως Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονμπάς, από την γεωγραφική περιοχή (Ντονμπάς = πεδιάδα του ποταμού Ντονιέτς), στην οποία εκτείνονται οι δύο συγκεκριμένες περιφέρειες.
Η τραγωδία της Οδησσού
Σε ό,τι αφορά, τώρα, στην πόλη της Οδησσού, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα προαναφέραμε για την ιστορία της, είναι ευκόλως εννοούμενο ότι το πνεύμα που επικρατούσε (αλλά και επικρατεί) στους κατοίκους της είναι ένα πνεύμα δημοκρατικό και ανεκτικό στη διαφορετικότητα, στον πλήρη αντίποδα δηλαδή της εθνικιστικής και μισαλλόδοξης λογικής, η οποία επικρατεί σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας, όπου το ουκρανικό εθνικό στοιχείο αποτελεί τη μεγάλη πλειοψηφία.
Οι δημοκρατικοί κάτοικοι της Οδησσού, κατά τα πρότυπα του «Ευρω-Μαϊντάν» του Κιέβου, αλλά με εντελώς αντίθετο πολιτικό και ιδεολογικό πρόσημο, είχαν οργανώσει το δικό τους «Αντι-Μαϊντάν» στην πλατεία Κουλικόβο Πόλιε, μία από τις κεντρικότερες και μεγαλύτερες της πόλης, σε μικρή απόσταση από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της.
Ο κίνδυνος, λοιπόν, να «χαθεί» για το ουκρανικό κράτος, υπό τη νέα, πραξικοπηματική του ηγεσία της 22ης Φεβρουαρίου, η πόλη της Οδησσού ήταν κάτι παραπάνω από ορατός. Και για να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα έπρεπε να στηθεί μια προβοκάτσια, ώστε η πόλη να καταληφθεί, ουσιαστικά, από τις νέες κυβερνητικές δυνάμεις και να επιβληθεί «ρητώς και δια ροπάλου» η «νέα τάξη πραγμάτων». Όμως αυτό ήταν πρακτικά αδύνατο να συμβεί με δυνάμεις μέσα από την ίδια την πόλη. Έπρεπε λοιπόν να ανευρεθούν και να αποσταλούν στην πόλη ομάδες νεοναζί παραστρατιωτικών από άλλες περιοχές της Ουκρανίας, οι οποίοι θα δρούσαν βάσει συγκεκριμένου σχεδίου, προκειμένου να επιβάλουν την ισχύ του νέου καθεστώτος…
Έτσι λοιπόν, τις προηγούμενες μέρες πριν από την αποφράδα 2η Μαΐου, είχαν συγκεντρωθεί στην πόλη περί τους 700 (ή και παραπάνω) νεοναζί, μέλη του «Δεξιού Τομέα», με τελικό στόχο την επίθεση και την διάλυση του «Αντι-Μαϊντάν» και την επιβολή δια της βίας της νέας κατάστασης πραγμάτων, υπό την ηγεσία των πραξικοπηματιών του Κιέβου. Ως πρόσχημα θα χρησιμοποιείτο ο ποδοσφαιρικός αγώνας ανάμεσα στην τοπική Τσερνομόρετς και την Μεταλλίστ από το Χάρκοβο. Η επιλογή των νεοναζί που κατέφτασαν στην Οδησσό εκείνες τις μέρες ήταν κυρίως από περιοχές της Δυτικής Ουκρανίας (όπου το εθνικιστικό-νεοναζιστικό στοιχείο είχε και έχει ισχυρά ερείσματα), αλλά και από την περιοχή του Χαρκόβου, στην ανατολική Ουκρανία, αφού οι σύνδεσμοι των φανατικών οπαδών της Μεταλλίστ είχαν δεσμούς με τον «Δεξιό Τομέα». Το σχέδιο των νεοναζί προέβλεπε εικονικές συγκρούσεις ανάμεσα στους φανατικούς «συνδεσμίτες» της Τσερνομόρετς και της Μεταλλίστ, στην πραγματικότητα όμως οι δύο αυτές ομάδες (οι οποίες, στην πραγματικότητα αποτελούνταν από μέλη του «Δεξιού Τομέα» μασκαρεμένα σε «φανατικούς οπαδούς») έπρεπε να ενωθούν για να χτυπήσουν το «Αντι-Μαϊντάν» στο Κουλικόβο Πόλιε.
Οι οπαδοί του «Αντι-Μαϊντάν» είχαν προγραμματίσει για εκείνη τη μέρα στις 3 το απόγευμα συγκέντρωση στο κέντρο της Οδησσού με βασικά συνθήματα αυτά που περιγράψαμε νωρίτερα. Ωστόσο, γύρω στις 13:30, πριν αρχίσει η συγκεκριμένη συγκέντρωση, οι δυνάμεις των νεοναζί κινήθηκαν οργανωμένα προς την πλευρά της πλατείας Κουλικόβο Πόλιε. Μετά από μια σειρά από φραστικές προκλήσεις από τη μεριά των νεοναζί, προκλήθηκε γενική σύρραξη ανάμεσα στις δύο πλευρές. Οι – καλύτερα εξοπλισμένοι και αρκούντως φανατισμένοι – νεοναζί κατάφεραν να απομακρύνουν τους οπαδούς του «Αντι-Μαϊντάν» από το Κουλικόβο Πόλιε και διάλυσαν τις σκηνές και τα υπόλοιπα παραπήγματα που είχαν στηθεί εκεί από τους τελευταίους. Οι οπαδοί του «Αντι-Μαϊντάν» αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς την πλευρά του Κτηρίου των Συνδικάτων, προκειμένου να αναδιοργανωθούν και, ενδεχομένως, να αντεπιτεθούν.
Και τότε συνέβη το αδιανόητο: οι οπαδοί του «Δεξιού Τομέα» άρχισαν να πετούν μέσα στο κτήριο των συνδικάτων βόμβες μολότοφ προκειμένου να πυρπολήσουν το κτήριο. Όταν, δε, εμφανιζόταν κάποιο άτομο σε παράθυρο, προκειμένου να γλιτώσει από τις φλόγες, το πυροβολούσαν για να το σκοτώσουν! Κάποιοι, δε, που κατόρθωσαν να πηδήξουν από τα παράθυρα των χαμηλότερων ορόφων και γλίτωσαν από την πυρκαγιά, έπεφταν στα χέρια των νεοναζί στο κράσπεδο γύρω από το κτήριο, οι οποίοι τους πλησίαζαν και τους σκότωναν εξ επαφής πυροβολώντας τους με περίστροφα!!!
Ταυτόχρονα, ομάδες νεοναζί είχαν κατορθώσει να εισβάλουν και μέσα στο Κτήριο των Συνδικάτων, προβαίνοντας σε μια σειρά από κτηνωδίες, όπως βιασμοί γυναικών, δολοφονία και πυρπόληση των πτωμάτων (!!!). Τον τραγικό απολογισμό αυτών των γεγονότων τον αναφέραμε ήδη στην αρχή του παρόντος άρθρου. Το αποτέλεσμα ήταν, ότι η νέα, πραξικοπηματική ηγεσία του Κιέβου, διαμέσου των νεοναζί κτηνών του «Δεξιού Τομέα» κατάφερε, προσωρινά έστω και ενάντια στη θέληση της συντριπτικής πλειονότητας του λαού της πόλης, να επιβάλει την βούλησή της, ζώντας ωστόσο πάντα με τον φόβο, ότι οι κάτοικοι της Οδησσού μπορούν ανά πάσα στιγμή να ξεσηκωθούν ξανά και να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ενόψει του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς (που, πλέον, ΔΕΝ θεωρείται επίσημη αργία στην Ουκρανία), αλλά και της μέρας μνήμης για τα θύματα της 2ης Μαΐου, η χούντα του Κιέβου έστειλε πάνοπλες μονάδες του ουκρανικού πεζικού μαζί με αντίστοιχες μονάδες τεθωρακισμένων, προκειμένου, δήθεν, να «διαφυλάξουν την ειρήνη» στην πόλη κατά το συγκεκριμένο διήμερο.
Τρία χρόνια μετά, οι ένοχοι παραμένουν ατιμώρητοι
Δυστυχώς, το νεοναζιστικό έγκλημα που διαπράχθηκε πριν από ακριβώς 3 χρόνια, εξακολουθεί να παραμένει ατιμώρητο, αφού κανένας από τους πρωταίτιους και, εν γένει, τους συμμετόχους σε αυτό δεν οδηγήθηκε στο δικαστήριο. Αντίθετα, στα χέρια της «νέας» ουκρανικής «Δικαιοσύνης» βρέθηκαν περίπου 20 ακτιβιστές του τότε «Αντι-Μαϊντάν», με χαλκευμένες κατηγορίες, βασικότερη εκ των οποίων είναι η λεγόμενη «επιχείρηση απόσχισης και διάλυσης του ενιαίου ουκρανικού κράτους»…
Οι νεκροί της 2ης Μαΐου του 2014 στην Οδησσό παραμένουν μέχρι στιγμής αδικαίωτοι. Βεβαίως, οι Αρχές της Δημοκρατίας της Κριμαίας, των αυτοανακηρυγμένων Λαϊκών Δημοκρατιών της Νεορωσίας, αλλά και η Ανώτατη Ανακριτική Επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχουν ανοίξει δικαστικές υποθέσεις και συγκεντρώνουν στοιχεία γύρω από τους πρωταίτιους και τους συμμετέχοντες στα παραπάνω γεγονότα. Οι προσωπικότητες αρκετών από αυτούς έχουν ήδη ταυτοποιηθεί και γι’ αυτούς έχουν ανοίξει και προσωπικές δικαστικές διώξεις.
Η οριστική δικαίωση, όμως, θα έρθει, όταν όλοι οι παραπάνω οδηγηθούν σε δίκες αντίστοιχες με τις δίκες των αυθεντικών Ναζί στη Νυρεμβέργη, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εγκλήματα των σύγχρονων νεοναζί δεν υστερούν σε τίποτε ως προς την ωμότητα και τη μισανθρωπία τους, σε σχέση με τα αντίστοιχα των αυθεντικών, τις δεκαετίες του ’30 και του ’40 του 20ου αιώνα. Και η τιμωρία τους πρέπει να είναι ανάλογη.
Προσοχή! Στα παρακάτω βίντεο περιέχονται ιδιαίτερα σκληρές σκηνές!
*Ο Βασίλης Μακρίδης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής της ρωσικής γλώσσας, απόφοιτος του Κρατικού Πανεπιστημίου του Ροστόβ-να-Ντονού (νυν Νότιο Περιφερειακό Πανεπιστήμιο της Ρωσίας), μέλος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής της ΛΑ.Ε.
