Ο Αμερικανός πρόεδρος –και ένας από τους βασικούς πολιτικούς φίλους του διεθνώς– του ζήτησε να μην τους χρησιμοποιήσει και προσέφερε καλύτερους όρους πρόσβασης σε αντίστοιχο αμερικανικό υλικό. Το αμερικανικό Κογκρέσο έχει ζητήσει να ενεργοποιηθούν κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας που προβλέπονται από την αμερικανική νομοθεσία για όσες χώρες προμηθεύονται οπλισμό από τη Ρωσία. Το ΝΑΤΟ έχει εκφράσει την ανησυχία του, υποστηρίζοντας ότι θα υπάρχουν προβλήματα συμβατότητας ως προς τον εξοπλισμό.
Όμως, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιμένει να καταστήσει επιχειρησιακές τις ρωσικής προέλευσης αντιαεροπορικές συστοιχίες πυραύλων- S-400, που αποτελούν και τη βασική εκδοχή ρωσοτουρκικής συνεργασίας στο επίπεδο των αμυντικών εξοπλισμών.
Μάλιστα, οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν στους κατοίκους της Άγκυρας ότι στις 25 και 26 Νοεμβρίου αεροσκάφη F-16 της τουρκικής αεροπορίας θα πραγματοποιήσουν χαμηλές και υψηλές υπερπτήσεις με στόχο να δοκιμαστούν τα ραντάρ των S-400. Οι τουρκικές αρχές επιμένουν ότι οι ρωσικές συστοιχίες θα εγκατασταθούν στην Άγκυρα και θα είναι πλήρως επιχειρησιακές μέχρι τον Απρίλιο του 2020. Παράλληλα, διαβεβαιώνουν ότι δεν τίθεται θέμα ενσωμάτωσης των ρωσικής προέλευσης συστοιχιών στα νατοϊκά οπλικά συστήματα.
Η τουρκική θέση είναι απλή: «Δεν αγοράσαμε αυτά τα οπλικά συστήματα για να τα έχουμε κάθονται». Παράλληλα, η Τουρκία επιμένει ότι δεν έχει καμία αντίρρηση να αγοράσει και συστοιχίες Patriot από τις ΗΠΑ εάν η προσφορά είναι καλή, ενώ υπογραμμίζει σε όλους τους τόνους ότι δεν θεωρεί ότι το να έχουν μαχητικά F-35 αμερικανικής προέλευσης και ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα αποτελεί κάποια αντίφαση, όπως και ότι έχουν πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε τα ρωσικής προέλευσης συστήματα να λειτουργούν αυτόνομα.
Προετοιμασία για επίσκεψη Πούτιν στην Τουρκία
Όπως έχει καταγραφεί με διάφορους τρόπους, ο Ερντογάν επενδύει πάρα πολύ στο να έχει καλές σχέσεις και με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και με τον πρόεδρο Τραμπ. Έτσι λοιπόν μετά την επίσκεψη στην Ουάσιγκτον τώρα προγραμματίζεται επίσκεψη του Πούτιν στην Τουρκία.
Είναι πιθανό η επίσκεψη αυτή να συνδυαστεί και με την επίσημη έναρξη λειτουργίας του αγωγού φυσικού αερίου Turkstream. Ο αγωγός διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο. Η συνολική δυναμικότητά του θα αγγίζει τα 31,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η πρώτη γραμμή θα μεταφέρει 15,75 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αέριο σε τούρκους καταναλωτές και η δεύτερη γραμμή θα μεταφέρει άλλα τόσα προς την Ευρώπη.
Προφανώς και τη συνάντηση θα απασχολήσουν και τα ζητήματα που αφορούν την διαχείριση της κατάστασης στη βορειοανατολική Συρία. Στις 25 Νοεμβρίου τουρκικές και ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν την 11η κοινή περιπολία στην περιοχή ανατολικά του Ευφράτη. Συμμετείχαν οκτώ οχήματα, τέσσερα από κάθε πλευρά, όπως και μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ολοκληρώθηκε με επιτυχία σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του τουρκικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Η Τουρκία κατά καιρούς έχει υποστηρίξει ότι τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ δεν έχουν τηρήσει πλήρως τις συμφωνίες όπως και ότι δεν έχουν πλήρως απομακρυνθεί οι κουρδικές δυνάμεις. Μάλιστα υπήρξαν το περασμένο διάστημα ακόμη και αναφορές για ενδεχόμενη νέα τουρκική επιχείρηση, που όμως έλαβαν σαφή αρνητική απάντηση από τη ρωσική πλευρά.
Βέβαια, όσο θα προχωράμε προς την πολιτική λύση του συριακού ζητήματος, είναι πιθανόν να υπάρξουν και μεγαλύτερες πιέσεις προς την Τουρκία σε σχέση με τον θύλακα της Ιντλίμπ, όπου βρίσκεται και ο μεγαλύτερος αριθμός ένοπλων ισλαμιστών που αντιμάχονται την κυβέρνηση της Δαμασκού.
Η Τουρκία εξασφάλισε το 2018 μια συμφωνία ανακωχής που απέτρεψε την κλιμάκωση των ρωσικών και κυβερνητικών επιθέσεων, σε μια προσπάθεια να προστατέψει το τμήμα της αντιπολίτευσης που είναι προσκείμενο στην Άγκυρα, αλλά και να αποφύγει ένα νέο κύμα Σύρων προσφύγων. Όμως, παρ’ όλη την ευελιξία που έχει επιδείξει η Ρωσία μέχρι τώρα, αναμένεται ότι θα κλιμακώσει την πίεση προς την Τουρκία ώστε να μπορέσει να εκκαθαριστεί η περιοχή.
Η επίσκεψη στο Κατάρ
Παράλληλα, ο Ερντογάν δεν ξεχνά και τους άλλους συμμάχους στον Περσικό Κόλπο. Στις 25 Νοεμβρίου επισκέφτηκε την πρωτεύουσα του Κατάρ Ντόχα για συνάντηση με τον Εμίρη Ταμίν μπιν Χαμάντ Αλ-Θανί. Το Κατάρ είχε υπάρξει βασικός σύμμαχος της Τουρκίας όλο το προηγούμενο διάστημα, όχι μόνο σε γεωπολιτικό επίπεδο, αλλά και σε οικονομικό. Η Τουρκία είχε υποστηρίξει το Κατάρ στην αντιπαράθεσή του με τα άλλα κράτη του Κόλπου, ενώ το Κατάρ έχει ανακοινώσει μεγάλες επενδύσεις στην Τουρκία, ενώ η κεντρική τράπεζα του είχε προχωρήσει σε ένα συναλλαγματικό swap με την τουρκική αντίστοιχη, σε μια κρίσιμη στιγμή κατά την νομισματική κρίση του 2018.
Η προσπάθεια αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού
Ο Ερντογάν όμως δεν ξεχνά και το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και τον ενδιαφέρει να διατηρήσει και εκεί τον κυρίαρχο ρόλο του. Ας μην ξεχνάμε ότι η απώλεια του μεγαλύτερου δήμου της χώρας, αυτού της Κωνσταντινούπολης, με την επαναληπτική εκλογή να δείχνει διευρυμένη διαφορά υπέρ της αντιπολίτευσης, αποτέλεσε ένα σημαντικό πλήγμα για τον Τούρκο πρόεδρο, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι από εκεί ξεκίνησε την καριέρα του.
Από την άλλη, ο Ερντογάν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την πολεμική επιχείρηση στη Βορειοανατολική Συρία για να διαμορφώσει ένα κλίμα εθνικιστικής σκλήρυνσης. Το γεγονός ότι η κεμαλική αντιπολίτευση του CHP στήριξε στο κοινοβούλιο τις σχετικές αποφάσεις και μόνο το αριστερό φιλοκουρδικό HDP διαφώνησε στην πραγματικότητα ενίσχυσε τη θέση του Ερντογάν.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει εγκαταλείψει και τα σχέδιά του για να μπορέσει να ελέγξει ακόμη πιο αποτελεσματικά το πολιτικό σκηνικό. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί κανείς να δει και την επαναφορά των διαφόρων σχεδίων για πρόωρες εκλογές που θα του επέτρεπαν να κατοχυρώσει τη θέση, παρ’ όλο το ρίσκο εκεί να καταγραφεί και τυχόν «υπόγεια» δυσαρέσκεια στην πολιτική του. Ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομία δεν είναι πια με τον ίδιο τρόπο το ισχυρό χαρτί του και τη πρόσφατη ανακοίνωση υψηλών ποσοστών ανεργίας των νέων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα από τα αδύναμα σημεία του το επόμενο διάστημα.
Πάντως την ίδια στιγμή η βασική δύναμη της αντιπολίτευσης, το κεμαλικό CHP, έχει να αντιμετωπίσει εσωτερικά προβλήματα, τα οποία αποδίδει σε μια συνωμοσία της κυβέρνησης για να το υπονομεύσει. Αφορμή της αντιπαράθεσης δημοσίευμα περί συνάντησης ανάμεσα στον Ερντογάν και υψηλόβαθμο στέλεχος του CHP.
Ο συντάκτης του δημοσιεύματος θα αναφέρει ότι επρόκειτο για τον Μουχαρέμ Ιντζέ, υποψήφιο του CHP στην προεδρική εκλογή του 2018 και διεκδικητή στο παρελθόν της ηγεσίας των Κεμαλικών. Παρότι τόσο η τουρκική προεδρία όσο και ο Ιντζέ θα διαψεύσουν τη συνάντηση, οι αρχικές δηλώσεις του ηγέτη του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έτειναν προς το να θεωρούν πραγματική τη συνάντηση, όμως αργότερα η ρητορική θα αλλάξει και θα κατηγορήσουν την κυβέρνηση ότι διασπείρει ψευδείς ειδήσεις σε μια προσπάθεια να σπείρει διχόνοια στην αντιπολίτευση και να συγκαλύψει εξελίξεις όπως η αύξηση της ανεργίας.
