Του Κώστα Ράπτη
Το πιο προβληματικό στοιχείο δεν είναι το ότι ο Τούρκος πρόεδρος επανήλθε για τρίτη φορά με δηλώσεις αμφισβήτησης της Συνθήκης της Λωζάνης, επαιρόμενος μάλιστα ότι έτσι κατέγραψε το θέμα στην τουρκική δημόσια συζήτηση, ώστε να διδάσκονται οι νεώτερες γενιές.
Το πιο προβληματικό είναι ότι η Τουρκία ήδη ενεργεί, σε συμφωνία με τα λόγια του Erdogan, σαν να είχε ξεπεράσει τα σύνορα που της “επιβλήθηκαν”, βοηθούσης της “αβελτηρίας” των κεμαλικών, το 1923 και να κινείται για την υλοποίηση των διεκδικήσεων του Εθνικού Συμφώνου, όπως τις κατέγραψε πριν από τη διάλυσή του το τελευταίο οθωμανικό κοινοβούλιο το 1920.
Άλλωστε, έχει κάθε ευχέρεια να το κάνει αυτό, διότι δεν άνοιξε αυτή τον χορό της αναθεώρησηςσυνόρων, κρατικών υποστάσεων και δημογραφικών δεδομένων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή…
Οι αεροπορικές επιδρομές που πραγματοποίησαν το ξημέρωμα της Πέμπτης οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εναντίον στόχων των Κούρδων μαχητών της βόρειας Συρίας, συνιστούν πάντως τομή. Όχι μόνο γιατί αποτελούν επιχειρησιακή κλιμάκωση σε σχέση με τις παλαιότερες βολές πυροβολικού από τουρκικού εδάφους εναντίον παρόμοιων στόχων, αλλά και γιατί αποτελούν ταυτόχρονη πρόκλησηεναντίον των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Υπενθυμίζεται ότι οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, που κορμό τους έχουν τους Κούρδουςμαχητές του YPG,αποτελούν τον πιο αξιόπιστο σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή και πλαισιώνονται από Αμερικανούς εκπαιδευτές-συντονιστές. Υπενθυμίζεται ακόμη ότι η πραγματοποίηση αεροπορικών επιδρομών εντός Συρίας ρισκάρει την αναμέτρηση με την ρωσική αεροπορία και αεράμυνα που έχει σφραγίσει από το περασμένο φθινόπωρο τον συριακό εναέριο χώρο.
Το τουρκικό Γενικό Επιτελείο υποστηρίζει ότι πραγματοποιήθηκαν 18 επιδρομές με συνολικά τουλάχιστον 200 νεκρούς – ενώ η κουρδική πλευρά προσγειώνει τον αριθμό των απωλειών της σε 10.
Τα πλήγματα αφορούσαν τις δυνάμεις εκείνες που με αφετηρία το αυτόνομο “καντόνι” του Αφρίν, βορείως του Χαλεπίου, απωθούν προς Ανατολάς τους ισλαμιστές αντικυβερνητικούς αντάρτες και προωθούνται με στόχο την κατάληψη της στρατηγκής σημασίας πόλη αλ-Μπαμπ – αυτήν ακριβώς που φιλοδοξούν να καταλάβουν, κινούμενα προς νότον, και τα τουρκικά στρατεύματα που συμμετέχουν από τον Αύγουστο στην επιχείρηση “Ασπίδα του Ευφράτη” εντός της συριακής επικράτειας.
Πρόκειται για μία εξαιρετικά λεπτή κατάσταση καθώς οι μεν Κούρδοι αντάρτες φέρονται να απέχουν μόλις 20 χιλιόμετρα από την al-Bab, ενώ κατά πλάτος μόλις 15 χιλιόμετρα χωρίζουν τα συριακά κυβερνητικά στρατεύματα στα νότια από αυτά της Τουρκίας στα βόρεια. Εννοείται ότι συνολικά ο έλεγχος του κανονιού του Αφρίν από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις διευκολύνει τα μάλα την πολιορκία του ανατολικού Χαλεπίου από τις δυνάμεις της Δαμασκού και των συμμάχων της, που διατηρούν στη συγκεκριμένη περιοχή μια σχέση συνεννόησης και αντικειμενικής σύμπραξης με το κουρδικό στοιχείο.
Η Μόσχα καλείται να πραγματοποιήσει μια μεσολαβητική ακροβασία. Αν οι παραβιάσεις του συριακού εναέριου χώρου υπερβούν τα όρια ή, πολύ περισσότερο, οι Κούρδοι του Αφρίν ηττηθούν από τις τουρκικές δυνάμεις, η κοινή προσπάθεια Μόσχας και Δαμασκού για την κατάληψη του Χαλεπίου απειλείται. Εάν δε οι τουρκικές και συριακές κυβερνητικές δυνάμεις βρεθούν να εφάπτονται, πολλοί ενδιαφερόμενοι τρίτοι, με πρώτους τους ισλαμιστές αντάρτες, θα επιδίωκαν να προκαλέσουν την αντιπαράθεσή τους.
Το γεγονός ότι αυτή την εβδομάδα οι Vladimir Putin και Tayyip Erdogan είχαν τηλεφωνική επικοινωνία χρησιμοποιείται από την Άγκυρα για να καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι οι τουρκικές ενέργειες στη Συρία έχουν την έγκριση της Μόσχας. Η πραγματικότητα είναι βεβαίως πολύ πιο περίπλοκη. Καμία από τις δύο πλευρές δεν επιθυμεί να ακυρώσει την επαναπροσέγγιση που επιτεύχθηκε μετά το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ωστόσο οι στρατηγικές τους επιδιώξεις δεν παύουν να αποκλίνουν.
Είναι εμφανές ότι τον Αύγουστο η Ρωσία έδωσε σιωπηρά το πράσινο φως για την “Ασπίδα του Ευφράτη”, αρκεί να αυτή να περιοριζόταν σε μικρή έκταση, ενώ και η ΄Άγκυρα απέφυγε χαρακτηριστικά να ακολουθήσει τις χώρες της Δύσης στις ηχηρές καταγγελίες για την πολιορκία του ανατολικού Χαλεπίου.
Φαίνεται μάλιστα ότι αντικείμενο της συνδιάλεξης Putin-Erdogan ήταν ακριβώς η συνεργασία της Άγκυρας στην απομάκρυνση ανταρτών από το πολιορκούμενο Χαλέπι, καθώς η ρωσική διπλωματία υλοποιεί πλέον μονομερώς αυτό που κατά τους όρους της ατυχήσασας κατάπαυσης του πυρός του Σεπτεμβρίου θα αποτελούσε κατεξοχήν έργο της αμερικανικής πλευράς: τον διαχωρισμό των “μετριοπαθών ανταρτών” από τους τζιχαντιστές.
Μία Τουρκία πάντως που πιστεύει ότι μπορεί κατά το δοκούν να ξαναχαράξει τα σύνορα στη μεσανατολική γειτονιά της είναι μία Τουρκία που προορίζεται να δημιουργήσει αντισυσπειρώσειςεναντίον της. Ήδη η Δαμασκός διαμήνυσε ότι σε τυχόν επανάληψη των επιδρομών τουρκικών αεροσκαφών θα απαντήσει με κατάρριψή τους. Και όλα αυτά, ενώ ταυτόχρονα εξελίσσεται η σύγκρουση Άγκυρας – Βαγδάτης για την τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Μπασίκα χωρίς την άδεια της ιρακινής κυβέρνησης, αλλά και το μεγάλο παζάρι για την συμμετοχή της Τουρκίας στην επιχείρηση ανακατάληψης της Μοσούλης.
Η επίσκεψη την Παρασκευή του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Ashton Carter στην Άγκυρα φαίνεται πως κατέληξε σε κάποιον συμβιβασμό. Ο επικεφαλής του Πενταγώνου δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον επιθυμεί τη συμμετοχή της τουρκικής αεροπορίας στις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους και ότι αυτή θα υλοποιηθεί, καθώς επιτεύχθηκε το περίγραμμα μίας συμφωνίας και με τη Βαγδάτη, η οποία απομένει μόνο να δώσει την έγκρισή της επί τεχνικών λεπτομερειών.
Το πνεύμα τουρκο-αμερικανικής συνεννόησης πιθανότατα αφορά και τα τεκταινόμενα στη Συρία, αφού ο Τούρκος πρωθυπουργός Binali Yildirim υποστήριξε ότι οι ενέργειες της Τουρκίας στη Συρία έχουν σκοπό να καταστρέψουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις και να ασφαλίσουν τα σύνορά της και πως συζητώντας όλες με τους εταίρους στον υπό τις ΗΠΑ διεθνή συνασπισμό.
Αντιθέτως, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov τόνισε ότι η Μόσχα ανησυχεί πολύ από τις πληροφορίες πως η Τουρκία βομβαρδίζει περιοχές στη Βόρεια Συρία. Ερωτηθείς μάλιστα τι σκέπτεται η χώρα του για τις προειδοποιήσεις της συριακής κυβέρνησης προς την Άγκυρα, περιορίσθηκε να αναφέρει πως η Συρία είναι μια κυρίαρχη χώρα.