Προσφυγιά και ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας. Άγνωστος αριθμός Αρμένιων αγνοούμενων και αιχμαλώτων του Αρτσάχ δεν έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους, το Μπακού καταπατώντας τη συμφωνία δεν αναζητά τους αγνοούμενους και συνεχίζει να συλλαμβάνει Αρμένιους πολίτες στις περιοχές που ελέγχει. Κρύο και λάσπη . Θρήνος και φωτιές από τους Αρμένιους ξεριζωμένους, πανηγυρισμοί των Αζέρων για την τρίτη και τελευταία παράδοση του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Λατσίν. Ρωσική ειρηνευτική δύναμη στην περιοχή. Διαδηλώσεις στο Γιερεβάν και βαθιά πολιτική κρίση για την «Συμφωνία της ήττας». Αυτή είναι η εικόνα του πολύπαθου Ναγκόρνο Καραμπάχ, μετά την πρόσφατη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν που κατάφερε η Ρωσία, ύστερα από έναν πόλεμο έξι εβδομάδων.
Οι εξελίξεις στην περιοχή είναι πυκνές, τα γεωπολιτικά δεδομένα αλλάζουν. Τι ρόλο έπαιξαν οι εμπλεκόμενες πλευρές και ποιον ο παράγοντας της γεωγραφικής θέσης της χώρας; Για όλα αυτά , με αναφορές και στην Ιστορία της περιοχής, απαντά στο TVXS.gr και την Ντίνα Μπατζιά, η Πρόεδρος της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδος, Χριψιμέ Χαρουτουνιάν, σημειώνοντας ιδιαίτερα την επιστροφή των αιχμαλώτων και την αναγνώριση του δικαιώματος των Αρμενίων να ζουν ελεύθεροι στη χώρα τους.
- Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ποια είναι η εικόνα που άφησε πίσω του ένας πόλεμος έξι εβδομάδων; Ανησυχείτε για την εφαρμογή της Συμφωνίας;
Όπως γνωρίζετε το δραματικό 45ημερο του πολέμου χαρακτηρίστηκε από τις σφοδρές επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν με βαρύ πυροβολικό, χρήση απαγορευμένων όπλων και επιθέσεων της αεροπορίας και drones, που στόχευαν συστηματικά τον άμαχο αρμενικό πληθυσμό και τις υποδομές της χώρας, προκαλώντας πολλές εκατοντάδες θύματα. Οι μαζικές επιθέσεις έχουν σταματήσει. Αλλά η καταγραφή της καταστροφής σε κοινωφελείς δομές, πόλεις, σπίτια είναι εκτεταμένη. Υπάρχει μεγάλος αριθμός αγνοουμένων αρμενίων στρατιωτών και πολιτών, ενώ δεν έχει καν ολοκληρωθεί η αποκομιδή των νεκρών. Η γενικότερη εικόνα είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική, γιατί αποκαλύφθηκαν αποκεφαλισμένα και ακρωτηριασμένα πτώματα, υποδηλώνοντας ακραίες και ειδεχθής συμπεριφορές, ποινικά διωκόμενες. Υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός αιχμαλώτων στρατιωτών, που βάσει της συμφωνίας πρέπει να απελευθερωθούν και να επιστρέψουν στα σπίτια τους, παρόλα αυτά συνεχώς δημοσιεύονται βίντεο όπου εμφανίζονται Αρμένιοι αιχμάλωτοι που βασανίζονται και εισπράττουν ταπεινωτικές συμπεριφορές.
Είναι παρούσα η ρωσική ειρηνευτική δύναμη στην περιοχή που πρέπει να δράσει για όλα αυτά, αλλά υπάρχουν πολλά ασαφή σημεία στην συμφωνία και εκτεταμένη ανησυχία, όσο μάλιστα δημοσιεύονται ειδήσεις που αφορούν στην μόνιμη εγκατάσταση των μισθοφόρων τζιχαντιστών, που μεταφέρθηκαν στην περιοχή τις ημέρες του πολέμου.
Τα πολλαπλά εγκλήματα πολέμου του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας και η απάνθρωπη μεταχείριση των αρμενίων αιχμαλώτων, ήταν γροθιά στις αυταπάτες πολλών διεθνών παραγόντων που μέχρι και την τελευταία ώρα εθελοτυφλούσαν, προτείνοντας την ειρηνική συνύπαρξη των Αρμενίων του Ναγκόρνο- Καραμπάχ και των Αζέρων. Για τους Αρμένιους, επιβεβαιώθηκε ότι η μόνη ελπίδα είναι η αναγνώριση του δικαιώματός τους να ζουν και να προοδεύουν στην ιστορική κοιτίδα τους. Οφείλει η διεθνής κοινότητα να αναγνωρίσει το δικαίωμα των αρμενίων να ζουν ελεύθεροι στην χώρα τους.
- Σε ποια κατάσταση βρίσκεται ο πληθυσμός στο Ναγκόρνο Καραμπάχ; Υπάρχει ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας; Υπάρχουν πρόσφυγες;
Η τραγική ιστορία του λαού μας επαναλήφθηκε ακόμη μια φορά στο Αρτσάχ, όταν οι πρόσφυγες από τις περιοχές που θα ορίζονται από το Αζερμπαϊτζάν, αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε περιοχές της Αρμενίας. Οι εικόνες προσφυγιάς είναι τραγικές, γιατί θυμίζουν τα όσα έζησε ο λαός μας στη Γενοκτονία του 1915 από την Τουρκία. Ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και του πολιτισμού, που δυστυχώς ακόμα δεν αναγνωρίζεται από τον θύτη του.
Απέραντη είναι η θλίψη και ο πόνος όσων ξεριζώνονται από τις εστίες τους στο Αρτσάχ, αντιμετωπίζοντας ένα αβέβαιο και επισφαλές μέλλον. Μεγάλος αριθμός προσφύγων, γύρω στους 80,000-90,000 φιλοξενείται σε πρόχειρους καταυλισμούς στο Γερεβάν, το Κορίς και τις γύρω περιοχές της Αρμενίας, σε πολύ δύσκολες συνθήκες, πολύ περισσότερο ενόψει του χειμώνα. Οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν αποχωρίζονται όμως μόνο τα σπίτια τους, αλλά και τα ζώα και τα σπαρτά, τις καλλιέργειες τους, τις βιοτεχνίες και τα κέντρα και μνημεία του πολιτισμού μας, την ιστορία της κάθε οικογένειας, τα μνήματα των προγόνων, την μνήμη του λαού μας.
Υπάρχει ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας, που ήδη έχει αρχίσει να καταφθάνει από πολλές κυβερνήσεις, χώρες και αρμενικές κοινότητες της Διασποράς. Οι Ελληνοαρμένιοι επίσης, μέσω των φιλανθρωπικών σωματείων του Αρμενικού Κυανού Σταυρού Ελλάδος και του Σταυρού Ελέους Μακεδονίας – Θράκης, διοργανώνουν την συλλογή φαρμακευτικού υλικού, ρουχισμού και άλλων απαραίτητων ειδών, που πολύ σύντομα θα αποσταλεί στην Αρμενία. Είναι μεγάλη και συγκινητική η συμμετοχή των Ελλήνων φίλων μας, οι οποίοι από την πρώτη στιγμή στάθηκαν υποστηρικτές στον αγώνα του λαού μας.
- Η Αρμενία για τη Δύση είναι ένας τόπος κι ένας λαός που έχει ταλαιπωρηθεί κι έχει κυνηγηθεί πολύ. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ χρόνια είναι θέμα πολεμικών συγκρούσεων στα δελτία ειδήσεων. Επιμένετε στα εδάφη σας λόγω ιστορικότητας; Υφίσταται η χώρα σας τις συνέπειες της γεωγραφικής θέσης-κλειδί που κατέχει;
Οι Αρμένιοι είναι λαός με πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά. Η γεωγραφική θέση της Αρμενίας, σε κομβικό σημείο μεταξύ δυο ηπείρων, της Ευρώπης και της Ασίας, ως σταυροδρόμι δυο διαφορετικών κόσμων, έχει καθορίσει την ιστορία και την πορεία της. Ο λαός μας αφενός έχει ωφεληθεί από το εμπόριο και τη διακίνηση ιδεών, έχει αναπτύξει έναν πανάρχαιο αξιόλογο πολιτισμό, αφετέρου έχει υποφέρει εξαιτίας των συνεχών συγκρούσεων. Η παρουσία ισχυρών και επιθετικών γειτόνων, με την επεκτακτική πολιτική τους, έχουν μετατρέψει την Αρμενία σε πεδίο διαρκών συγκρούσεων, τόσο στα παλαιότερα, όσα και τα νεότερα χρόνια.
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ ή Αρτσάχ, όπως το αποκαλεί ο λαός μας με την αρχαία ονομασία του, ήταν μέρος της Αρμενίας από αρχαιοτάτων χρόνων. Υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά του Στράβωνα στα “Γεωγραφικά” του, όπου αποκαλεί το Αρτσάχ “Ορχιστηνή”. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κυριαρχίας, το 1923, ενσωματώθηκε από τον Στάλιν στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο ως κράτος εμφανίστηκε στον παγκόσμιο χάρτη μόλις το 1918.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο γηγενής αρμενικός πληθυσμός του Αρτσάχ ξεκίνησε ένα θαρραλέο αγώνα ενάντια στην κατοχή του Αζερμπαϊτζάν, ως αποτέλεσμα του οποίου τα πάτρια εδάφη του απελευθερώθηκαν και ο πληθυσμός του διασφαλίστηκε από ακόμη μια γενοκτονία κατά του αρμενικού λαού. Δυστυχώς τα περασμένα 30 χρόνια έγιναν πολλές επιθέσεις από το Αζερμπαϊτζάν, που δεν αποδεχόταν την ειρηνευτική διαδικασία επίλυσης μέσω της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, με κατάληξη τον πρόσφατο 45ημερο πόλεμο.
Ο πόλεμος αυτός έληξε με την ειρηνευτική συμφωνία που δεν ικανοποίησε ούτε το λαό, ούτε την αντιπολίτευση και ξεκίνησαν διαδηλώσεις κατά του Πρωθυπουργού ζητώντας την παραίτησή του γιατί υπέγραψε την λεγόμενη Συμφωνία της ήττας. Ποια είναι η πολιτική κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Αρμενία;
Οι μαζικές συγκεντρώσεις, απεργίες πείνας και οι πρωτοβουλίες νεολαιών αποτελούν πλέον καθημερινότητα στην πρωτεύουσα Γιερεβάν, ενώ στο λαϊκό αίτημα της παραίτησης του Πρωθυπουργού συντάσσονται ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι 17 κομμάτων της αντιπολίτευσης, οι οποίοι παρουσίασαν έναν οδικό χάρτη για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο ειρηνικά και με βάση τις συνταγματικές επιταγές.
- Ποιες οι ευθύνες της αρμενικής κυβέρνησης για την ήττα των αρμενικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ από τους Αζέρους, που οδήγησε στην οδυνηρή για την αρμενική πλευρά Συμφωνία, με τα εδαφικά κέρδη του Αζερμπαϊτζάν; (Είδαμε εικόνες αρμένιοι πολίτες να καίνε τα σπίτια τους για να μη τα παραδώσουν στα χέρια των Αζέρων)
Είναι ξεκάθαρο πως η Αρμενία πολέμησε ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν, την Τουρκία (με όλο τον ΝΑΤΟικό της εξοπλισμό, τους στρατιωτικούς της συμβούλους, τους εκπαιδευτές και τα οπλικά συστήματα, φονικά ισραηλινά drones, μισθοφόρους τζιχαντιστές), αλλά και την πλήρη αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας, που δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, καταστρατηγώντας όλες τις ηθικές και ανθρωπιστικές αρχές που υποτίθεται πως πρεσβεύει.
Όλες οι εκκλήσεις μας προς την Διεθνή κοινότητα, τον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση απορρίφθηκαν κυνικά. Όλες οι προειδοποιήσεις μας για την εμπλοκή της Τουρκίας, τον ρόλο των μισθοφόρων τζιχαντιστών, την ευρεία χρήση απαγορευμένων όπλων, δεν εισακούστηκαν.
Ο στρατός μας, οι νεαροί στρατιώτες μας υπερασπίστηκαν ηρωϊκά το Στεπανακέρτ, το Σουσί, το Χαντρούτ, το Μαρντουνί και όλες τις περιοχές του Αρτσάχ, ακόμα και σε στιγμές πολύ κρίσιμες.
Μόνο ως μαζική ανθρωπιστική καταστροφή με πολλές παραμέτρους, μπορώ να προσδιορίσω την κατάληξη του πολέμου, που επιδεινώνεται από τους όρους της συμφωνίας, οι οποίοι διακινδυνεύουν και παραβιάζουν το απόλυτο δικαίωμα του αρμενικού λαού, να ζει ασφαλής και ανεξάρτητος σε μια δημοκρατική και αναπτυσσόμενη χώρα. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν την ασάφεια της συμφωνίας σε ότι αφορά οριοθετήσεις σημαντικων εδαφών και πλούσιων φυσικών πόρων του Αρτσάχ, που θα κατέχει το Αζερμπαϊτζάν, στα οποία ήδη σπεύδει να μεταφέρει εποίκους. Κάθε οικογένεια στο Αρτσάχ έχει χάσει μέλη, σπίτια, έχει τραυματίες, έχει τραύματα που φαντάζουν αδύνατο να επουλωθούν.
- Αφού χάνει εδάφη η Αρμενία, σε τι βοήθησε τελικά η ρωσική ειρηνευτική δύναμη; Ποιες εγγυήσεις δίνει; Μήπως τελικά επωφελείται μόνο η υπερδύναμη, χωρίς να χαλάσει και τις σχέσεις της με την Τουρκία; Μήπως τελικά δεν είναι σύμμαχος των Αρμένιων η Ρωσία, αλλά κοιτάζει μόνο τα δικά της συμφέροντα;
Η Ρωσία είχε αρχικό ρόλο στο θέμα της επίλυσης του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ως μια από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (μαζί με την Γαλλία και τις Η.Π.Α.) της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, ήδη από το 1991. Από τις πρώτες μέρες του πολέμου, όταν φανερώθηκε η παρουσία και ο ρόλος των τζιχαντιστών, έσπευσε να καταγγείλει τον ρόλο τους, γνωρίζοντας πως η χρήση τρομοκρατίας ως νέο, απάνθρωπο εργαλείο κατά των αμάχων, ήταν μια καταστροφική πρακτική, με δυσάρεστες προκλήσεις για τα κράτη του Καυκάσου. Υπήρξε επίσης ο ενεργητικός μεσολαβητής στη σύγκρουση και διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στις τρεις προσπάθειες εκεχειρίας, που όμως δεν εφαρμόσθηκαν ποτέ, με την υπαιτιότητα του Αζερμπαϊτζάν.
Αυτή τη στιγμή η ρωσική ειρηνευτική δύναμη πρέπει να εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών και των περιουσιών τους και να προστατεύσει τα πολιτιστικά μνημεία, γιατί είναι γνωστές οι καταστροφές που έχει επιτελέσει παλαιότερα το Αζερμπαϊτζάν, κυρίως στην περιοχή Ναχιτσεβάν όπου κατέστρεψε 89 μεσαιωνικές εκκλησίες, 5.840 χατσκάρ (παραδοσιακοί αρμενικοί σταυροί) και 22.000 ταφόπλακες.
Με το τέλος του πολέμου, η Ρωσία εγκαθίσταται τυπικά και ουσιαστικά εντός των συνόρων του Αζερμπαϊτζάν, ενώ απορρίπτει κατηγορηματικά οποιαδήποτε προσπάθεια της Τουρκίας να λάβει ρόλο εντός του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
- Ποιος ο ρόλος της Τουρκίας στον πόλεμο των 45 ημερών, αλλά και διαχρονικά στο αρμενικό ζήτημα. Θεωρείτε πως η Τουρκία κατάφερε να είναι στην πλευρά των κερδισμένων, βάζοντας πόδι στον Καύκασο;
Η συμμετοχή της Τουρκίας στον πόλεμο ήταν φανερή από την αρχή του πολέμου και ο ρόλος της υποκινητικός. Η Τουρκία δεν έχει κρύψει ότι επιζητά να ελέγξει τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο διακαής της πόθος να δημιουργήσει ένα παντουρανικό τόξο στον Νότιο Καύκασο και ευρύτερα, την εξωθεί στις ακραίες επιδιώξεις της. Έτσι εξηγείται και ο όρος της συμφωνίας, που αφορά στη σύνδεση του Ναχιτσεβάν με το Αζερμπαϊτζάν, που περνά από την επικράτεια της Αρμενίας. Σημείο βέβαια που δεν μπορεί να προβλεφθεί σε μια διμερή συμφωνία κατάπαυσης πυρός, γιατί έγκειται σε όρους διεθνών συμβάσεων.
Το σημαντικό και αναμενόμενο είναι πως Γαλλία και Η.Π.Α. (οι δυο συμπροεδρεύουσες χώρες της Ομάδας Μινσκ) είναι υποχρεωμένες να τοποθετηθούν επί της συμφωνίας και να ζητήσουν την “επανεγγραφή” της.
Δεν πρόκειται για διεθνή συνθήκη, ενώ έχει αγνοηθεί εντελώς η θεμελιώδης αρχή του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης του λαού του Αρτσάχ. Προς αυτή την κατεύθυνση άλλωστε ήταν η ιστορική τοποθέτηση της Γερουσίας της Γαλλίας την περασμένη Τετάρτη, που αναγνώρισε την Δημοκρατία του Αρτσάχ και έστειλε το ψήφισμα προς επικύρωση στο Κοινοβούλιο της Γαλλίας.
- Πως κρίνετε τη στάση της Ελλάδας –κυβέρνησης και κομμάτων- απέναντι στο αρμενικό ζήτημα και ιδιαίτερα στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο Ναγκόρνο Καραμπάχ;
Η Ελλάδα αντιλαμβάνεται πολύ ξεκάθαρα πως Άγκυρα και Μπακού πράττουν από κοινού, αμφισβητώντας, κλιμακώνοντας και αποσταθεροποιώντας διαρκώς. Η Τουρκία στοχεύει στην αύξηση της επιρροής της, κάτι που ποτέ δεν έκρυψε. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Νίκος Δένδιας ήταν ο πρώτος που επισκέφτηκε το Ερεβάν, τις κρίσιμες στιγμές του πολέμου, ενώ σύσσωμη η ελληνική κοινωνία στάθηκε υποστηρικτική προς τον λαό μας.
Χρειάζονται έμπρακτες πρωτοβουλίες από όλες τις δημοκρατικές χώρες, που πρέπει να επιδείξουν μηδενική ανοχή στα εγκλήματα της σύμπραξης Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντική κάθε ελληνική πρωτοβουλία ενάντια στις προκλητικές συμπεριφορές της Τουρκίας. Και βέβαια περιμένουμε από το ελληνικό κράτος την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Αρτσάχ, ως το μόνο αποτελεσματικό και δίκαιο βήμα που θα διασφαλίσει τα δικαιώματα του λαού του.
Εξάλλου γίνονται ενέργειες από Κοινοβούλια χωρών, όπως το Ολλανδικό που ενέκρινε ψήφισμα για την επιβολή κυρώσεων εναντίον του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ι.Αλίεβ, της συζύγου του Μ. Αλίεβα, του Προέδρου της Τουρκίας Ρ. Ερντογάν και άλλων υπευθύνων, για εγκλήματα πολέμου εναντίον του λαού του Αρτσάχ.
