Κρίσιμος ανεμοδείκτης οι ολλανδικές εκλογές

Συμ­βαί­νουν σε ένα πε­ρι­βάλ­λον όπου έχουν υπο­στεί ισχυ­ρά πλήγ­μα­τα οι πα­λιές «συ­ναι­νέ­σεις». Συμ­βαί­νουν σε μια χώρα όπου υπάρ­χουν μα­ζι­κές (του­λά­χι­στον εκλο­γι­κά-δη­μο­σκο­πι­κά) δυ­νά­μεις και στα δύο αντί­πα­λα «άκρα» του πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος. Είναι οι πρώ­τες εκλο­γές σε ευ­ρω­παϊ­κό έδα­φος μετά την νίκη Ντό­ναλντ Τραμπ. Το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα στο οποίο θα με­τα­φρα­στούν αυτές οι συν­θή­κες θα λει­τουρ­γή­σει λοι­πόν ως «σήμα», καθώς οι ολ­λαν­δι­κές εκλο­γές ανοί­γουν το χορό δια­δο­χι­κών εκλο­γι­κών ανα­με­τρή­σε­ων σε με­γά­λες χώρες (Γαλ­λία, Γερ­μα­νία, εν­δε­χο­μέ­νως και Ιτα­λία).
Τα βλέμ­μα­τα είναι προ­φα­νώς στραμ­μέ­να στο Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας του Βίλ­ντερς. Είναι ο πρω­το­πό­ρος στον «εκ­συγ­χρο­νι­σμό» της ακρο­δε­ξιάς και στην αξιο­ποί­η­ση της ισλα­μο­φο­βί­ας ως κε­ντρι­κού «ερ­γα­λεί­ου»: Ο Βίλ­ντερς υπε­ρα­σπι­ζό­ταν μια «ολ­λαν­δι­κό­τη­τα», που εν­σω­μά­τω­νε διά­φο­ρες πτυ­χές του ολ­λαν­δι­κού φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού (σε ζη­τή­μα­τα σε­ξι­σμού, ομο­φο­βί­ας, αντι­ση­μι­τι­σμού) με ένα στρε­βλό τρόπο («αυτά τα ζη­τή­μα­τα είναι λυ­μέ­να στην πο­λι­τι­σμέ­νη Ολ­λαν­δία, η πάλη είναι ενά­ντια στο ισλάμ που μας απει­λεί με επι­στρο­φή στη βαρ­βα­ρό­τη­τα»). Την ίδια εποχή, πα­ρέ­με­νε οι­κο­νο­μι­κά νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρος (και από το 2010 έως το 2012 στή­ρι­ζε κοι­νο­βου­λευ­τι­κά τη δεξιά κυ­βέρ­νη­ση, βά­ζο­ντας πλάτη στις μα­ζι­κές πε­ρι­κο­πές, με αντάλ­λαγ­μα την υιο­θέ­τη­ση ρα­τσι­στι­κών μέ­τρων από τα δύο δεξιά κυ­βερ­νη­τι­κά κόμ­μα­τα) και απο­δε­χό­ταν την «ευ­ρω­παϊ­κή ταυ­τό­τη­τα» της Ολ­λαν­δί­ας.
Αυτή η πε­ρί­ο­δος του κό­στι­σε δη­μο­σκο­πι­κά, με απο­τέ­λε­σμα να απο­σύ­ρει την υπο­στή­ρι­ξή του από την κυ­βέρ­νη­ση, όταν ήρθε ένα νέο δεύ­τε­ρο πα­κέ­το σκλη­ρών πε­ρι­κο­πών. Η χώρα οδη­γή­θη­κε σε νέες εκλο­γές, το Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας πλή­ρω­σε εκλο­γι­κά το τί­μη­μα της διε­τί­ας, αλλά δια­σώ­θη­κε έχο­ντας «δρα­πε­τεύ­σει» έγκαι­ρα. Ακο­λού­θη­σε μια στρο­φή υπε­ρά­σπι­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους (συν­δυα­σμέ­νη πάντα με επι­θέ­σεις στους με­τα­νά­στες που τάχα το «αρ­μέ­γουν»), αλλά και μια αντι-ευ­ρω­παϊ­κή στρο­φή (συν­δυα­σμέ­νη με επι­θέ­σεις στους «τε­μπέ­λη­δες του Νότου» που μας αρ­μέ­γουν, και κυ­ρί­ως με επι­θέ­σεις στην Σέν­γκεν: η νέα μορφή «ολ­λαν­δι­κό­τη­τας» πλέον απει­λεί­ται από μια ΕΕ που κα­ταρ­γεί τα σύ­νο­ρα κι έχει πάψει να απο­τε­λεί προ­στα­σία απέ­να­ντι στην «ισλα­μι­κή απει­λή»). Πάνω σε αυτήν τη βάση πέ­τυ­χε μια δη­μο­σκο­πι­κή ανά­καμ­ψη που τον φέρ­νει σή­με­ρα να διεκ­δι­κεί μέχρι και την πρω­τιά. Πάνω σε αυτήν τη βάση, επι­διώ­κει «κοινό μέ­τω­πο» με τις πα­ρα­δο­σια­κές δυ­νά­μεις της ευ­ρω­παϊ­κής ακρο­δε­ξιάς (μια ταύ­τι­ση που πα­λιό­τε­ρα απέ­φευ­γε συ­στη­μα­τι­κά), και επι­χει­ρεί κά­ποιες πρώ­τες κι­νη­το­ποι­ή­σεις στο δρόμο (το Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας δεν ήταν καν «κόμμα», δεν είχε μέλη, ορ­γα­νώ­σεις, έντυ­πα) στις οποί­ες συ­να­ντιέ­ται και με τις διά­φο­ρες νε­ο­φα­σι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις.
Το τι θα πε­τύ­χει εκλο­γι­κά ο Βίλ­ντερς, θα είναι κρί­σι­μο για το μή­νυ­μα που θα στα­λεί στις άλλες χώρες.
Γι’ αυτό και έχει ση­μα­σία τι θα πε­τύ­χει το αντί­πα­λο δέος: Και αυτό δεν είναι το «ακραίο κέ­ντρο», αλλά οι δυ­νά­μεις στα αρι­στε­ρά του δι­κομ­μα­τι­σμού. Εκεί βρί­σκε­ται το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, ένα μα­ζι­κό αντι­νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο κόμμα της Αρι­στε­ράς που, αν και μα­οϊ­κών κα­τα­βο­λών, σή­με­ρα ου­σια­στι­κά διεκ­δι­κεί το ρόλο και τη θέση της «πα­λιάς σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας» (έχο­ντας ρίξει αρ­κε­τό νερό στο κρασί του στη δια­δρο­μή), και κατά και­ρούς κα­τα­γρά­φει πολύ υψηλά δη­μο­σκο­πι­κά πο­σο­στά, ενώ έχει πε­τύ­χει και καλά εκλο­γι­κά σκορ. Υπάρ­χει επί­σης η «Πρά­σι­νη Αρι­στε­ρά», προ­ϊ­όν ανα­σύν­θε­σης διά­φο­ρων κο­μου­νι­στο­γε­νών ομά­δων με οι­κο­λο­γι­κές δυ­νά­μεις στις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του ’90, που στέ­κε­ται σαφώς δε­ξιό­τε­ρα του ΣΚ (θυ­μί­ζει κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά), αλλά δεν έχει συμ­με­τέ­χει ποτέ του σε κυ­βέρ­νη­ση και έτσι κα­τα­γρά­φε­ται στις δυ­νά­μεις της «αρι­στε­ρής αντι­πο­λί­τευ­σης».
Το αν θα ενι­σχυ­θούν και πόσο αυτές οι δυ­νά­μεις, θα είναι επί­σης ένα ση­μα­ντι­κό σήμα. Ιδιαί­τε­ρα καθώς το 2012-17 η Ολ­λαν­δία έζησε μια κυ­βέρ­νη­ση «Με­γά­λου Συ­να­σπι­σμού» – την οποία πλη­ρώ­νει πρω­τί­στως το Ερ­γα­τι­κό Κόμμα, που δη­μο­σκο­πι­κά απει­λεί­ται με κα­θί­ζη­ση, και το κρί­σι­μο ερώ­τη­μα είναι προς τα πού θα κι­νη­θούν οι ψη­φο­φό­ροι που το εγκα­τα­λεί­πουν. Η απά­ντη­ση σε αυτό το ερώ­τη­μα αφορά το δί­λημ­μα που έχει θέσει από το 2012 ο Με­λαν­σόν στη Γαλ­λία: Αν θα θε­ω­ρη­θεί υπεύ­θυ­νος για την κρίση ο τρα­πε­ζί­της ή ο με­τα­νά­στης.
Προς το παρόν, επι­κρα­τεί μια δη­μο­σκο­πι­κή ει­κό­να αβε­βαιό­τη­τας και αλ­λα­γών. Είναι πι­θα­νή μια ανα­τρο­πή συ­σχε­τι­σμών στο εσω­τε­ρι­κό της Δε­ξιάς, με τους (πιο «πα­ρα­δο­σια­κούς» συ­ντη­ρη­τι­κούς) Χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες να πε­τυ­χαί­νουν μια με­γά­λη «νε­κρα­νά­στα­ση» και να διεκ­δι­κούν ξανά από το («φι­λε­λεύ­θε­ρο») Λαϊκό Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας και Δη­μο­κρα­τί­ας την πρω­το­κα­θε­δρία (την οποία είχαν ιστο­ρι­κά και έχα­σαν τα προη­γού­με­να χρό­νια). Από εκεί και πέρα, όλοι δεί­χνουν να διεκ­δι­κούν άνοδο των πο­σο­στών τους (κυ­ρί­ως στο φόντο της πτώ­σης του Ερ­γα­τι­κού Κόμ­μα­τος): από το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα και την Πρά­σι­νη Αρι­στε­ρά μέχρι το σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρο D66 και το Κόμμα για τα Ζώα.
Βέ­βαια πολ­λές φορές έχουν ανα­τρα­πεί οι δη­μο­σκο­πι­κές προ­βλέ­ψεις στο δρόμο για την κάλπη, ενώ αρ­κε­τές φορές το Ερ­γα­τι­κό Κόμμα έχει απο­δει­χτεί επτά­ψυ­χο: τε­λευ­ταία φορά στις εκλο­γές του 2012, όταν όλες οι προ­βλέ­ψεις έδει­χναν ότι θα κα­τέρ­ρεε και θα έχανε την πρω­το­κα­θε­δρία από το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, το οποίο φλέρ­τα­ρε ακόμα και με την πρώτη θέση και βρέ­θη­κε τε­λι­κά τέ­ταρ­το.
Είναι μια ει­κό­να κρί­σης και ρευ­στό­τη­τας, εν­δει­κτι­κή της πε­ριό­δου που ζούμε, αν και ίσως δεν θα ση­μαί­νει κά­ποια σο­βα­ρή πο­λι­τι­κή κρίση με­τε­κλο­γι­κά στην ίδια την Ολ­λαν­δία, με δε­δο­μέ­νη την πα­ρά­δο­ση να υπάρ­χουν πολλά κόμ­μα­τα στο κοι­νο­βού­λιο και να σχη­μα­τί­ζο­νται πά­ντο­τε κυ­βερ­νή­σεις συ­νερ­γα­σί­ας. Αλλά το μή­νυ­μα της κάλ­πης θα είναι ση­μα­ντι­κό, τόσο ως «πυ­ξί­δα» για τις κοι­νω­νι­κές δια­θέ­σεις σε μια χώρα το «κέ­ντρο» της ΕΕ, όσο και για το «σήμα» που θα στεί­λει στην υπό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη και για το ποιου πο­λι­τι­κού ρεύ­μα­τος τα πανιά θα φου­σκώ­σει…
*Δη­μο­σιεύ­τη­κε στο φύλλο Νο 379 της Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς