Η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να αποκλείσει αυτή την πιθανότητα. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ από την πλευρά τους, ούτε χρειάζονται ούτε θέλουν την Ουκρανία ως μέλος, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.
Όλα αυτά υποδηλώνουν, στον αφελή παρατηρητή, μια πιθανή διέξοδο από την τρέχουσα κρίση. Όλα τα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή την ΕΕ σύντομα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους αρνούνται ακόμη και να συζητήσουν το θέμα. Η στάση τους είναι παράλογη και αντιπαραγωγική, από την άποψη και της Ουκρανίας.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ γνωρίζουν ότι μεσοπρόθεσμα τα συμφέροντας ασφάλειάς τους δεν εξυπηρετούνται από την ένταξη της Ουκρανίας. Βραχυπρόθεσμα, τα μέλη είναι διχασμένα ως προς το πώς να αντιδράσουν στον Πούτιν και οι ΗΠΑ – ότι κοντινότερο έχει η συμμαχία σε ηγέτη – είναι διχασμένες στο εσωτερικό τους. Αυτή η ταλαντευόμενη συμμαχία δεν πρόκειται να πολεμήσει τη Ρωσία για να υπερασπιστεί την Ουκρανία. Η αποδοχή της ένταξης θα προκαλούσε τη Ρωσία, δεν θα έκανε το νεότερο μέλος της πιο ασφαλές και θα εξέθετε την αδυναμία της συμμαχίας.
Παρ’όλα αυτά, την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε: “Θα διατηρήσουμε την πολιτική της ανοικτής πόρτας του ΝΑΤΟ…Δεν μπορώ να γίνω πιο σαφής. Η πόρτα του ΝΑΤΟ είναι πάντα ανοικτή, αυτή είναι η δέσμευσή μας”.
Αυτό είναι περίπλοκο. Το ΝΑΤΟ είναι ένα αμοιβαίο αμυντικό σύμφωνο και η Ουκρανία δεν μπορεί απλά να επιλέξει να ενταχθεί. Η ιδρυτική συνθήκη λέει ότι θα πρέπει να προσκληθεί με ομόφωνη συμφωνία και να συμβάλει στην ασφάλεια της συμμαχίας. Το 2008 οι ηγέτες του ΝΑΤΟ, χωρίς την έγκριση των νομοθετικών τους σωμάτων, είπαν ότι ότι η Ουκρανία θα προσκληθεί μια μέρα να ενταχθεί, αλλά αυτή η υπόσχεση, ακόμη και αν ήταν δεσμευτική, εξακολουθεί να επιτρέπει στο ΝΑΤΟ να λέει ότι δεν θα υπάρξει καμία πρόσκληση για τα επόμενα 20 χρόνια.
Η ΕΕ δεν είναι πιο πρόθυμη από το ΝΑΤΟ να υποδεχτεί την Ουκρανία, και πάλι παρά τα αντίθετα μηνύματα. Η ένωση είναι ήδη υπερεκτεταμένη, παλεύοντας να αφομοιώσει τους εταίρους της Κεντρικής Ευρώπης που έρχονται σε όλο και μεγαλύτερη αντίθεση με τον βασικό της σκοπό, την πολιτική ολοκλήρωση. Η Ουκρανία θα αποτελούσε την πιο δύσκολη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ.
Η ΕΕ επιδίδεται συχνά σε αυτού του είδους τις αρετές της, προτείνοντας μεγάλα οράματα χωρίς να τα μελετήσει. Μερικές φορές προλαμβάνει τις καταστάσεις πριν να είναι αργά – παρά τις συζητήσεις επί ετών, για παράδειγμα, η Τουρκία δεν έχει ενταχθεί και δεν πρόκειται να ενταχθεί. Το θολό μήνυμα της ΕΕ σχετικά με την πιθανή κάποτε ένταξη της Ουκρανίας ταιριάζει στο μοτίβο: Διασκεδάστε με την πιθανότητα, κάντε μεγάλα όνειρα και με λίγη τύχη δεν θα προκύψει τίποτα.
Τα φλερτ του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης δεν έκαναν καλό στην Ουκρανία. Μπορεί να οδήγησαν τον πρόεδρό της, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να μην εκτιμήσει σωστά πού βρίσκονται τα συμφέροντά της. Ίσως πιστεύει ότι ο Πούτιν μπλοφάρει. Ή ίσως πιστεύει ότι μπορεί να εκμεταλλευτεί τη στιγμή και να πείσει τη Δύση να εδραιώσει μια νέα πολιτική και στρατηγική εταιρική σχέση και βλέπει τον κίνδυνο πολέμου ως ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσει. Όλη η συζήτηση για τις ανοικτές πόρτες κάνει αυτό το στοίχημα να μοιάζει αληθοφανές.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι. Η ειρήνη, η σταθερότητα και η ευκαιρία για την Ουκρανία να ευημερήσει σε απόσταση αναπνοής από τη Ρωσία από τη μία πλευρά και το ΝΑΤΟ και την ΕΕ από την άλλη, ίσως είναι το καλύτερο εφικτό αποτέλεσμα.
Σίγουρα, το να φαίνεται ότι επιβραβεύεται ο Πούτιν, ακόμη και με μια παραχώρηση που δεν είναι πραγματικά παραχώρηση, θα ήταν επικίνδυνο. Ο Πούτιν αποτελεί μια συνεχή απειλή και θα ενθαρρυνθεί να πιέσει για περισσότερα. Οποιαδήποτε συμφωνία για την Ουκρανία που θα του έδινε αυτό που ήθελε για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα έπρεπε να είναι ευρεία και να περιλαμβάνει μεγάλες παραχωρήσεις από την πλευρά του, ξεκινώντας από εγγυήσεις για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, συναίνεση σε στενότερες εμπορικές σχέσεις ΕΕ – Ουκρανίας, αμοιβαίους περιορισμούς στις στρατιωτικές αναπτύξεις, τον υβριδικό πόλεμο και άλλα. Θα πρέπει να καταλάβει ότι αν απορρίψει αυτούς τους όρους και κινηθεί εναντίον της Ουκρανίας, ή αν τους αποδεχθεί και αθετήσει τις δεσμεύσεις του, θα υπάρξουν σημαντικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένων των αυστηρότατων κυρώσεων, σημαντικής οικονομικής ζημίας και εντατικοποίηση της άμυνας του ΝΑΤΟ.
Θα μπορούσε να υπάρξει μια τέτοια συμφωνία; Μπορεί να είναι πολύ αργά. Η Ουκρανία θα πρέπει να συμφωνήσει σε αυτήν, για παράδειγμα. Το τι θέλει περισσότερο ο Πούτιν και τι είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει είναι δύσκολο να πει κάποιος. Η εστίασή του στο ΝΑΤΟ και την Ευρώπη μπορεί να είναι ένας αντιπερισπασμός. Παρ’όλα αυτά, η άρνηση ούτε καν να το συζητήσει είναι λάθος.
