Επιβεβλημένο επιδημιολογικό μέτρο ή πρόγευση του σκληρού Brexit; Η απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να απαγορεύσει την κίνηση φορτηγών από και προς τη Βρετανία, με την επίκληση της μετάλλαξης του κορονοϊού που πλέον κυριαρχεί μεταξύ των νέων κρουσμάτων στη νότια Αγγλία, δημιουργεί, παραμονές των Χριστουγέννων, συνθήκες δυνάμει ασφυξίας στην βρετανική διατροφική αγορά, που στηρίζεται κατά 70% στις εισαγωγές, ιδίως για είδη όπως τα οπωροκηπευτικά. Πρόκειται για μία πρόωρη υλοποίηση αυτού που απειλείται να συμβεί αν η πρώτη μέρα του νέου έτους βρει τις δύο πλευρές, την Ευρώπη των 27 και το Ηνωμένο Βασίλειο, χωρίς συμφωνία για τη μελλοντική τους σχέση μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου του Brexit. Και το ενδεχόμενο αυτό, δεδομένων των διαφωνιών που παραμένουν μεταξύ των διαπραγματευτικών ομάδων ως προς το level playing field (το αν δηλαδή η Βρετανία θα μπορεί να έχει πρόσβαση στην κοινή αγορά κρατώντας ταυτόχρονα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα της προσφέρουν οι κρατικές επιδοτήσεις και το ελαστικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο), μοιάζει όλο και πιο πιθανό. Πόσο μάλλον που το Ευρωκοινοβούλιο θα πρέπει να θεωρηθεί εκ των προτέρων πρόθυμο να συναινέσει σε fast track διαδικασίες επικύρωσης.
Τα γαλλικό “μπλόκο” είναι βέβαια η πιο ακραία κίνηση από όσες υιοθετήθηκαν εσπευσμένα μετά την κοινοποίηση των στοιχείων για τη νέα μετάλλαξη του κορονοϊού, καθώς ήδη περίπου 40 χώρες διέκοψαν τις αερομεταφορές με τη Γηραιά Αλβιώνα. Η αναγκαιότητα, ωστόσο, αυτών των μέτρων δεν είναι προφανής.
Η Βρετανία επικαλείται προς υπεράσπισή της το γεγονός ότι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα έχει προχωρήσει στη χαρτογράφηση του γονιδιώματος των διαφορετικών στελεχών του κορονοϊού. Η ιδιαιτερότητά της συνεπώς έγκειται στο ότι έχει καλύτερη εικόνα και όχι απαραιτήτως στο ότι αποτελεί την κατεξοχήν εστία μιας νέας κρίσης.
Η μετάλλαξη εντοπίσθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου και ευθυνόταν για το 26% των νέων κρουσμάτων τον Νοέμβριο, ποσοστό που εντός του Δεκεμβρίου έφθασε για την περιοχή του Λονδίνου το 60%. Είναι περίπου βέβαιο ότι το νέο στέλεχος B.1.1.7 δεν έχει περιορισθεί στη βρετανική επικράτεια – και πράγματι οι υπηρεσίες της Δανίας έχουν αναφέρει τον εντοπισμό του. Το κλείσιμο των συνόρων πιθανότατα είναι πλέον μάταιο.
Από την άλλη πλευρά, είναι ακόμη άγνωστη η επικινδυνότητα της νέας μετάλλαξης. Η φυσική τάση των ιών είναι να μεταλλάσσονται διαρκώς, προς την κατεύθυνση της ευκολότερης διάδοσης, αλλά όχι απαραίτητα της μεγαλύτερης θνητότητας, διότι η εξόντωση των ξενιστών αντιβαίνει στην διαιώνιση του ιού.
Το νέο στέλεχος, όπως και ένα συνδεόμενο το οποίο έχει εντοπισθεί στη νότιο Αφρική, ενδέχεται, σε αντίθεση με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα, να πλήττει τις ηλικίες περισσότερο συμμετρικά, ανακαλώντας μνήμες του δεύτερου κύματος της πανδημίας γρίπης του 1918 που αποδείχθηκε φονικό για τους νέους.
Σε αντίθεση, πάντως, με τον συναγερμό που έχει σημάνει (για άλλη μία φορά στην καριέρα του) ο καθηγητής Νιλ Φέργκιουσον του Imperial College, άλλοι ειδικοί, όπως ο επικεφαλής επιδημιολόγος της Γερμανίας Κρίστιαν Ντρόστεν θεωρούν ότι είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν δικαιολογείται η ανησυχία και αμφισβητούν εύκολες ποσοτικοποιήσεις, όπως λ.χ. ότι το νέο στέλεχος είναι κατά 70% πιο μεταδοτικό. Υπενθυμίζουν μάλιστα ότι τα ίδια είχαν ειπωθεί για το στέλεχος που εντοπίσθηκε στη βόρεια Ισπανία και γνώρισε ταχεία διάδοση για λόγους όχι μετάλλαξης αλλά ανθρώπινης συμπεριφοράς, λόγω της παροδικής αναζωογόνησης της τουριστικής κίνησης.
Σε κάθε περίπτωση ο αποκλεισμός της Βρετανίας υπό τύπον παρία, δεν μπορεί να αποκρύψει το γεγονός ότι η νησιωτική χώρα έχει κάνει περισσότερα βήματα από τους ανησυχούντες γείτονες της στον εμβολιασμό του πληθυσμού (με 500.000 δόσεις του εμβολίου της ΒioNTech να έχουν ήδη χορηγηθεί και το εμβόλιο της Οξφόρδης να οδεύει προς μαζική παραγωγή), την ώρα που η Ε.Ε. βιώνει άλλη μία αποτυχία στην έγκαιρη, συντονισμένη και σε ικανές ποσότητες προμήθεια εμβολίων.
