Αποστολή στην Κούβα
Κανένας επισκέπτης της Κούβας δε δικαιούται να πει ότι έμαθε ή γνωρίζει το νησί της επανάστασης. Η Κούβα και η Αβάνα έχουν πολλά πρόσωπα.
Άλλη είναι η Αβάνα των λαϊκών γειτονιών πέριξ της λεωφόρου της 10ης Οκτωβρίου, άλλη είναι η Αβάνα του Βεδάδο που βρέχεται από τη Μαλεκόν, κι άλλη είναι η παλιά Αβάνα, εκεί που συντελείται ένα πολύμορφο οικιστικό θαύμα, η αναπαλαίωση της παλιάς πόλης, υπό την καθοδήγηση του Εουσέμπιο Λεάλ, μιας εμβληματικής προσωπικότητας που ορίζει εκ νέου την έννοια του διανοούμενου στον 21ο αιώνα.
Μια μικρή γεύση των αντιθέσεων δοκιμάζει κι ο πιο ανυποψίαστος επισκέπτης της Κούβας βλέποντας στη παλιά Αβάνα, μεταξύ των χιλιάδων τουριστών, Κουβανούς να πουλούν την εφημερίδα Γκράνμα που σε όλα της σχεδόν τα πρωτοσέλιδα τον Ιανουάριο αναφερόταν στο νέο Σύνταγμα της χώρας.
Το νέο Σύνταγμα της Κούβας ήταν το αντικείμενο της συζήτησης σε συνελεύσεις εργασιακών χώρων και γειτονιών ακόμη και κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Κούβα. Για τις 24 Φεβρουαρίου δε, είχε οριστεί το δημοψήφισμα που θα ενέκρινε τη τελική μορφή του. Τα στατιστικά της δημόσιας διαβούλευσης προκαλούν δέος και δείχνουν ότι πέραν των εκλογών ανά τετραετία, επιτομή της δημοκρατίας δυτικού τύπου, που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δίνουν εν λευκώ την εξουσία σε ένα κόμμα να ψηφίζει στη συνέχεια κατά βούληση ό,τι θέλει ή του ζητήσουν, υπάρχουν κι άλλες μορφές δημοκρατίας πολύ πιο ουσιαστικής και συμμετοχικής. Το νέο Σύνταγμα συζητήθηκε σε 133.681 συναντήσεις-συνελεύσεις, εκ των οποίων 45.452 οργανώθηκαν μεταξύ εργαζομένων, 3.441 μεταξύ αγροτών, 1.585 μεταξύ φοιτητών ΑΕΙ, 3.256 μεταξύ μαθητών λυκείου και 79.947 σε γειτονιές και χωριά μεταξύ του γενικού πληθυσμού. Στις συνελεύσεις παραβρέθηκαν 8.945.521 άνθρωποι, εκ των οποίων 783.174 κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις για να συμπεριληφθούν στο νέο σύνταγμα, 666.995 υπέβαλαν τροποποιήσεις, 32.149 προσθήκες, 45.548 πρότειναν την απαλοιφή άρθρων και προτάσεων, ενώ υποβλήθηκαν και 38.482 αιτήματα αποσαφήνισης διατυπώσεων. Συνολικά, άλλαξε το 60% των άρθρων του προσχεδίου του συντάγματος.
Το Σύνταγμα της Κούβας, που ψηφίζεται 60 χρόνια μετά την επανάσταση, ορίζει εκ νέου το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της οικονομίας «στηριγμένο στην ιδιοκτησία όλου του λαού στα βασικά μέσα παραγωγής» (άρθρο 18). Σε άλλα άρθρα «το κράτος αναγνωρίζει, σέβεται και εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία», ενώ στη συνέχεια αναφέρει πώς «ο χαρακτήρας του κράτους είναι κοσμικός» (άρθρο 15). Σε άλλα άρθρα τονίζεται η λαϊκή κυριαρχία ενώ αναφέρεται πώς «οι εργάτες συμμετέχουν στις διαδικασίες σχεδιασμού, ρύθμισης, διαχείρισης και ελέγχου της οικονομίας». Μεταξύ πολλών άλλων αξιομνημόνευτων πρέπει να αναφερθεί ότι «αναγνωρίζεται στα άτομα η ελευθερία του Τύπου» (άρθρο 55).
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε μια εμπεριστατωμένη, επιστημονική ανάλυση του μαρξιστή καθηγητή Δημήτρη Καλτσώνη για το Σύνταγμα της Κούβας.
Η παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθεροτυπία επαναλαμβάνεται κάθε χρονιά από τον αντιπρόσωπο των ΗΠΑ, που επιχειρεί να δικαιολογήσει το εγκληματικό εμπάργκο που ισχύει από το 1960. Ο οικονομικός αποκλεισμός της Κούβας, που επιβλήθηκε μετά την εθνικοποίηση αμερικανικών επιχειρήσεων και την αποτυχημένη επέμβαση της CIA στην Πλάγια ντε Χιρόν, αποτελεί το μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια αποκλεισμό στην ανθρώπινη ιστορία. Παρόλα αυτά, η Κούβα αδιαλείπτως αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του κρατικού προϋπολογισμού της κάθε χρόνο, δηλαδή άνω του 50%, στην υγεία και την παιδεία! Επιπλέον παρά το οικονομικό εμπάργκο η Κούβα έχει το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ απ’ όλες τις χώρες της Καραϊβικής-καθώς καμιά σύγκριση του επιπέδου ζωής της Κούβας δεν μπορεί να γίνει με τις ευρωπαϊκές χώρες: 8.433 δολ. η Κούβα, 7.052 δολ. η Δομινικανική Δημοκρατία, 5.114 δολ. η Τζαμάικα, κοκ. Παίρνοντας δε υπ’ όψη την σχεδόν πλήρη ανυπαρξία εισοδηματικών και οικονομικών αντιθέσεων στη Κούβα, είναι βέβαιο ότι ο φτωχός Κουβανός έχει πολλές φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το φτωχό κάτοικο της Δομινικανικής Δημοκρατίας ή της Τζαμάικα. Καθόλου τυχαίες δεν είναι επομένως οι επιδόσεις της Κούβας σε κρίσιμους δείκτες που συμπυκνώνουν την πρόοδο στην λεγόμενη ανθρώπινη ή κοινωνική ανάπτυξη, όπως η παιδική θνησιμότητα. Ο νέος πρόεδρος της Κούβας, Μιγκέλ Ντίας Κανέλ, μιλώντας για τα 60 χρόνια της επανάστασης στις 22 Δεκεμβρίου 2018 επιδείκνυε ως άθλο την μείωση της κάτω από 4 ανά 1.000 κατοίκους. Είναι το ποσοστό που υπάρχει στην ΕΕ! Στη Δομινικανική Δημοκρατία ξεπερνάει το 18, στην Τζαμάικα το 13, στις ΗΠΑ είναι 5,8 και στην Ελλάδα είναι 4,6! Τα στοιχεία προέρχονται από το World Factbook της CIA…
Όλα αυτά τα χρόνια ωστόσο η αμερικανική πολιτική δεν εφαρμόστηκε με τον ίδιο τρόπο. Επί Μπαράκ Ομπάμα, τον Ιούλιο του 2016 φάνηκε μια μικρή διαφοροποίηση, όταν για πρώτη φορά μετά από 54 χρόνια οι δύο χώρες σύναψαν μεταξύ τους σχέσεις ενώ, την ίδια χρονιά, στην ψηφοφορία που προκαλεί η Κούβα στον ΟΗΕ εναντίον του εμπάργκο, οι ΗΠΑ απείχαν, κι έτσι δεν δικαιολόγησαν τη στάση τους. Τίποτε παραπάνω. Κατά τ’ άλλα, το αμερικανικό εμπάργκο εξακολουθεί να καταδικάζεται κάθε χρόνο από τον ΟΗΕ, όπως συνέβη και το 2018 με 189 ψήφους υπέρ και 2 ψήφους κατά: των ΗΠΑ και του Ισραήλ! Μάλιστα, η αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στο διεθνή οργανισμό, Νίκι Χάλεϋ, σε μια ομιλία μνημείο μίσους κι επιθετικότητας χαρακτήρισε τον ΟΗΕ ως αναρμόδιο να μιλά και να τοποθετείται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ενώ αντίθετα οι ΗΠΑ (με το κολαστήριο του Γκουαντάναμο και τις άπειρες επεμβάσεις ανά τον κόσμο) έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα να τα ορίζουν, δικαιολογώντας κάθε φορά την επόμενη επέμβασή τους…
Η διεθνής ισορροπία, στον αντίποδα ενός κόσμου που κηδεμονεύεται από τις ΗΠΑ κι οι οποίες ελέω Θεού διατηρούν το δικαίωμα στρατιωτικών επεμβάσεων και οικονομικών αποκλεισμών παρά κι ενάντια στη θέληση κυρίαρχων κρατών και λαών, ήταν το θέμα του 4ου διεθνούς συνεδρίου που διεξήχθη στην Αβάνα από το Κέντρο Χοσέ Μαρτί, το υπουργείο Πολιτισμού της Κούβας, την Ουνέσκο, το Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα και πλήθος άλλων φορέων.
Ο εργασίες του συνεδρίου ήταν ένα φεστιβάλ ιδεών! Μια παρέλαση επιστημονικών απόψεων και ιδεών που όλο και περισσότερο σπανίζει. Από το βήμα του συνεδρίου πέρασαν διανοούμενοι όπως ο γάλλος Ιγκνάσιο Ραμονέ, πρώην διευθυντής της εφημερίας Λε Μοντ Ντιπλοματίκ, ο θεολόγος από τη Βραζιλία Φράι Μπέτο, ο αργεντίνος Ατίλιο Μπορόν, ο ελβετός Πίτερ Κένινγκ και δεκάδες άλλοι πανεπιστημιακοί και μη, ακόμη και υπουργός του Κατάρ, που κουβέντιασαν σχεδόν επί παντός του επιστητού: Από τις πλαστές ειδήσεις (fake news) και το σύγχρονο περιεχόμενο της δημοκρατίας, μέχρι τη σκέψη του Χοσέ Μαρτί και την ανατέλλουσα «εποχή Τραμπ». Η συμβολή του συγκεκριμένου συνεδρίου στο δημοκρατικό διάλογο και την ώθηση στις νέες ιδέες ήταν άλλωστε η σημαντικότερη οδηγία που έδωσε ο Φιντέλ Κάστρο στους διοργανωτές του συνεδρίου, όταν άνοιξε πρώτη φορά την αυλαία του πριν 12 χρόνια. Σε βίντεο που προβλήθηκε κατά την έναρξη των εργασιών του , ο Φιντέλ Κάστρο προέτρεπε το προεδρείο του συνεδρίου να κάνει …τρία πράγματα: «Σπείρετε ιδέες, σπείρετε ιδέες, σπείρετε ιδέες!» Η θερμή υποδοχή που βρίσκουν στην Κούβα τα νέα ρεύματα σκέψης και ιδεών είναι κι ο λόγος, κατά την άποψη του γράφοντα, που η Κούβα έλκει διανοούμενους από την πιο διαφορετική γωνιά του κόσμου κι οι οποίοι μάλιστα θεωρούν την υπεράσπισή της έναντι ξένων επιβολών, δημοκρατικό τους καθήκον και ηθική υποχρέωση. Πρόκειται μάλιστα για πρόσωπα που οι ιδεολογικές τους αναζητήσεις δεν ταυτίζονται με το κοινωνικό σύστημα της! Αναγνωρίζουν ωστόσο ως αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού τη δυνατότητα να αποφασίζει ποιο κόμμα θα τον κυβερνήσει και ποιο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα προτιμά!
Μέσα σε όλη αυτή την πανσπερμία απόψεων, το θέμα που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν οι απειλές των ΗΠΑ, ειδικότερα ενάντια στην εκλεγμένη κυβέρνηση της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας, αλλά κι εναντίον της Κούβας. Εκείνες μάλιστα τις μέρες ενεργοποιήθηκε ένα νέο πακέτο οικονομικών κυρώσεων εναντίον των τριών χωρών, που θα κάνουν πολύ πιο δύσκολη τη ζωή των λαών τους. Αυτό άλλωστε είναι και το ζητούμενο της Ουάσινγκτον από την εφαρμογή των μέτρων που ισοδυναμούν με συλλογική τιμωρία. Μόνο που μέχρι στιγμής οι λαοί φαίνονται διατεθειμένοι να υποστούν το κόστος των επιλογών τους γι’ αυτό και οι ΗΠΑ βάζουν στο τραπέζι σχέδια στρατιωτικών επεμβάσεων…
