Δεν έχω δει την θορυβώδη ταινία του Κώστα Γαβρά “Ενήλικοι στο δωμάτιο”. Μου φαίνεται, όμως, ότι η κριτική της Ζωής Κωνσταντοπούλου στον Κ. Γαβρά για την ταινία, όπως αυτή διατυπώθηκε σε επιστολή της προς τον ίδιο (βλέπε παρακάτω) είναι μάλλον σωστή και σίγουρα είναι ιδιαίτερα εύστοχη η κριτική της στον Γ. Βαρουφάκη (μιά κριτική που έχουμε κάνει πολλές φορές απ’ αυτές τις στήλες), ο οποίος Βαρουφάκης, δυστυχώς, ακόμα εμφανίζεται και αυτοαναγορεύεται ως “αντιμνημονιακός” και πολλοί τον πιστεύουν ως τέτοιον, ενώ όπως έχουμε καταδείξει έπαιξε δίπλα στον Τσίπρα ένα πολύ άσχημο ρόλο για να φτάσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στην υπαναχώρηση από το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος και την ψήφιση του τρίτου μνημονίου.
Ενώ, λοιπόν, οι κριτικές επισημάνσεις της Ζ. Κωνσταντοπούλου για τον Γ. Βαρουφάκη είναι σωστές, είχε στην επιστολή της μια κρίσιμη παράλειψη, την πιο κρίσιμη για τις δυσμενείς εξελίξεις που επακολούθησαν.
Συγκεκριμένα η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ενώ μιλάει και κρίνει πολλά, δεν λέει τίποτα για το ευρώ και την θετική στάση του Γ. Βαρουφάκη απέναντί του, μιά θέση κομβική και στρατηγική για τις εξελίξεις.
Διότι το μόνο εργαλείο και όπλο για να απαντήσει η Ελλάδα στον στραγγαλισμό της Ε.Κ.Τ, που διέκοψε τότε την ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες, ήταν να φύγει από την ευρωζώνη και να καταφύγει σε εθνικό νόμισμα, διότι άλλως θα έπρεπε να προσφύγει αναγκαστικά σε τρίτο μνημόνιο για να αποφύγει την οικονομική και κοινωνική καταστροφή και εξαθλίωση.
Και όμως η έξοδος από το ευρώ ήταν κόκκινο πανί για τον Γ. Βαρουφάκη, ο οποίος πολεμούσε μανιωδώς τον Λαφαζάνη που το υποστήριζε.
Χωρίς όμως την διέξοδο του εθνικού νομίσματος η Ελλάδα ήταν αιχμάλωτη και όμηρος των πιστωτών οι οποίοι ανενόχλητοι επέβαλλαν την αποικιοκρατική τους βούληση: το τρίτο και χειρότερο τηρουμένων των συνθηκών, μνημόνιο.
Είναι τυχαίο άραγε ότι η Ζ. Κωνσταντοπούλου παραλείπει να ασκήσει κριτική στον Γ. Βαρουφάκη για το πλέον σημαντικό θέμα: την υπόκλιση στο ευρώ και την ευρωζώνη.
Νομίζω ότι η παράλειψη δεν απορρέει από αβλεψία. Νομίζω ότι μάλλον σκοπίμως η Ζ. Κωνσταντοπούλου θέλει να αποφύγει κάθε αναφορά στο ευρώ και την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.
Και ίσως θέλει να αποφύγει την αναφορά στο ευρώ, πέραν των άλλων λόγων, γιατί θεωρεί επιπλέον ότι η έξοδος από την ευρωζώνη δεν είναι τόσο δημοφιλής στους πολίτες, πολλοί εκ των οποίων, οι περισσότεροι, ίσως, φοβούνται και την θεωρούν βουνό.
Το αν μια τέτοια στάση είναι θετική, νομίζω ότι η απάντηση είναι προφανής. Ασφαλώς και δεν είναι. Γιατί και σήμερα δεν μπορεί να υπάρξει διέξοδος από τη συνεχιζόμενη επιτροπεία και από το νεοφιλελευθερισμό, αν δεν επιλέξουμε την εθνική νομισματική πολιτική ως θεμέλιο μιας προοδευτικής οικονομικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.
Αλλά αν κανένας από τις υποτιθέμενες αντισυστημικές δυνάμεις, για λόγους πολιτικού και εκλογικού κόστους, δεν εκφωνεί και δεν εξηγεί την θέση της εγκατάλειψης του ευρώ, τότε ποτέ αυτή η πρόταση δεν θα σηκώσει κεφάλι στην κοινωνία και η μετάλλαξη αλά Τσίπρα θα είναι το μέλλον όσων δυνάμεων με προοδευτικές θέσεις, βρεθούν, αν βρεθούν ξανά, στην κυβέρνηση.
Καθαρά, λοιπόν, έξω από το ευρώ με προοδευτικούς όρους για να ανακτήσουμε ή μάλλον να αποκτήσουμε για πρώτη φορά την χώρα μας στα 200 περίπου χρόνια της ανεξαρτησίας της.
Ν.Ζ
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ Ζ. Κωνσταντοπούλου στον Κ. Γαβρά
Συγκεκριμένα, η πρώην πρόεδρος της Βουλής αναφέρει στην επιστολή της:
“Αγαπητέ κύριε Γαβρά,
Με αυτήν την ανοιχτή επιστολή, θέλω να σας εκφράσω, δημόσια, την απορία μου.
Επιλέξατε να δημιουργήσετε μια ταινία, που αναφέρεται σε μια ιστορική και εξαιρετικά σημαντική περίοδο της πρόσφατης ιστορίας του λαού και της χώρας μας. Μια περίοδο που κάποιοι ζήσαμε από θέση ευθύνης και που ολόκληρος ο λαός μας βίωσε με τον πιο έντονο τρόπο. Και το κάνατε υιοθετώντας πλήρως την εκδοχή και την αφήγηση (το σενάριο, στ’ αλήθεια) ενός ανθρώπου, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην περίοδο αυτή. Που συμπεριφέρθηκε τουλάχιστον ανεύθυνα και ασυνείδητα στη διαχείριση της διαπραγμάτευσης, αντιμετωπίζοντάς την ως προσωπικό του θέμα, ακολουθώντας προσωπική στρατηγική και τακτική, διαπραγματευόμενος χωρίς νομικό επιτελείο και υπονομεύοντας σοβαρές δυνατότητες που η χώρα μας είχε (και εξακολουθεί να έχει), δημιουργώντας τετελεσμένα και δένοντας την Ελλάδα στο άρμα του τρίτου Μνημονίου, πριν καν συμπληρώσει 1 μήνα στο Υπουργείο Οικονομικών.
Έχω ζήσει τα κρίσιμα γεγονότα και έχω οδηγηθεί σε ασφαλή, τουλάχιστον κατά την κρίση μου, συμπεράσματα πια, για τον ρόλο που διαδραμάτισε ο καθένας από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας. Οπωσδήποτε, από τη θέση στην οποία υπηρέτησα, έχω άμεση και ασφαλή γνώση για όσα διαδραματίσθηκαν. Και, χωρίς να διεκδικώ να υιοθετήσετε την δική μου θέση και καταγραφή, απορώ για το γεγονός ότι δεν επιχειρήσατε να διασταυρώσετε τα γεγονότα της περιόδου. Η ταινία σας δεν αναφέρεται σε μια υποθετική, φανταστική χώρα, αλλά σε ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και τους Έλληνες και στον ρόλο που διαδραμάτισαν πρόσωπα που διαχειρίσθηκαν τις τύχες της χώρας.
Μια ιστορική καταγραφή που εμφανίζει όσα συνέβησαν το 2015 ως αποκλειστικό αποτέλεσμα των ακραίων συμπεριφορών των δανειστών και παρουσιάζει την Ελληνική Κυβέρνηση ανήμπορη να αμυνθεί και να διεκδικήσει είναι μια καταγραφή ψευδής. Οι δανειστές συμπεριφέρθηκαν με τρόπο εγκληματικό, ανάλγητο, πραξικοπηματικό. Αυτό είναι γεγονός. Δυστυχώς, όμως, η Ελληνική Κυβέρνηση και οι έχοντες την ευθύνη της διαπραγμάτευσης, τους διευκόλυναν. Ήταν απροετοίμαστοι, πρόχειροι, επιπόλαιοι. Κι αν κάποιοι θεωρούν ότι συνθηκολόγησαν επειδή ήταν απροετοίμαστοι, η δική μου πεποίθηση, που στηρίζεται στα γεγονότα που βίωσα, είναι ότι επέλεξαν να μην προετοιμαστούν, γιατί είχαν προσυμφωνήσει να συνθηκολογήσουν. Αυτό επιβεβαιώθηκε με τον πιο καθαρό τρόπο όταν επέλεξαν να μην χρησιμοποιήσουν την δουλειά που έγινε εκείνο το διάστημα στη Βουλή και τα συγκεκριμένα διαπραγματευτικά εργαλεία που παρήγαγε αυτή η δουλειά.
Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης του 2015, η Κυβέρνηση Τσίπρα, αντίθετα με τις δεσμεύσεις της, δεν έθεσε ποτέ το ζήτημα της διαγραφής του χρέους, ούτε αμφισβήτησε το χρέος, αλλά αντίθετα το αποδέχθηκε με τη Συμφωνία της 20ης Φλεβάρη, που υπέγραψε ο κ. Βαρουφάκης πριν καλά-καλά ξεκινήσουν οι εργασίες της Βουλής. Με την ίδια συμφωνία, παρέδωσαν στους δανειστές 11 δισεκατομμύρια ευρώ, αντίθετα με τις δεσμεύσεις και το πρόγραμμα. Στις δικές μου αντιδράσεις για τη Συμφωνία αυτή, Τσίπρας και Βαρουφάκης παρίσταναν ότι δεν καταλαβαίνουν. Δεν ανέστειλαν την αποπληρωμή του χρέους ούτε όταν ξεκίνησε ο λογιστικός έλεγχος από την Επιτροπή Αλήθειας της Βουλής, μολονότι και αυτό αποτελούσε δέσμευση. Και δεν χρησιμοποίησαν το Πόρισμα της Επιτροπής ούτε στην πιο κρίσιμη καμπή της λεγόμενης διαπραγμάτευσης, τον Ιούνιο.
Όταν αποφασίσθηκε από τη Βουλή το δημοψήφισμα, ο κ. Βαρουφάκης επιχείρησε να το αναστρέψει, δηλώνοντας ότι «αν αλλάξει η πρόταση των δανειστών, θα αλλάξει το ερώτημα και η Κυβέρνηση θα κάνει καμπάνια για το Ναι», την ίδια ώρα που ο κ. Δραγασάκης δήλωνε ότι το δημοψήφισμα μπορεί και να μη γίνει. Χρειάστηκε να κάνω δημόσια δήλωση από το Προεδρείο της Βουλής, ότι το δημοψήφισμα δεν ακυρώνεται και το ερώτημα δεν αλλάζει για να σταματήσουν αυτές τις δηλώσεις.
Είναι πια ξεκάθαρο ότι Τσίπρας και Βαρουφάκης πίστευαν ότι ο ελληνικός λαός θα ψήφιζε Ναι στο δημοψήφισμα και λογάριαζαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το ναι ως άλλοθι. Αυτός είναι ο λόγος της παραίτησης Βαρουφάκη στις 6 Ιουλίου 2015, αμέσως μετά το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος, ο οποίος στη συνέχεια διευκόλυνε με όλους τους τρόπους την παραβίαση του ΟΧΙ: δεν αιτιολόγησε την παραίτησή του, έστειλε επιστολή στήριξης του διαδόχου του Τσακαλώτου, και της εξουσιοδότησής του για την μετέπειτα συμφωνία της 13ης Ιουλίου για το 3ο Μνημόνιο, υπερψήφισε τα 2α προαπαιτούμενα του 3ου Μνημονίου, τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που διευκόλυνε τις κατασχέσεις των περιουσιών των πολιτών από τις χρεοκοπημένες τράπεζες. Όλα αυτά έγιναν από επιλογή και όχι ελλείψει επιλογής.
Θεωρώ λάθος την επιλογή σας να βασίσετε μια ταινία για τόσο σοβαρά ιστορικά γεγονότα αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο ενός ανθρώπου, που είναι ξεκάθαρο ότι ασχολήθηκε πολύ συστηματικά με το να γράψει το σενάριο της αυτό-ηρωοποίησής του, ενώ δεν ασχολήθηκε όσο και όπως θα έπρεπε με την υπεράσπιση της χώρας και του λαού μας και ο οποίος εξακολουθεί να μην έχει δώσει σοβαρές εξηγήσεις για πολλά γεγονότα και πράξεις του.
Φυσικά, ως καλλιτέχνης και μάλιστα ως ο Κώστας Γαβράς έχετε την ελευθερία και το δικαίωμα να δημιουργήσετε όπως και ό,τι επιλέγετε. Θεωρώ όμως ότι δεν έχετε το δικαίωμα να παρουσιάζετε με μονομέρεια, από την οπτική ενός εκ των υπευθύνων και εμπλεκόμενων, τόσο σημαντικά ιστορικά γεγονότα.
Σύμφωνα με το σενάριο του κ. Βαρουφάκη και του κ. Τσίπρα, δεν μπορούσε να γίνει κάτι άλλο για την Ελλάδα.
Εγώ γνωρίζω ότι μπορούσε και μπορεί.
Και η ευθύνη εκείνων που δεν θέλησαν να κάνουν όσα έπρεπε και όσα όφειλαν δεν μειώνεται από την αναλγησία εκείνων που αντιμετώπισαν.
Η ευθύνη τους δεν μειώνεται ούτε με την δική σας ταινία.
Με σεβασμό,
Ζωή Κωνσταντοπούλου
Πρ. Πρόεδρος της Βουλής“