Το ιδιωτικό χρέος, νοικοκυριών και επιχειρήσεων, προς τράπεζες, δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, αποτελεί «βραδυφλεγή βόμβα» στα θεμέλια της κοινωνίας. Στο α’ τρίμηνο του 2017, τα «κόκκινα» δάνεια, ανέρχονταν σε 110 δις, τα χρέη στις εφορίες πλησίαζαν τα 100 δις και στα ασφαλιστικά ταμεία τα 30 δις, ενώ ο συνολικός αριθμός των οφειλετών, μικρών και μεγάλων, ξεπερνούσε τα 5,5 εκατ. άτομα.! Οι μνημονιακές κυβερνήσεις ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, με τα αλλεπάλληλα μέτρα αφαίμαξης των λαϊκών εισοδημάτων, επιδείνωσαν το πρόβλημα, ενώ το ίδιο κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με την εφαρμογή του Γ’ και Δ’ (άτυπου) Μνημονίου.
Ο «εξωδικαστικός συμβιβασμός» στα ….μέτρα των τραπεζών
Η δημιουργία πλαισίου «εξωδικαστικού συμβιβασμού» επί του συνόλου των «κόκκινων» οφειλών, υπερχρεωμένων επιχειρήσεων σε τράπεζες, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, έχει ως αφετηρία τα συμφέροντα των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων, μαζί και των εταιριών-funds εξαγοράς «κόκκινων» και ενήμερων (πράσινων) δανείων. Παράλληλα με την προώθηση των «ηλεκτρονικών πλειστηριασμών», μεθοδεύεται η αρπαγή λαϊκών περιουσιών, ακόμα και α’ κατοικίας από τους «γύπες των αγορών». Από την άλλη προωθείται η επέκταση της διάρκειας του «αναβαλλόμενου φόρου» υπέρ των τραπεζών, σε βάρος των φορολογουμένων και η απαλλαγή από ποινικές ευθύνες, των τραπεζικών και κρατικών στελεχών που θα εφαρμόσουν τον «εξωδικαστικό συμβιβασμό».
Ειδικότερα όσον αφορά την εξωδικαστική ρύθμιση των «κόκκινων» οφειλών, παρ’ ότι από τεχνοκρατική άποψη εμφανίζεται να έχει «λογική», ωστόσο δεν διαθέτει ούτε την κοινωνική «ευαισθησία», ούτε πολύ περισσότερο την αναπτυξιακή διάσταση για έξοδο της χώρας από την κρίση. Για ορισμένες επιχειρήσεις, η ρύθμιση ίσως να λειτουργήσει ως «σανίδα σωτηρίας», ενώ για άλλες ως «ταφόπλακα» οριστικής εκκαθάρισης, με αβέβαιο το μέλλον των εργαζόμενων σε αυτές. Σε κάθε περίπτωση δεν δίνει λύση το πρόβλημα της υπερχρέωσης, μεγάλου μέρους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Ειδικότερα η επιλογή ένταξης στον «εξωδικαστικό συμβιβασμό», αφορά τις επιχειρήσεις που χρωστούν πάνω από 20.000 € σε τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και τρίτους (προμηθευτές), ενώ αποκλείονται οι μικρές επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι οποίοι θεωρητικά μπορούν να ενταχτούν ως φυσικά πρόσωπα στο νόμο Κατσέλη. Από τη ρύθμιση εξαιρούνται επίσης και οι αγρότες.!
Επίσης στη ρύθμιση εντάσσονται μόνο οι επιχειρήσεις που έχουν συναίνεση 3/5 (60%) των πιστωτών και υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Βασικό «κριτήριο επιλεξιμότητας» είναι το θετικό «καθαρό αποτέλεσμα» προ φόρων της επιχείρησης, σε μια τουλάχιστον από τις τρεις τελευταίες χρήσεις. Έτσι βγάνει εκτός ρύθμισης μεγάλο μέρος των μικρομεσαίων ατομικών επιχειρήσεων, ενώ εξυπηρετούνται κυρίως θυγατρικές πολυκλαδικών και πολυεθνικών ομίλων, που μπορούν στα πλαίσια του «ενοποιημένου ισολογισμού» να εμφανίζουν κερδοφόρα χρήση ή θετική «καθαρή θέση». Επίσης δεν μπορούν να υποβάλλουν αίτηση, οι επιχειρήσεις που έχουν οφειλές πάνω από 85% σε έναν μόνο πιστωτή.(!) Το τελευταίο εκτός από δυσμενή μεταχείριση, ακυρώνει δυνητικά την επίλυση του προβλήματος σε σειρά επιχειρήσεις.
Παρ’ ότι το αρχικό κείμενο του Ν/Σ δεν προέβλεπε διαγραφή της «βασικής οφειλής» προς το δημόσιο (παρακρατούμενοι φόροι υπέρ του δημοσίου, χρέη από ΦΠΑ, εισφορές προς ασφαλιστικά ταμεία, ποσά και καταπτώσεις εγγυήσεων που έχουν χορηγηθεί για δάνεια με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, κά), κάτω από την πίεση των «θεσμών» (υπερεθνικών αφεντικών) και της εθελόδουλης ολιγαρχίας, προβλέπονται πολύ ευνοϊκές ρυθμίσεις. Εκτός από αφαίρεση τόκων υπερημερίας πιστωτικών ιδρυμάτων και μεγάλου μέρους των προστίμων και προσαυξήσεων χρεών προς δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, προβλέπεται διαγραφή χρεών από ΦΠΑ.!
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που έχουν ως 20.000 ευρώ «βασική οφειλή» στο δημόσιο, προβλέπεται ειδική ρύθμιση. Από 3.000-20.000 ευρώ, η αποπληρωμή θα γίνεται σε 120 δόσεις, με ελάχιστη δόση 50 ευρώ, χωρίς δυνατότητα διαγραφής της «βασικής οφειλής», ενώ για οφειλές ως 3.000 ευρώ, η αποπληρωμή μαζί και των προσαυξήσεων (!) θα γίνεται τμηματικά ως 36 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό 50 ευρώ, χωρίς δυνατότητα διαγραφής κανενός ποσού. Πρόκειται για δυσμενέστερη μεταχείριση των ασθενέστερων.! Τέλος, το πλαίσιο της εξωδικαστικής ρύθμισης, δεν προβλέπεται καμιά διασφάλιση καταβολής «δεδουλευμένων» (μισθών και ημερομισθίων) για τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που μπαίνουν στην εξωδικαστική ρύθμιση.!
Το τελικό αποτέλεσμα των ρυθμίσεων, ουσιαστικά αφήνεται στη βούληση οφειλετών και πιστωτών και τελικά στους μηχανισμούς της αγοράς. Πρόκειται για παθητική θεώρηση ενός κρίσιμου οικονομικού, κοινωνικού και αναπτυξιακού προβλήματος. Όταν μιλάμε για εξωδικαστικό διακανονισμό χρεών εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, χωρίς να υπάρχει κανένα σχέδιο σύνδεσης της ρύθμισης με δημόσιες πολιτικές (πχ. κλαδικές πολιτικές, διαδικασίες αναδιάρθρωσης κλάδων, πολιτική εξαγορών και συγχωνεύσεων, δημιουργίας δικτυώσεων κά), με ενεργό ρόλο του δημοσίου, τότε η διαδικασία παραγωγικής ανόρθωσης της οικονομίας και εξόδου της οικονομίας από την κρίση αφήνεται στην τύχη της.
Η εναλλακτική πρόταση της ΛΑΕ
Η «Λαϊκή Ενότητα», για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων και των χρεών στο δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία, έχει επεξεργαστεί συγκεκριμένα μέτρα, στα πλαίσια ενός «μεταβατικού προγράμματος» φιλολαϊκής εξόδου από την κρίση με ορίζοντα τη σοσιαλιστική προοπτική.
Ειδικότερα για τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, προτείνει τη γενναία διαγραφή χρεών σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν κλείσει λόγω κρίσης, καθώς σε επαγγελματίες που έχασαν τη δουλειά τους, σε αυτοαπασχολούμενους και σε αγρότες και γενικά σε όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα και μικρή περιουσία. Μερικό «κούρεμα» κόκκινων δανείων σε μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις ανάλογα με τη μείωση του τζίρου και του εισοδήματος, καθώς ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις υπόλοιπες (χαμηλό επιτόκιο, παράταση χρόνου εξόφλησης, κλπ) με διατήρηση της απασχόλησης.
Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, εφαρμογή διαχειριστικού ελέγχου για εντοπισμό «θαλασσοδανείων» και δόλιων πρακτικών δημιουργίας «κόκκινων δανείων», με καταλογισμό ευθυνών. Προσδιορισμός δυνατοτήτων συνέχισης λειτουργίας της επιχείρησης (business plan) και μετοχοποίησης δανείων σε τράπεζες που θα είναι υπό δημόσιο έλεγχο, με διασφάλιση των θέσεων εργασίας. Για τις επιχειρήσεις που συνεχίζουν τη λειτουργία τους σε «αυτοδιαχειριστικά» και «συνεταιριστικά» σχήματα, ευνοϊκές ρυθμίσεις με διατήρηση των θέσεων εργασίας. Τέλος κατάργηση εισπρακτικών εταιριών και μνημονιακών νόμων που ανοίγουν δρόμο στην αρπαγή κατοικιών και λαϊκών περιουσιών από τράπεζες, ειδικές εταιρίες και ξένα funds.
Ειδικότερα για χρέη προς το δημόσιο, χρειάζεται διαγραφή σε οφειλέτες με χαμηλά εισοδήματα και μικρή περιουσία, καθώς χρεών ευπαθών κοινωνικών ομάδων (χρόνια άνεργοι, ασθενείς, κά). Ευνοϊκές επίσης ρυθμίσεις (μακρόχρονη εξόφληση, διαγραφή προσαυξήσεων, κά), για χρέη οφειλετών μεσαίου εισοδήματος και μερική διαγραφή ανάλογα με τη μείωση του εισοδήματος. Στις περιπτώσεις συνυπολογισμού χρεών σε τράπεζες και σε δημόσιο, το ύψος της δόσης να μην ξεπερνά το 1/3 του ετήσιου εισοδήματος. Στις υπόλοιπες κατηγορίες οφειλετών, εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα περί αναγκαστικής είσπραξης. Σε κάθε περίπτωση δεν θίγεται το ακατάσχετο της Α’ κατοικίας, μέχρι ενός ορίου που δεν συνεπάγεται κατοχή αφανούς πλούτου και πολυτελούς διαβίωσης.
Όσον αφορά τις οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία, η αντιμετώπιση τους επιβάλλει την επαναφορά της ρύθμισης των 100 δόσεων, όπως προέβλεπε ο Ν.4321/2015, το πάγωμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών επαγγελματιών – για δικές τους εισφορές – και δυνατότητα μεταφοράς στο τέλος του ασφαλιστικού βίου για ρύθμιση, διασφαλίζοντας σε κάθε περίπτωση μια σύνταξη αξιοπρεπούς διαβίωσης. Τέλος απόλυτη προστασία της α’ κατοικίας από πλειστηριασμούς και κατασχέσεις, καθώς και έρευνα με τιμωρία των υπευθύνων της κακοδιαχείρισης των αποθεματικών, πάταξη της εισφοροδιαφυγής και «μαύρης εργασίας», κά.
Η εφαρμογή των πιο πάνω μέτρων αντιμετώπισης της υπερχρέωσης χιλιάδων επιχειρήσεων, εντάσσεται στα πλαίσια μιας γενικότερης πολιτικής φιλολαϊκής εξόδου την κρίση, η οποία προϋποθέτει επίσης, δημόσια ιδιοκτησία και κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών, φορολογική ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων, κατάργηση φορολογικών και άλλων προνομίων της ολιγαρχίας, βαθιά διαγραφή δημόσιου χρέους και αναστολή πληρωμής τοκοχρεολυσίων, ενίσχυση αγοραστικής δύναμης μισθών, συντάξεων και λαϊκών εισοδημάτων, απαλλαγή από την ευρωζώνη και μετάβαση στο Εθνικό Νόμισμα, εφαρμογή προγράμματος παραγωγικού μετασχηματισμού της οικονομίας, αύξησης εισοδήματος, μείωσης της ανεργίας, κά.
Εξυπακούεται ότι όλα αυτά απαιτούν ανάπτυξη ισχυρού κινήματος αντίστασης και ανατροπής των μνημονιακών μέτρων, που θα λειτουργήσει ως «όχημα» ανάδειξης κυβέρνησης των αριστερών, αντιμνημονιακών, ριζοσπαστικών, πατριωτικών δυνάμεων, που θα κάνει πράξη τις πιο πάνω επιλογές οι οποίες ανοίγουν ελπιδοφόρες προοπτικές στην ελληνική κοινωνία και κυρίως στη νέα γενιά.
