Δέκα δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον έλλειμμα στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μέχρι το 2020 εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει η πλήρης κυριαρχία των ελαστικών μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας. Το επιπλέον έλλειμμα προέρχεται από την απώλεια ασφαλιστικών εισφορών και αποτελεί ενεργό «νάρκη» στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος.
Οι ετήσιες απώλειες που προκαλούν οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης στα Ταμεία ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ και η εξέλιξη των στοιχείων της αγοράς εργασίας δείχνει ότι τα επόμενα χρόνια η εικόνα θα επιδεινωθεί και οι απώλειες θα είναι βαρύτερες. Το ποσό αυτό μέχρι το έτος 2055 φθάνει τα 65,6 δισ. ευρώ.
Σε μια πρώτη απόπειρα καταγραφής – έως το 2055 – των απωλειών που προκαλεί στο ασφαλιστικό σύστημα η έξαρση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης προχώρησαν ο κ. Σάββας Ρομπόλης (ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου) και ο κ. Βασίλης Μπέτσης (υποψήφιος διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου).
Τα στοιχεία
Το βασικό συμπέρασμα της μελέτης δείχνει ότι το συνολικό προκαλούμενο έλλειμμα από την απώλεια των εισφορών προς το ασφαλιστικό σύστημα λόγω των ευέλικτων μορφών απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής) εκτιμάται σε παρούσες αξίες στο ύψος των 65,6 δισ. ευρώ, 48 δισ. ευρώ από την κύρια σύνταξη και 17,6 δισ. από την επικουρική σύνταξη.
Την προσέγγιση της μελέτης των δύο πανεπιστημιακών επαληθεύει η καταγραφή της κατάστασης στην αγορά εργασίας που γίνεται από το πληροφορικό σύστημα «Εργάνη», καταδεικνύοντας την πλήρη κυριαρχία των ελαστικών μορφών απασχόλησης στις νέες προσλήψεις, δηλαδή στις προσφερόμενες θέσεις εργασίας, έναντι των θέσεων πλήρους απασχόλησης.
Τα τελευταία επίσημα στοιχεία του μήνα Νοεμβρίου δείχνουν ότι έξι στις δέκα προσλήψεις – 58,05% – αφορούν θέσεις μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας. Συνολικά, το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου μόνο το 45,33% των νέων προσλήψεων ήταν συμβάσεις με πλήρη απασχόληση, ενώ οι «ευέλικτες» συμβάσεις ανέρχονται στο 54,67%. Το 40,83% αφορά συμβάσεις με μερική απασχόληση και το 13,84% με εκ περιτροπής εργασία.
Επιπτώσεις
Ωστόσο υπάρχει και συνέχεια. Η σημερινή εικόνα θα επιδεινωθεί περαιτέρω. Η μελέτη εκτιμά ότι το 2055 οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής) θα έχουν φτάσει στο 29% του συνολικού απασχολούμενου πληθυσμού.
Η μελέτη καταγράφει επιπτώσεις των ευέλικτων μορφών απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής) στο επίπεδο των συντάξεων στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2016 – 2055.
Στις παραδοχές της μελέτης ελήφθησαν υπ’ όψιν τα εξής:
1. Θεωρήθηκε ότι η ανεργία θα μειωθεί στο 10% το 2030 και στο 7,5% το 2055.
2. Μέχρι το 2024 το ποσοστό των νέων θέσεων απασχόλησης που θα είναι ευέλικτες (μερική και εκ περιτροπής απασχόληση) θα αποτελεί το 64% και από το 2025 μέχρι το 2055 θα αποτελεί το 75% των νέων προσλήψεων.
3. Εκτιμήθηκε ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης θα έχουν φτάσει στο 29%, το 2055, του συνολικού απασχολούμενου πληθυσμού (18,5% κατά μέσον όρο την περίοδο 2016 – 2025).
Οι επιπτώσεις της γήρανσης
Η μελέτη κάνει ένα βήμα επιπλέον. Εκτιμά τις συνέπειες που προκαλούν στο ασφαλιστικό σύστημα το δημογραφικό πρόβλημα και η γήρανση του πληθυσμού.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των δύο πανεπιστημιακών, εάν ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις της γήρανσης, όπως και η πρόβλεψη του νόμου Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016) για τη διατήρηση του ύψους των συνταξιοδοτικών δαπανών στο όριο του 16% του ΑΕΠ – την περίοδο μέχρι το 2055 –, τότε θα πρέπει οι συντάξεις να μειωθούν κατά περίπου 22% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο.
Εάν ληφθεί υπ’ όψιν και η απώλεια εσόδων που προκαλείται από τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τότε εκτιμάται ότι θα υπάρξει μια επιπλέον μείωση των συντάξεων κατά 33% την περίοδο 2016 – 2055.
Τέλος, για να διατηρηθεί το σημερινό επίπεδο των συντάξεων και για να μη γίνουν άλλες μειώσεις στο μέλλον (εξαιτίας της επίδρασης της γήρανσης του πληθυσμού και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης), θα πρέπει το ΑΕΠ να αυξάνεται ετησίως με ρυθμό μεταβολής που να προσεγγίζει το 5,7% – 6,2% κάθε έτος!