Σε συμφωνία κατέληξαν, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ότι αφορά τις εμπορικές τους σχέσεις στην μετά Brexit εποχή.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μετά από 11 ώρες συνομιλιών, που ξεκίνησαν την Τετάρτη το βράδυ, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία.
Παράλληλα, τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και η βρετανική λίρα, υποδέχτηκαν θετικά την είδηση για συμφωνία, σημειώνοντας «μεγάλα άλματα» την Πέμπτη το πρωί.
Η μεταβατική περίοδος θα ολοκληρωθεί τα ξημερώματα της 31ης Δεκεμβρίου 2020 προς την 1η Ιανουαρίου του 2021.
Τα ζητήματα που απασχόλησαν τις δύο πλευρές μέχρι την τελευταία στιγμή αφορούσαν στο ζήτημα της ρήτρας αποφυγής του αθέμιτου ανταγωνισμού από το Λονδίνο, εφόσον εξακολουθεί να απολαμβάνει τα αγαθά της κοινής αγοράς και τα ποσοστά αλιείας για τους Ευρωπαίους αλιείς σε βρετανικά ύδατα.
Τζόνσον: Πήραμε πίσω τον έλεγχο των νόμων και της μοίρας μας
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον πανηγύρισε με τα χέρια ψηλά και σηκωμένους τους αντίχειρες τη «νίκη» που επετεύχθη σήμερα, αναρτώντας μια φωτογραφία του στο Twitter, με τη λεζάντα «Η συμφωνία ολοκληρώθηκε».
Στη συνέχεια, απευθυνόμενος στους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε: «Πήραμε πίσω τον έλεγχο των νόμων και της μοίρας μας και το νομοθετικό πλαίσιό μας θα διαμορφώνεται πλέον από το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου και θα κρίνεται από Βρετανούς δικαστικούς».
«Η συμφωνία αφορά όγκο εμπορίου 660 δισ. βρετανικών λίρών κατ’ έτος και θα προστατέψει θέσεις εργασίας σε όλο το μήκος και πλάτος της χώρας μας, επιτρέποντας βρετανικά προϊόντα και αγαθά να πωλούνται χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις στην ΕΕ. Η Βρετανία θα έχει από την 1η Ιανουαρίου 2021 πλήρη έλεγχο των υδάτων της για πρώτη φορά από το 1973» τόνισε ο Βρετανός πρωθυπουργός.
Ο Τζόνσον τόνισε ότι πολλοί δεν πίστευαν πως μια τέτοια συμφωνία, η οποία θα προστάτευε την ανεξαρτησία του Ηνωμένου Βασιλέιου ταυτόχρονα με την πρόσβασή του χωρίς δασμολογικά βάρη στην αγορά της ΕΕ, ήταν εφικτή και καλούσαν σε επέκταση της μεταβατικής περιόδου που ακολούθησε την έξοδο της Βρετανίας από την Ένωση, τον περασμένο Ιανουάριο.
Εξέφρασε ακόμη την ελπίδα οι βουλευτές στη Βουλή των Κοινοτήτων να μπορέσουν να ψηφίσουν επί της συμφωνίας στις 30 Δεκεμβρίου, δύο μόλις ημέρες πριν την έξοδο της Βρετανίας από την ενιαία αγορά.
UK Prime Minister Boris Johnson gives a statement on #Brexit https://t.co/RmIU4vZTN9
— Reuters (@Reuters) December 24, 2020
The deal is done. pic.twitter.com/zzhvxOSeWz
— Boris Johnson (@BorisJohnson) December 24, 2020
Λίγα λεπτά νωρίτερα Λονδίνο και Βρυξέλλες ανακοίνωσαν ταυτόχρονα ότι κατέληξαν σε μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου, μετά από δύσκολες, πολύμηνες διαπραγματεύσεις.
Η υπουργός Διεθνούς Εμπορίου Λιζ Τρας χαιρέτισε την εξέλιξη αυτή, με ανάρτησή της στο Twitter. «Θα έχουμε μια ισχυρή εμπορική σχέση με την ΕΕ και θα εμβαθύνουμε τις συναλλαγές με τους εταίρους μας σε όλον τον κόσμο χάρη στην ανεξάρτητη εμπορική πολιτική μας», ανέφερε.
Πηγή της Downing Street λέει: «Ότι είχαμε υποσχεθεί κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2016 και στις περσινές εκλογές έγινε πράξη με αυτή την συμφωνία».
«Συμφωνία επετεύχθη», δήλωσε πηγή της Downing Street. «Ανακτήσαμε τον έλεγχο των χρημάτων, των συνόρων, των νόμων, του εμπορίου και των αλιευτικών υδάτων μας».
«Η συμφωνία είναι καταπληκτικά νέα για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις σε κάθε τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπογράψαμε την πρώτη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που βασίζεται σε μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις η οποία έχει επιτευχθεί ποτέ με την ΕΕ.»
«Επιτύχαμε αυτή τη μεγάλη συμφωνία για ολόκληρο το ΗΒ σε χρόνο ρεκόρ, και υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, η οποία προστατεύει την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς μας και τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας μέσα σε αυτήν», είπε η πηγή αυτή.
Φον ντερ Λάιεν: «Δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία»
«Καταλήξαμε επιτέλους σε μια συμφωνία. Ήταν ένας μακρύς και δύσκολος δρόμος, αλλά καταφέραμε να έχουμε αποτέλεσμα. Είναι μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία» δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Σύμφωνα με την ίδια, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια τρίτη χώρα, αλλά θα παραμείνει ένας σημαντικός εταίρος της ΕΕ. «Αυτή η συμφωνία θέτει τα σταθερά θεμέλια για ένα νέο ξεκίνημα με έναν μακροχρόνιο φίλο και μας επιτρέπει να αφήσουμε επιτέλους το Brexit»
«Στην αρχή μου είναι το τέλος μου, και στο τέλος μου η αρχή μου» ανέφερε ακόμη, επιλέγοντας τους στίχους του Τ. Σ. Έλιοτ.
Η ανακοίνωση ότι οι διαπραγματευτές έχουν καταλήξει σε συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου για τη δημιουργία στενής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και συμπλήρωσε: «Ευχαριστούμε την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον επικεφαλής διαπραγματευτή Μισέλ Μπαρνιέ για τις ακούραστες προσπάθειές τους».
«Για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας, η καλύτερη συμφωνία με τον γείτονα, φίλο και σύμμαχό μας είναι το καλύτερο αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ επέδειξε ενότητα και αποφασιστικότητα στις διαπραγματεύσεις της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα συνεχίσουμε να διατηρούμε την ίδια ενότητα» τόνισε ο Σαρλ Μισέλ.
Επισήμανε ότι «αυτές ήταν πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις, αλλά η διαδικασία δεν έχει τελειώσει. Τώρα είναι η ώρα για το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλύσουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σε επίπεδο διαπραγματευτών, προτού δώσουν το πράσινο φως».
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μισέλ Μπαρνιέ, ανέφερε: «Έχουμε φτάσει στο τέλος μιας πολύ εντατικής τετραετούς περιόδου, ιδίως τους τελευταίους εννέα μήνες, κατά τη διάρκεια της οποίας διαπραγματευτήκαμε την ομαλή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και μια ολοκαίνουργια σχέση, την οποία συμφωνήσαμε επιτέλους σήμερα. Η προστασία των συμφερόντων μας υπήρξε στο επίκεντρο όλων αυτών των διαπραγματεύσεων και χαίρομαι που το καταφέραμε. Εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εκφράσουν τη γνώμη τους γι’ αυτή τη συμφωνία».
Με τον τρόπο αυτό, μία εβδομάδα πριν την εκπνοή της προθεσμίας, λαμβάνει τέλος το θρίλερ των διαπραγματεύσεων για την τελωνειακή ένωση και την αγορά, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν οδηγήσει σε ένα άτακτο Brexit, με δυσμενείς συνέπειες για το εμπόριο.
Η ανακοίνωση ακολούθησε μια τελευταία πρωινή τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Μπόρις Τζόνσον στην Ντάουνινγκ Στριτ και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις Βρυξέλλες -η πέμπτη τέτοια συνομιλία τις τελευταίες 24 ώρες.
Η εμπορική συμφωνία, που εκτείνεται σε 2.000 σελίδες, έχει ένα άνευ προηγουμένου πεδίο εφαρμογής, καθώς περιέχει διατάξεις για θέματα που ποικίλλουν από την πολιτική πυρηνική συνεργασία και τις ενεργειακές διασυνδέσεις έως την αλιεία και την αεροπορία.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ έδωσαν συνέντευξη Τύπου.
BREAKING: U.K. and EU negotiators have finalized a historic deal on post-Brexit trade, officials say https://t.co/cODapEgzXl pic.twitter.com/KW4qnARZmO
— Bloomberg Brexit (@Brexit) December 24, 2020
Ελεύθερη πρόσβαση σε αγορές αλλήλων
Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία. Οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 76 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών. Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Επίλυση διαφορών
Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία, θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες. Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία. Ένα «Κοινό Συμβούλιο» θα παρακολουθεί αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη.
Αλιεία
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.
Μεταφορές
Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απολέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς. Ο στόχος είναι να μην υπονομευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων αλλά και η ασφάλεια των μεταφορών.
Προγράμματα
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.
Δικαστική συνεργασία
Η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος. Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Εξωτερική πολιτική
Η συνεργασία σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άμυνα, δεν καλύπτεται από τη συμφωνία, γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.
Ανταγωνισμός
Η Βρετανία και η ΕΕ δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».
Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.