Η αξιολόγηση και το τελευταίο success story στην Αθήνα

Η φε­τι­νή Πρω­το­μα­γιά εν­δέ­χε­ται να «γιορ­τα­στεί» μ’ έναν ιδιό­τυ­πο τρόπο. Με την ολο­κλή­ρω­ση των συμ­φω­νιών της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ τόσο με την ευ­ρω­παϊ­κή τρόι­κα (SMoU= Συ­μπλη­ρω­μα­τι­κό Μνη­μό­νιο) όσο και με το ΔΝΤ (MEFP= Μνη­μό­νιο Οι­κο­νο­μι­κής και Δη­μο­σιο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής). Σ’ αυτά θα συ­νο­μο­λο­γού­νται, εκτός από τα προ­α­παι­τού­με­να του τρί­του μνη­μο­νί­ου, τα μέτρα ύψους σχε­δόν 4 δισ. που απαι­τή­θη­καν για την de facto επέ­κτα­σή του πέραν του 2018, το 2019 και 2020. Τα μέτρα, ως γνω­στόν, συ­μπυ­κνώ­νο­νται σε έναν νέο –τον 15o(!) από το 2010– γύρο πε­ρι­κο­πών στις συ­ντά­ξεις και σε μια ακόμη φο­ρο­λο­γι­κή αφαί­μα­ξη στα χα­μη­λό­τε­ρα επί­πε­δα των μι­σθω­τών, μέσω της μεί­ω­σης του αφο­ρο­λο­γή­του. Κά­νουν, δη­λα­δή, επι­δρο­μή στα στρώ­μα­τα που υπο­τί­θε­ται ότι η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ υπο­σχό­ταν να προ­στα­τέ­ψει με μια «τα­ξι­κά με­ρο­λη­πτι­κή» δια­χεί­ρι­ση της λι­τό­τη­τας. Η με­ρο­λη­ψία πα­ρα­μέ­νει, αλλά είναι κοι­νω­νι­κά αντί­στρο­φη.
Το αφή­γη­μα της πάση θυσία ανά­πτυ­ξης ση­μαί­νει δια­τή­ρη­ση «φι­λο-επεν­δυ­τι­κού» πε­ρι­βάλ­λο­ντος, το οποίο βα­σί­ζε­ται κυ­ρί­ως στο φτηνό ερ­γα­σια­κό κό­στος. Αυτή είναι η μο­να­δι­κή βε­βαιό­τη­τα του συν­δυα­σμού μέ­τρων και «αντι­μέ­τρων» που ορι­στι­κο­ποιού­νται αυτή την εβδο­μά­δα με το κουαρ­τέ­το και θα νο­μο­θε­τή­σει μέχρι τις 15 Μαΐου η κυ­βέρ­νη­ση, ώστε να φτά­σει «έτοι­μη» στο Eurogroup της 22/5.
Ιού­νιος, ο μήνας του ΔΝΤ
Με την επι­φύ­λα­ξη απρο­ό­πτων, ο οδι­κός χάρ­της προς την «ολική συμ­φω­νία», που ευαγ­γε­λί­ζε­ται η κυ­βέρ­νη­ση, εκτεί­νε­ται μέχρι τον Ιού­νιο, ώστε να πε­ρι­λη­φθεί σ’ αυτή και το ΔΝΤ με μια από­φα­ση του Εκτε­λε­στι­κού Συμ­βου­λί­ου του για μικρό και σχε­τι­κά βραχύ δα­νει­σμό προς την Ελ­λά­δα. Ο χρό­νος μιας θε­τι­κής από­φα­σης του ΔΝΤ δεν κα­θο­ρί­ζε­ται μόνο από τις ανοι­κτές δια­φω­νί­ες του με το Βε­ρο­λί­νο, αλλά και από το γε­γο­νός ότι το ίδιο έχει ορί­σει ότι εντός Ιου­νί­ου θα απο­φα­σί­σει επί ει­σή­γη­σης αλ­λα­γής στους κα­νό­νες διά­σω­σης χω­ρών-με­λών νο­μι­σμα­τι­κών ενώ­σε­ων –πρα­κτι­κά της Ευ­ρω­ζώ­νης. Δεν  απο­κλεί­ε­ται, λοι­πόν, τότε να λη­φθούν πα­ράλ­λη­λα δύο εκ πρώ­της όψεως αντι­φα­τι­κές απο­φά­σεις: Από τη μια το ΔΝΤ να δα­νεί­σει την Ελ­λά­δα, από την άλλη να υιο­θε­τή­σει κα­νό­νες που επι­ση­μο­ποιούν το «δια­ζύ­γιο» από την Ευ­ρω­ζώ­νη. Οπότε, μπο­ρεί να απο­δει­χθεί ότι η εναλ­λα­γή ρόλων με­τα­ξύ ηγε­σί­ας του ΔΝΤ και Β. Σόι­μπλε στη σύ­νο­δο της Ουά­σιγ­κτον και στις ζυ­μώ­σεις για την αξιο­λό­γη­ση δεν ήταν τυ­χαία, αλλά τμήμα μιας συ­μπε­φω­νη­μέ­νης –αν και με πολ­λές επι­μέ­ρους δια­φω­νί­ες– τα­κτι­κής.
Το ισο­ζύ­γιο της Ουά­σιγ­κτον
Τι ακρι­βώς συ­νέ­βη στην Ουά­σιγ­κτον και πώς ακρι­βώς επη­ρε­ά­ζει τις εξε­λί­ξεις περί την αξιο­λό­γη­ση;
Πρώ­τον, όλες οι πλευ­ρές συμ­φώ­νη­σαν ότι πο­λι­τι­κά είναι μο­νό­δρο­μος το κλεί­σι­μο της αξιο­λό­γη­σης και η απο­φυ­γή ενός πι­στω­τι­κού γε­γο­νό­τος τον Ιού­λιο στην Ελ­λά­δα. Που ση­μαί­νει ότι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εκτός από ολο­κλή­ρω­ση της τε­χνι­κής συμ­φω­νί­ας θα έχου­με και έγκαι­ρη εκτα­μί­ευ­ση της δόσης των 7 δισ. ευρώ. Η βε­βαιό­τη­τα αυτή απο­τυ­πώ­νε­ται και στη  ση­μα­ντι­κή μεί­ω­ση των απο­δό­σε­ων των ελ­λη­νι­κών ομο­λό­γων.
Δεύ­τε­ρον, επι­τεύ­χθη­κε συμ­βι­βα­σμός στο ένα σκέ­λος των όρων του ΔΝΤ, αυτό των πρω­το­γε­νών πλε­ο­να­σμά­των μετά το 2018. Αν και το Τα­μείο υπο­γραμ­μί­ζει με κάθε ευ­και­ρία την προ­τί­μη­σή του σε ρε­α­λι­στι­κό­τε­ρα πλε­ο­νά­σμα­τα, συμ­βι­βά­ζε­ται με υψηλό πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα 3,5% του ΑΕΠ, στο οποίο συ­ναι­νεί και η κυ­βέρ­νη­ση, αρκεί να πε­ριο­ρί­ζε­ται σε 4-5 χρό­νια μετά το 2019. Μεί­ζον επι­χεί­ρη­μα υπέρ του συμ­βι­βα­σμού ήταν και το πο­λυ­δια­φη­μι­σμέ­νο υπερ-πλε­ό­να­σμα του 2016.
Τρί­τον, δια­πι­στώ­θη­κε η ση­μα­ντι­κή από­στα­ση με­τα­ξύ ΔΝΤ και Βε­ρο­λί­νου στο θέμα του χρέ­ους, παρά τις καλές πο­λι­τι­κές προ­θέ­σεις των δυο πλευ­ρών. Το ΔΝΤ επι­μέ­νει στις «λε­πτο­μέ­ρειες» των με­σο­πρό­θε­σμων μέ­τρων ελά­φρυν­σης μετά το 2018, ώστε να απο­φαν­θεί για τη μα­κρο­πρό­θε­σμη ή, έστω, τη με­σο­πρό­θε­σμη βιω­σι­μό­τη­τα του χρέ­ους. Αυτό ανα­μέ­νε­ται να επι­λυ­θεί στο Eurogroup της 22ας Μαΐου, όπου ο ESM θα πα­ρου­σιά­σει τη δέσμη δυ­νη­τι­κών πα­ρεμ­βά­σε­ων στο χρέος μετά το 2018, με «άγνω­στο Χ» το αν αυτές θα πε­ρι­λαμ­βά­νουν και τα επι­τό­κια.
Ο ESM «Γε­νι­κό Επι­τε­λείο» της Ευ­ρω­ζώ­νης
Όλα, βέ­βαια, εξαρ­τώ­νται από τη διαλ­λα­κτι­κό­τη­τα της γερ­μα­νι­κής ηγε­σί­ας. Κι υπάρ­χουν ήδη εν­δεί­ξεις ότι θα την επι­δεί­ξει, όχι μόνο λόγω της απρό­σμε­νης «συ­μπά­θειας» του Β. Σόι­μπλε προς την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, αλλά κυ­ρί­ως λόγω αλ­λα­γής προ­τε­ραιο­τή­των: Διό­λου τυ­χαία, ο Γερ­μα­νός υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών στο πε­ρι­θώ­ριο της συ­νό­δου του ΔΝΤ απο­κά­λυ­ψε ότι το προ­α­ναγ­γελ­θέν γερ­μα­νι­κό σχέ­διο για με­τα­τρο­πή του ESM σε «Ευ­ρω­παϊ­κό Νο­μι­σμα­τι­κό Τα­μείο» επι­σπεύ­δε­ται. Ενώ το Φε­βρουά­ριο το πα­ρου­σί­α­σε ως ένα απώ­τε­ρο σχέ­διο, τώρα μί­λη­σε για «βρα­χυ­πρό­θε­σμη» εξέ­λι­ξη. Η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία, με δε­δο­μέ­νη πλέον και τη δια­φαι­νό­με­νη νίκη του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου Μα­κρόν στον δεύ­τε­ρο γύρο των γαλ­λι­κών εκλο­γών, θε­ω­ρεί ότι έχει αρ­κε­τούς και ισχυ­ρούς συμ­μά­χους, ώστε να δρο­μο­λο­γή­σει –πι­θα­νό­τα­τα μετά τις γερ­μα­νι­κές εκλο­γές– τον «απο­γα­λα­κτι­σμό» της Ευ­ρω­ζώ­νης από το ΔΝΤ και τη με­τα­τρο­πή του ESM όχι απλώς σε «έσχα­το δα­νει­στή» κρα­τών και τρα­πε­ζών, αλλά σε γε­νι­κό, «ανε­ξάρ­τη­το» επι­τη­ρη­τή των προ­ϋ­πο­λο­γι­σμών και των οι­κο­νο­μι­κών πο­λι­τι­κών των κρα­τών-με­λών, εκτο­πί­ζο­ντας την «πο­λι­τι­κή» Κο­μι­σιόν σε έναν πε­ρι­θω­ρια­κό, διεκ­πε­ραιω­τι­κό ρόλο. Η επι­λο­γή αυτή, μά­λι­στα, συ­νο­δεύ­ε­ται από το πα­ράλ­λη­λο σχέ­διο του γερ­μα­νι­κού υπουρ­γεί­ου Οι­κο­νο­μι­κών, που έφερε ξανά στο προ­σκή­νιο η «Süddeutsche Zeitung» (αν και πρό­κει­ται για σχέ­διο που εκ­κρε­μεί από το 2011), για μη­χα­νι­σμό συ­ντε­ταγ­μέ­νης χρε­ο­κο­πί­ας εντός Eυ­ρω­ζώ­νης, με μη­χα­νι­σμούς αυ­τό­μα­τους και πο­λι­τι­κά στε­γα­νούς.
Η «στα­θε­ρο­ποί­η­ση» και οι «εναλ­λα­κτι­κές»
Η ορατή στρο­φή του Βε­ρο­λί­νου, όχι στη στρα­τη­γι­κή, αλλά στις προ­τε­ραιό­τη­τες, σχε­τί­ζε­ται τόσο με τις εκλο­γι­κές ανά­γκες του δί­δυ­μου Μέρ­κελ-Σόι­μπλε, όσο –και κυ­ρί­ως– με τον πα­γκό­σμιο ρόλο που ανα­λαμ­βά­νει η γερ­μα­νι­κή ελίτ ως φρου­ρός της θε­σμι­κής πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης, ένα­ντι της απρό­βλε­πτης κυ­βέρ­νη­σης Τραμπ. Η ηγε­μο­νία στην Ευ­ρω­ζώ­νη είναι στα­θε­ρό υπο­σύ­νο­λο αυτού του ρόλου και η εξα­σφά­λι­ση μιας σχε­τι­κής στα­θε­ρο­ποί­η­σης και στην Ελ­λά­δα (τώρα που όλες οι δια­κυ­βεύ­σεις της αξιο­λό­γη­σης κρί­θη­καν βάσει της κοι­νής γραμ­μής Βε­ρο­λί­νου-ΔΝΤ) είναι μια απα­ραί­τη­τη ψη­φί­δα του παζλ.
Αυτή η «σχε­τι­κή στα­θε­ρο­ποί­η­ση» είναι και το πλε­ο­νέ­κτη­μα που μπο­ρεί να απο­κτή­σει το προ­σε­χές διά­στη­μα η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ. Αν η αξιο­λό­γη­ση, η εκτα­μί­ευ­ση της δόσης, οι απο­πλη­ρω­μές του Ιου­λί­ου και η συμ­με­το­χή του ΔΝΤ κλεί­σουν χωρίς άλλα «δρά­μα­τα» μέχρι τον Ιού­νιο, αν και η ΕΚΤ έχει επαρ­κείς εγ­γυ­ή­σεις για έντα­ξη των  ελ­λη­νι­κών ομο­λό­γων στο πρό­γραμ­μα πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης, έστω στους λί­γους μήνες που θα του απο­μέ­νουν, η κυ­βέρ­νη­ση έχει την ευ­και­ρία να ισχυ­ρι­στεί ότι «απο­στο­λή εξε­τε­λέ­σθη». Και μά­λι­στα με απου­σία κοι­νω­νι­κών αντι­στά­σε­ων, που ήταν μάλ­λον αδια­νό­η­τη για τις προη­γού­με­νες μνη­μο­νια­κές κυ­βερ­νή­σεις. Η κυ­βέρ­νη­ση μπο­ρεί να αφο­σιω­θεί απε­ρί­σπα­στη στην υλο­ποί­η­ση του αφη­γή­μα­τος της «ανά­πτυ­ξης» και των επεν­δύ­σε­ων, με βα­σι­κό μοχλό τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, να γίνει το τε­λευ­ταίο success story της μνη­μο­νια­κής παι­δα­γω­γι­κής. Αν αυτό κα­τα­γρα­φεί, έστω και πε­ριο­ρι­σμέ­να, στο τέλος του χρό­νου με κά­ποια με­τρή­σι­μη επί­δρα­ση στην απα­σχό­λη­ση, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μπο­ρεί να αρ­χί­σει να ρο­κα­νί­ζει τη δη­μο­σκο­πι­κή προ­έ­λα­ση της ΝΔ, που άλ­λω­στε ξε­θω­ριά­ζει ως «εναλ­λα­κτι­κή λύση», τόσο ένα­ντι της πα­ρα­παί­ου­σας αστι­κής ελίτ όσο και ένα­ντι των απελ­πι­σμέ­νων θυ­μά­των της επτα­ε­τούς μνη­μο­νια­κής συ­ντρι­βής. Το αν τα θύ­μα­τα αυτά δια­θέ­τουν ή βλέ­πουν άλλη απτή, απε­λευ­θε­ρω­τι­κή, πει­στι­κή εναλ­λα­κτι­κή λύση είναι μια άλλη, με­γά­λη και στε­νά­χω­ρη, μα πολύ στε­νά­χω­ρη συ­ζή­τη­ση…
*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την “Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά”, φ. 382